هشدار درباره وای‌فای رایگان
این روزها گذران امور بدون اتصال به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی چندان امکانپذیر نیست. دسترسی آسان به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی باعث شده تا در اسرع وقت ارتباط با دیگر افراد برقرار و روند اطلاع رسانی در دنیا تسریع یابد.
با بررسی اتفاقات در سال‌های اخیر می‌توان به این امر اذعان داشت که منشا بسیاری از اقدامات جریان ساز در جهان استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بوده است. دسترسی به اینترنت و استفاده از آن همچون شمشیر دو لبه می‌تواند صدمات متعددی همچون هک وای‌فای، هک شبکه‌های اجتماعی، سرقت اطلاعات شخصی و… را به دنبال داشته باشد. این در حالی است که در برهه‌های زمانی متعدد از سوی مسئولان امر به ویژه پلیس فتا اطلاعات و هشدارهایی در زمینه نحوه استفاده از این نرم‌افزار به کاربران ارائه میشود، اما با بررسی نرخ بزه اعمال مجرمانه در این زمینه می‌توان گفت که هنوز افراد آن‌طور که باید و شاید به نکات امنیتی در این زمینه آگاهی ندارند.
بر اساس ماده741 قانون مجازات اسلامی هر شخصی به طور غیر مجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه، مـال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود. همچنین بر اساس ماده745 قانون مجازات اسلامی هر شخصی به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، صوت، تصویر، فیلم خصوصی، خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم میشود.
وای‌فای رایگان و دردسرهایش!
با گسترش نفوذ دستگاه‌های همراه نیاز به بر خط بودن افزایش یافته و یکی از بهترین و بصرفه‌ترین روش‌ها برای این منظور استفاده از وای‌فای است. روز به روز فروشگاه‌ها و مکان‌های بیشتری برای جذب مشتری، محل خود را به وای‌فای عمومی و رایگان مجهز می‌کنند. در وهله نخست شاید به ظاهر امکانات ارائه شده مناسب باشد، چون در بسیاری از مراکز ارائه وای‌فای رایگان بسیاری از افراد را در استفاده از آن ترغیب می‌کند، اما مشکل زمانی بروز می‌کند که تمهیدات لازم برای استفاده از این خدمت رایگان به کار گرفته نشود. چندی پیش تحقیقی در سطح ایالات متحده انجام شد که قابل بسط به نقاط دیگر دنیا هم هست.
محققان از بین 203 مسافر آمریکایی در زمینه به کارگیری از وای‌فای رایگان و خطرات ناشی از آن سوالاتی پرسیده‌اند. جالب است بدانید ۸۴ درصد آنها به‌رغم عدم احساس امنیت هنگام اتصال به وای‌فای رایگان گفته‌اند هیچ اقدامی برای حصول اطمینان از بابت امنیت اطلاعات خود نکرده‌اند. این در حالی است که ۵۴ درصد از سوال شوندگان اظهارکرده‌اند از فعالیت‌هایی که اطلاعات شخصی‌شان را به خطر می‌اندازد دوری می‌کنند. آن‌طور که این تحقیق نشان می‌دهد صاحبان تبلت‌ها و تلفن‌های هوشمند رغبت مضاعفی برای استفاده از وای‌فای رایگان دارند و در مقایسه با لپ تاپ‌ها بیشتر از این امکان استفاده می‌کنند.
نبود فرهنگ مناسب در استفاده از فضای‌مجازی
یک کارشناس ارشد اطلاعات و فناوری ارتباطات درباره راهکار جلوگیری از هک اطلاعات شخصی از طریق اینترنت وای‌فای و مودم‌های فوری که به طور خانگی به ارائه خدمات می‌پردازند می‌گوید: از بعد فنی می‌توان از اطلاعات و سرویس‌هایی برای اتصال به اینترنت استفاده کرد تا به این شکل بتوان از هر گونه سوء استفاده از اطلاعات شخصی جلوگیری کرد.
مهدی رزمی می‌افزاید: هم اکنون اطلاعاتی به شکل فنی وجود دارد که به واسطه آن می‌توان از بروز سرقت اطلاعات جلوگیری کرد، اما با بررسی شرایط موجود باید گفت که اغلب مردم به چنین اطلاعاتی آگاهی ندارند. در ضمن هیچ نهاد یا سازمانی تاکنون در زمینه ارتقای اطلاعات افراد در جامعه اقدام موثری انجام نداده است.
به گفته او در کشور ما تاکنون برای به کارگیری از خدمات اطلاعات و فناوری هیچ گونه فرهنگسازی انجام نشده است. این در حالی است که ارتقای امنیت در زمینه فضای مجازی به فرهنگسازی نیاز دارد. این کارشناس ارشد اطلاعات و فناوری ارتباطات می‌گوید: قبل از ورود هر فناوری در جامعه باید آموزش‌ها و فرهنگسازی‌های لازم از سوی نهادی مربوطه ایجاد شود تا بتوان با بینش و آگاهی به شکل مناسب از امکانات آن بهره‌مند شد.
رزمی تاکید می‌کند: فقط با آموزش‌های فراگیر می‌توان نسبت به آگاه سازی جامعه در مورد عملکرد هکرها اقدام کرد، چون در این شرایط تلاش‌های آنها با شکست مواجه میشود. در ضمن نمی‌توان برای جلوگیری از این بزه یک نسخه قطعی پیچید، بلکه فقط با ایجاد موانع مقطعی می‌توان جلوی اقدامات هکرها و افراد سودجو را گرفت. به گفته او فقط با فرهنگسازی و آگاه‌سازی می‌توان زمینه ایمن سازی جامعه را فراهم کرد، درضمن هیچ‌گونه کمبود اطلاعات در این زمینه وجود ندارد. او درباره خطرات استفاده از وای‌فای رایگان در برخی اماکن عمومی می‌گوید: هم اکنون در کشور ارائه وای‌فای رایگان باعث بروز زمینه رقابتی در بین اماکن مختلف برای جلب مشتری شده است.
