ماجرای پرداخت موبایلی و حذف کارت‌های بانکی
حذف دردسرهای استفاده از کارت‌های بانکی در یک بستر امن و جایگزینی موبایل با بسیاری از ابزارهای مورد استفاده امروزی، پرداخت موبایلی را به یکی از ضرورت‌ها تبدیل کرده است؛ به نظر می‌رسد این امر نیز در حال تحقق است تا شعار دولت همراه بیش از پیش عملی شود.
موضوع پرداخت موبایل، در سال‌های اخیر و با گسترش گوشی‌های هوشمند به عنوان راهی آسان‌تر برای پرداخت مطرح شده است. سرویس پرداخت موبایل می‌تواند جایگزین دستگاه‌های کارتخوان (POS) شود. این کار می‌تواند از طریق وارد کردن کدهای دستوری USSD و یا NFC انجام شود. به این ترتیب کاربر در هر مکانی با استفاده از موبایل امکان پرداخت خواهد داشت.
فناوری NFC شیوه‌ای است که در آن ارتباطی بی‌سیم بین دو دستگاه در مجاورت همدیگر در فاصله‌ای کوتاه (حداکثر چند سانتی‌متر) برقرار میشود. امروزه تعداد گوشی‌هایی که از تراشه NFC استفاده و این سامانه را پشتیبانی می‌کنند، روزبه‌روز در حال افزایش است. مهم‌ترین کاربردNFC پرداخت پول از طریق گوشی‌های هوشمند است. برای این منظور، کاربر اطلاعات مربوط به کارت اعتباری خود را در گوشی ذخیره می‌کند و در زمان خرید، گوشی را به دستگاه NFC خوان نزدیک می‌کند تا پرداخت انجام شود.
چراغ سبز بانک مرکزی به پرداخت موبایلی
البته از همان ابتدا به دلیل مسائل امنیتی مقاومت‌هایی از طرف بانک مرکزی و رگولاتوری درباره این روش‌های پرداخت وجود داشت. اما اواخر پاییز سال گذشته ناصر حکیمی – مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی – از آماده‌سازی زیرساخت مورد نیاز برای بانکداری بر بستر تلفن همراه خبر داد و گفت: «در این شیوه که با شبیه‌سازی کارت‌های بانکی انجام میشود، سیم‌کارت‌های مشتریان جای کارت‌های بانکی را می‌گیرد.» این خبر تا حدی چراغ سبز بانک مرکزی برای فعالیت در عرصه پرداخت موبایلی بود.
محمود واعظی نیز پس از آن به بحث خدمات بانکی بر بستر موبایل اشاره کرد و با بیان اینکه باید احتیاط در رگولاتوری بانکی را اندکی مدیریت کرد تا سرعت تحولات بیشتر شود، گفت: باید از پتانسیل جدید استفاده کنیم، ولی کار ما در بخش کارشناسی و بروکراسی درگیر است. با تحولات نسل سوم و چهارم تلفن همراه که رخ داده، اکنون هر تلفن هوشمند می‌تواند نقش کارت بانکی و دستگاه کارتخوان را داشته باشد؛ پس رگولاتوری بانکی با رگولاتوری فناوری اطلاعات باید هماهنگ‌تر کار کنند.
وی همچنین اظهار کرد: مدت‌هاست به دنبال ارتباط نزدیک موبایل با بانک بوده‌ایم اما متاسفانه در سیستم بانکی ما احتیاط بیش از حدی صورت می‌گیرد. در این خصوص صحبت‌هایی شده و امیدواریم شرایط بهتری حاکم شود. اکنون خوشبختانه یک کمیته مشترک راه‌اندازی شده و پس از جلسه‌ای که با آقای سیف داشتیم، این موضوع مورد پیگیری بیشتر قرار گرفته است، زیرا دوستان می‌دانند پرداخت الکترونیک در بستر موبایل بخشی از شبکه ملی اطلاعات و دولت الکترونیکی به شمار می‌رود.
