تجربه خصوصی سازی مخابرات در کشورهای مختلف
بررسی روند واگذاری شرکتهای مخابراتی در دنیا نشان می دهد خصوصی سازی این فعالیت از موفقیت چشمگیری برخوردار بوده است و از سوی دیگر این بخش از کل خصوصی سازی و روند و درآمد حاصل از فروش آن در کشورهای مختلف سهم قابل توجهی داشته است.
مخابرات یکی از بزرگترین فعالیت هایی است که در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به بخش خصوصی واگذار شده است.
از این رو در کشورهای توسعه یافته عضو OECD نیز بزرگترین فعالیت واگذار شده از سال 1991 تا 2001 را مخابرات به خود اختصاص داده است. این موضوع شامل بیشترین درآمد حاصل از خصوصی سازی این فعالیت و همچنین بیشترین سهم واگذار شده می باشد. همچنین روند افزایشی واگذاری این بخش در این کشورها از سال 1992 نشان از موفقیت نسبی واگذاری این بخش دارد.
بر این اساس در ادامه نگاهی داریم به تجریه کشورهای مختلف در زمینه خصوصی سازی مخابرات:
مکزیک
در کشور مکزیک واگذاری شرکتهای مخابرات به صورت عمده در سال 1990 شروع شد. ابتدا 51.7 درصد شرکت TELEMEX در 6 مرحله از سال 1990 تا 1994 در مجموع به ارزش 7/6874 میلیون دلار واگذار شد. سهام فروخته شده عمدتا به سرمایه گذاران داخلی و خارجی واگذار گردید که حضور سرمایه های خارجی در صنعت مخابرات چشمگیر است. بعد از این شرکت، 2 شرکت کوچک تجهیزات مخابراتی به ارزش 25.8 میلیون دلار به صورت کلی واگذار شد. در مرحله بعد در سال 1997، شرکت Satelites با واگذاری 75 درصد از سهام خود به سرمایه گذاران داخلی و خارجی به ارزش 1/678 میلیون دلار خصوصی سازی مخابرات را ادامه داد.
مالزی
کشور مالزی نیز واگذاری مخابرات و شرکتهای تابعه را عمدتا در سالهای 1990-1992 با واگذاری کمتر از 30 درصد سهام یکی از شرکتها به ارزش 4/174 میلیون دلار و فروش داراییهای یکی از شرکت های تجهیزات مخابرات (Telecom Malaysia convertible bond ) به ارزش 190 میلیون دلار ادامه داد. گفتنی است سهم عمده بخش مخابرات مالزی در دست دولت می باشد.
چین
کشور چین نیز از پیشگامان خصوصی سازی در دهه گذشته می باشد. چینی ها 3 شرکت عمده مخابراتی خود را در سالهای 1999 – 1994 به ارزش 4/6208 میلیون دلار به سرمایه گذاران خارجی واگذار کرد. البته چین نیز مانند مالزی سهم عمده ای(بیش از 50 درصد) از سهام این شرکتها را در دست دارد.
برزیل
کشور برزیل با واگذاری 16 شرکت مخابراتی(تجهیزاتی و کاربردی) در سالهای 2002 – 1996 کلا به ارزش 4/20771 میلیون دلار بخش عمده ای از سهام دولت در زمینه مخابرات را واگذار کرد. بیشتر سهام شرکتهای مخابراتی در سالهای 1997 – 1998 در چندین مرحله به فروش رسید. شرکت بزرگ B-Bond mobile در 5 مرحله به شرکتهای آمریکایی، ژاپنی و کانادایی فروخته شد. شرکت Tek sudeste با سرمایه گذاری بالغ بر 1168 میلیون دلار به یک شرکت خارجی فروخته شد. در خصوص شرکتهایی هم که به صورت سهامی خصوصی شده اند گفتنی است بیش از 51 درصد سهام آنها واگذار شده است. اوج خصوصی سازی در این صنعت مربوط به بخش تلفن ثابت مخابرات بود که در سال 1998 واگذار شد.
در یک نگاه دیگر، بعضی از تعرفه های تلفن(همراه و ثابت) پس از واگذاری افزایش داشته و بعضی دیگر کاهش داشته است. نرخ مکالمات تلفن ثابت (3 دقیقه اول مکالمات)، نرخ مکالمات موبایل و سرویس های بین المللی در سالهای پس از واگذاری کاهش داشته است.
ترکیه
در کشور ترکیه نیز روند فروش شرکتهای مخابراتی در 3 شرکت بزرگ ادامه پیدا کرد. شرکت بزرگ Teletas Telkom طی سال 1998 – 1993 در 5 مرحله به سرمایه گذاران داخلی و خارجی واگذار گردید ، ولی دولت ترکیه بیش از 60 درصد سهام مخابرات را در دست دارد.
با بررسی روند واگذاری شرکتهای مخابراتی در چند کشور فوق می توان چنین استنباط کرد که خصوصی سازی این فعالیت از موفقیت چشمگیری برخوردار بوده است. بعلاوه این که در نظر گرفتن سهم این بخش از کل خصوصی سازی و روند و در آمد حاصل از فروش این بخش در کشورهای مختلف نیز می تواند موید این مطلب باشد.