برای مثال با مراجعه به رستوران‌ها، مراکز تفریحاتی، کافی شاپ‌ها و… بسیاری از مراجعه کنندگان درباره کم و کیف چنین خدماتی از مسئولان آن مراکز سوال می‌پرسند. در این گونه خدمات رسانی‌ها علاوه بر فرهنگسازی‌هایی که در زمینه به کارگیری از فضای مجازی باید در کشور مورد اولویت قرار گیرد، می‌توان شرایط ایمن را از سوی دستگاه‌های متولی ایجاد کرد.در این شرایط هر یک از صاحبان اماکن می‌توانند با دریافت مجوز به ارائه خدمات اینترنتی بپردازند.
رزمی می‌افزاید: برای جلوگیری از بروز هر گونه سوء استفاده باید برای ارتقای فرهنگ استفاده از فضای مجازی همت گماشت. نهادهای مسئول می‌توانند با ارائه راهکارهایی از طریق رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی به شکل همگانی به آموزش عمومی بپردازند. درضمن می‌توان با معرفی اپراتورهای تجاری سرویس‌ها را به شکل کم هزینه یا رایگان به کاربران ارائه داد. برای مثال سال گذشته یکی از اپراتورهای تلفن همراه سرویس رایگان در یکی از مراکز تجاری ارائه داد، این مقوله به شکل تجاری و متداول در مراکز عمومی می‌تواند درآمدزا باشد.
او در پاسخ به این سوال که در بین جوانان راهکارهایی در زمینه افزایش سرعت اینترنت همچون استفاده از قوطی‌های فلزی در کنار وای‌فای ارائه میشود، این گونه راهکارها را چه میزان علمی ارزیابی می‌کنید؟ اظهار می‌کند: این راهکارها به هیچ عنوان پایه و اساس علمی ندارد، اما برخی افراد خلاق می‌توانند به ارائه راهکارهای مناسب بپردازند، حال باید بررسی کرد که این خلاقیت‌ها چه پیامدهای منفی و مثبتی به دنبال دارد.
ترفندهایی ساده برای جلوگیری از هک
امروزه با فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند، اغلب افراد صاحب یکی از این گوشی‌ها هستند و روزانه تعداد قابل توجهی برنامه را در آنها اجرا می‌کنند. اگر یک تلفن همراه دارای سیستم عامل اندروید، آی‌اواس، سیمبین یا ویندوز موبایل است، این امکان وجود دارد که تلفن همراه فرد به طور ناخواسته مورد حمله‌های هکری قرار گیرد و اطلاعات شخصی‌اش را از دست بدهد. در این شرایط افراد قبل از ورود به سرویس ایمیل یا سایت بانکی خود می‌توانند نشانی را با پیشوند https وارد کنند.
به این ترتیب به شیوه‌ای امن به سایت مورد نظر وصل شده و امکان سرقت اطلاعات کاهش می‌یابد. اغلب سایت‌های بانکی و سرویس‌های ایمیل از پروتکل امن ssl پشتیبانی می‌کنند. درضمن اگر ایمیل ناشناس به ویژه ایمیل حاوی لینک دریافت شد، فرد نباید روی لینک‌های موجود در ایمیل کلیک کند، زیرا هکرها با ارسال یک لینک حاوی کد مخرب می‌توانند موبایل یا تبلت را تحت کنترل در بیاورند. همچنین ایمیل‌های دریافت شده از سایت‌های معتبر همیشه معتبر و امن هستند.
کاربران می‌توانند با دریافت بازی یا اپلیکیشن از منابع معتبر خطرات هک را کاهش دهند. زیرا برخی از همین برنامه‌ها و بازی‌ها می‌توانند آلوده به کدهای مخرب بوده و باعث بروز مشکلاتی امنیتی برای تلفن همراه کاربران شوند. با وجود عدم پشتیبانی برخی از اپ استورها از کاربران ایران، سایت‌های فارسی معتبری هم برای دانلود نرم‌افزار موبایل وجود دارند. همچنین علاقه‌مندان به عکاسی با موبایل که تمایل به انتشار اطلاعات موقعیتی یا برخی دیگر از اطلاعات شخصی ندارند می‌توانند گزینه‌های مربوط به gps camera و geo tag را غیر فعال کنند.
همچنین لازم است در صورت عدم نیاز، بلوتوث و وای‌فای تلفن همراه را در مراکز شلوغ خاموش نگه داشت. همیشه آپدیت‌های منظمی برای سیستم عامل‌ها منتشر میشود. برخی هکرها از این موضوع سوءاستفاده کرده و فایل‌های آلوده خود را به عنوان آپدیت موبایل در اینترنت منتشر می‌کنند. باید همیشه مراقب این موضوع بود و آپدیت سیستم عامل را توسط برنامه update manager خود گوشی انجام داد. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید رعایت شود این است که نباید حساب‌های بانکی شخصی را توسط نرم‌افزار‌های ناشناس باز کرد، بلکه از نرم‌افزار بانکی ویژه بانک مبدا می‌توان کمک گرفت. ترفندهای گفته شده ساده هستند، اما بیش از 90 درصد کاربران موبایل به این نکات توجه نمی‌کنند و همین باعث بروز مشکلاتی همچون هک شدن اطلاعات شخصی آنها میشود.