رونمایی رسمی از پرداخت الکترونیک با NFC
در پی رونمایی رسمی بانک‌مرکزی از روش پرداخت الکترونیک موسوم به ،NFCاولین ارائه پرداخت موبایلی به صورت گسترده در نمایشگاه کتاب سال جاری اتفاق افتاد. بدین ترتیب ناصر حکیمی -مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی- با تشریح بخشنامه بانک مرکزی درباره مجوز به بانک‌ها برای آغاز پرداخت‌های موبایلی در کشور گفت: با توجه به توسعه استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند در کشور استفاده از ابزارهای جدید پرداخت که جایگزین پایانه‌های فروش خودپردازها و یا پرداخت‌های اینترنتی شود، در جامعه احساس می‌شد.
در این شیوه، پرداخت‌ها بدون استفاده از کارت و با استفاده از نشان‌گذاری کارت‌های بانکی در بستر امن انجام میشود. با نزدیک کردن گوشی هوشمند به پایانه‌های فروشی که به فناوریNFC مجهز باشند، اطلاعات به شکل نشان‌گذاری شده از طریق نرم‌افزارهایی که در گوشی نصب شده است، به شبکه الکترونیکی منتقل و پس از پردازش اطلاعات پرداخت انجام میشود که کل این مراحل کمتر از ۱۰ ثانیه طول می‌کشد.
حکیمی همچنین اظهار کرد: با این کار می‌توان انواع پرداخت‌های جدید را برای نظام‌های پرداخت تعریف کرد و حتی پرداخت ارقام پایین را بدون وارد کردن رمز و در سقفی که مشتری می‌خواهد، انجام داد. همچنین این فناوری از امنیت بسیار بالایی نسبت به کارت‌های بانکی برخوردار است. امنیت کارت‌های مغناطیسی با یک رمز تامین میشود، اما برای پرداخت موبایلی حداقل به سه رمز شامل رمز ورود به تلفن رمز ورود به نرم افزار و رمز دوم کارت نیاز است و بنابراین حتی در صورت گم شدن گوشی مشکلی برای مشتری پیش نمی‌آید.
پرداخت موبایلی، لازمه تحقق دولت الکترونیک و همراه
در نهایت وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اوایل مردادماه، از برگزاری جلساتی با رئیس کل بانک مرکزی در راستای خدمات پرداخت‌های الکترونیک روی موبایل خبر داد و اظهار کرد: تحقق بسیاری از خدمات دولت الکترونیک و دولت همراه، منوط به اجرایی شدن این موضوع است. همکاران بانک مرکزی قول دادند هرچه سریع‌تر خدمات پرداخت موبایل را به طور کامل برقرار کنند.
وی با ارائه توضیحاتی درباره مذاکره با بانک مرکزی برای پرداخت موبایلی گفت: در گذشته بانک مرکزی در برداشت‌هایی که از طریق پرداخت موبایلی وجود داشت، محتاط عمل می‌کردند. اما در نهایت اطمینان پیدا کردند سبکی که ما ارائه کردیم و امروز در دنیا مصطلح است، لطمه‌ای به رگولاتوری مالی و بانکی آنها وارد نمی‌کند و مردم نیز امنیت دارند. بنابراین با توجه به راه‌اندازی فاز اول دولت الکترونیکی، بخشی از این فعالیت‌های بانکی از طریق موبایل می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و بخشی دیگر تا آخر شهریور عملیاتی میشود.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره تفاوت این پرداخت‌ها با پرداخت از طریق اپلیکیشن‌های بانک‌ها و اپراتورها نیز توضیح داد: در این نوع پرداخت، سیستمی روی موبایل وجود دارد که تا یک سقف پرداخت، احتیاجی به وارد کردن کد ویژه و پسورد ندارد و با گرفتن موبایل روی سیستم عمل می‌کند.
موافقت بانک مرکزی با پرداخت موبایلی می‌تواند آغاز تحولی در زمینه پرداخت محسوب شود. دولت همراه اخیرا همزمان با فاز اول دولت الکترونیک راه‌اندازی شده است و تلفن همراه را به یک دفتر خدمات الکترونیکی تبدیل می‌کند. بدین ترتیب افزوده شدن خدمات پرداخت به موبایل می‌تواند مکمل دولت همراه باشد و با توجه به اینکه امروزه گوشی موبایل از مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاده روزمره است، به آسان‌تر شدن هرچه بیشتر فرآیندها کمک کند.