بدگمانی به حجم خوری اینترنت
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که محاسبه حجم اینترنت اپراتورها دقیق نیست.
تشکیل کمیته ویژه برای بررسی شکایت مشترکان از اتمام زودهنگام بسته‌های اینترنتی و ادعای مشترکان مبنی بر حجم خوری در واپسین روزهای سال گذشته و تایید آن مبنی بر اینکه اتمام بسته‌های اینترنتی متناسب با رفتار مصرفی کاربران است، همچنان نتوانسته کاربران را متقاعد کند که حجم اینترنت مصرفی آنها به درستی محاسبه شده و به اصطلاح «حجم خوری» وجود ندارد. هر چند هنوز کاربران به نحوه محاسبه مصرف بسته‌های اینترنتی تردید دارند، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیرا با تاکید مجدد حجم‌خوری بسته‌های اینترنتی را ناصحیح دانست و این اختلاف نظر بین کاربران و ارائه دهندگان بسته‌های اینترنتی را به رفتار مصرفی کاربران نسبت داد، به‌طوری که آنها تا ماه‌های قبل متن یا عکس دانلود می‌کردند، اما در حال حاضر ویدئوهای مختلف دانلود می‌کنند که هر ویدئوی سه دقیقه‌ای هزار برابر یک عکس حجم می‌برد.
همچنین به گفته محمود واعظی، سامانه‌ای توسط سازمان تنظیم مقررات رادیویی راه‌اندازی شده است، تا هر شخصی در هر زمانی بتواند با مراجعه به این سامانه از میزان مصرف اینترنت و نوع دانلود خود مطلع شود. با این حال، این سامانه مربوط به سنجش سرعت اینترنت ثابت بوده و در این میان خبری از ارائه‌دهندگان اینترنت موبایل نیست. به هر حال، وزیر ارتباطات همچنان معتقد است که در نحوه محاسبه و اندازه‌گیری حجم اینترنتی ثابت و سیار مشکلی وجود ندارد. اما در نهایت مغایر با نظر کاربرانی است که از کیفیت و خدمات سرویس‌دهی اینترنت، آن هم به‌صورت محدود و حجمی ناراضی هستند، به‌طوری که در یک نظرسنجی انجام گرفته در شبکه‌های اجتماعی بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان نسبت به حجم‌خوری بسته‌های اینترنتی اعتراض داشتند و تصورشان مبنی بر این است که بسته‌های اینترنتی آنها زودتر از موعد تمام میشود.
کاربران از نگاه آماری
طبق آخرین آمار به نقل از اتحادیه جهانی مخابرات(ITU)، با دسترسی بیش از ۳6میلیون نفر از افراد به اینترنت، ایران در رتبه ۱۰۳ جهان قرار دارد. این در حالی بوده که تعداد کاربران اینترنت از سال 2010 با نرخ فزاینده‌ای افزایش یافته است، به‌طوری که تعداد افراد دارای دسترسی به اینترنت در سال 2015 نسبت به سال 2010 تقریبا دو برابر شده است. آمارهای ۹ ماهه سال گذشته از سوی وزارت ارتباطات گویای این نکته است که در زمینه اینترنت تعداد مشترکان پهن باند سیار بیش از ۲۷ میلیون و ۱۷۰ هزار و ۶۱۹ نفر بوده و تعداد مشترکان پهنای باند ثابت به بیش از ۹ میلیون و ۳۱۸ هزار و ۹۴۳ کاربر رسیده است. به عبارت دیگر، معادل سه برابر تعداد کاربران پهنای باند ثابت، کاربر اینترنت موبایل وجود دارد.
به هر حال، بهبود وضعیت اینترنت و راه‌اندازی نسل‌های سوم و چهارم اینترنت همراه باعث شده است که امروزه اینترنت به یکی از کالاهای ضروری در سبک زندگی امروزه ایرانی‌ها تبدیل شود. به گفته مدیرعامل شرکت زیرساخت، پهنای باند داخلی کشور از 622 گیگابیت بر ثانیه، به 10 هزار گیگابیت بر ثانیه رسیده و ظرفیت گذرگاه‌های اینترنتی نیز از 72 به 700 گیگابیت بر ثانیه افزایش یافته است و همین امر باعث شده سرانه مصرف اینترنت در کشور نیز رشد قابل توجهی داشته و از یک کیلوبیت بر ثانیه، به 35 کیلوبیت بر ثانیه برسد. همچنین براساس آنچه که آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد این افزایش سرانه با بالا رفتن سهم اینترنت از سبد هزینه خانوارهای ایرانی است.
آمارهای همراه اول به‌عنوان یکی از اپراتورهای همراه نیز حاکی از افزایش میزان مصرف کاربران از اینترنت سیار است، به‌طوری که میزان مصرف کاربران در فروردین سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته که همزمان با راه‌اندازی نسل 4.5 اینترنت همراه بود، حدود 2.9برابر شده است. این رشد فزاینده مصرف اینترنت از اوایل سال 92 آغاز شده و در سال‌های بعد با راه‌اندازی نسل‌های بعدی اینترنت ادامه داشته است. با توجه به رونمایی از اپلیکیشن‌های جدید، توسعه تعداد کسب و کارهای خدماتی بر بستر اینترنت همراه و… مصرف دیتا حدود 426درصد رشد کرده است.
روابط عمومی همراه اول درخصوص شیوه محاسبه میزان مصرف کاربران به «دنیای اقتصاد» گفت: این شرکت از یک نرم‌افزار دقیق و بدون هیچ‌گونه خطایی برای سنجش میزان مصرف کاربران استفاده می‌کند و برای صحت این نرم‌افزار می‌تواند به رد هرگونه حجم‌خوری یا اشتباه در محاسبه مصرف کاربران از سوی رگولاتوری یا وزیر ارتباطات اشاره کرد، چراکه پس از تشکیل کمیته ویژه برای بررسی شکایت مشترکان از اتمام زودهنگام بسته‌های اینترنتی، میزان مصرف چند کاربر شاکی مجدد محاسبه شد که نشان از صحت این نرم‌افزار می‌داد. شرکت ایرانسل در مورد نحوه محاسبه اینترنت همراه به سوالات «دنیای اقتصاد» هنوز پاسخی نداده است.
اعتراض‌ها همچنان ادامه دارد
مهمترین عامل تاثیرگذار بر شکل‌گیری چنین اعتراض‌هایی می‌تواند ناشی از تغییر رفتار مصرفی کاربران باشد که ممکن است به دلیل تغییرات تدریجی هیچ‌گاه از سوی آن محسوس نبوده است. به هر حال پیش از استفاده کاربران از اینترنت صرفا به ارسال پیام یا دانلود تعدادی عکس محدود می‌شد، اما در شرایط فعلی که کاربران به لطف نسل‌های بالای اینترنت همراه، به اینترنت پرسرعت تر دسترسی دارند، مدت بیشتری را نسبت به قبل در اینترنت به ویژه برنامه‌های پرمصرف مانند اینستاگرام صرف کنند. یکی از اتفاقات شایع این روز‌ها که بر مصرف بیش از انتظار کاربران از اینترنت تاثیر دارد، هک است، البته علاوه بر آنها می‌توان عوامل دیگر مانند آپدیت خودکار سیستم عامل گوشی، بازی‌های آنلاین، آپدیت خودکار و پنهانی نرم‌افزارها و اپ‌های گوشی، دانلود خودکار مدیا توسط برنامه‌های پیام‌رسان شبیه تلگرام، پخش خودکار موزیک و ویدیو در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، آپلود فایل و درایوهای ابری، آپدیت خودکار آنتی‌ویروس‌ها، چت تصویری و تماس آنلاین صوتی، استفاده از شبکه اینترنت شما توسط دیگران و… را در افزایش نامحسوس بسته‌های اینترنتی تاثیرگذار دانست.
به نظر می‌رسد، راهکار اصلی برای پایان دادن به این ماراتن دفاع وزارت ارتباطات از اپراتورهای اینترنت و کاربران معترض به حجم‌خوری، با ارتقای کیفیت اینترنت است. البته در این میان، وزارت ارتباطات سعی بر این داشته با توسعه اینترنت، کاهش قیمت برای کاربران اینترنت داخلی، کاهش قیمت اینترنت، راه‌اندازی سامانه‌های مختلف برای ارزیابی رضایت کاربران از کیفیت خدمات ICT در کشور و… بتواند رضایت کاربران اینترنتی را جلب کند، با این حال، گلایه کاربران و جایگاه ایران در رتبه‌بندی دسترسی به اینترنت در آمارهای اتحادیه جهانی مخابرات(ITU) حاکی از آن است که ارائه‌دهندگان اینترنت کشور با همه سیاست‌های توسعه‌ای صورت گرفته همچنان نتوانستند رضایت مشتری‌های خود را جلب کنند.