از آغاز خلقت تاکنون سه پدیده بزرگ اختراع شده است: آتش، چرخ و بانکداری مرکزی
بانکداری مرکزی آن‌گونه که ما امروز می‌شناسیم، اختراع قرن بیستم است. در آغاز این قرن، جهان تنها ۱۸ بانک مرکزی داشت؛ اما امروز تقریباً تمام کشورها، بانک مرکزی خود را دارند. دوره مدرن بانکداری مرکزی با تأکید بر سیاست پولی، در اوایل دهه ۱۹۷۰ آغاز شد. بانک‌های مرکزی، طیف وسیع و متنوعی از مسئولیت‌ها شامل حفظ ارزش پول ملی، کمک به رشد اقتصادی، تسهیل مبادلات اقتصادی، تعادل موازنه پرداخت‌های خارجی و نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری را بر عهده دارند. البته به دنبال پیچیدگی‌های به وجود آمده در بازارهای مالی و بروز بحران مالی سال ۲۰۰۸، وظایف و مأموریت‌های جدیدی همچون نظارت احتیاطی کلان و برقراری ثبات مالی به وظایف بانک‌های مرکزی اضافه شده است.
در ۱۸ مردادماه سال ۱۳۳۹ و با تصویب قانون پولی و بانکی، بانک مرکزی در کشور ما تأسیس شد و اکنون ۵۷ سال از تأسیس آن می‌گذرد. طی این سال‌ها، خدمات بانک مرکزی به اقتصاد ایران قابل‌توجه است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده سیاست پولی و ناظر بر گردش پول در کشور، در راستای ایفای وظایف و مأموریت‌های خود اقدامات گسترده‌ای را در حوزه سیاست‌های پولی، ارزی، اعتباری و نظارتی انجام داده است. از دستاوردهای بانک مرکزی در سال‌های اخیر می‌توان به مواردی همچون دستیابی به تورم تک رقمی پس از گذشت ۲۶ سال، ثبات بازار ارز (علی‌رغم افت قابل‌ملاحظه قیمت نفت و کاهش درآمدهای ارزی)، هدایت منابع بانکی به سمت تولید و فعالیت‌های مثبت اقتصادی و حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط، تقویت تأمین مالی خانوارها و حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی اشاره کرد.
نتایج این اقدامات در هماهنگی و سازگاری با سیاست‌های اقتصادی دولت، حرکت در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی و گشایش‌های صورت پذیرفته پس از اجرای برجام، زمینه‌های لازم برای خروج از رکود را فراهم کرد و رشد اقتصادی سال ۱۳۹۵ به ۱۲.۵ درصد افزایش یافت که موفقیتی قابل‌توجه برای اقتصاد کشور محسوب میشود.
فعالیت‌های اخلال گرانه مؤسسات اعتباری غیرمجاز، یکی از چالش‌های اساسی بازار پول در چند سال اخیر بوده است که تبعات منفی خود را به‌صورت ایجاد رقابت ناسالم و بی‌انضباطی در بازار پول و درنتیجه افزایش نرخ‌های سود بانکی و افزایش هزینه تأمین مالی اقتصاد نمایان ساخته بود. در همین راستا، برنامه جامع ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی در چهار گام شناسایی، تعیین وضعیت، جلوگیری از فعالیت و انحلال و پیگیری حقوقی و کیفری نهادهای غیرمجاز در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت.
این بانک با همکاری سایر دستگاه‌ها به موفقیت‌های قابل‌ملاحظه‌ای در پاک‌سازی بازار پول از فعالیت‌های مخرب مؤسسات غیرمجاز نائل شد که از آن جمله می‌توان به انحلال تعاونی‌های اعتباری «ثامن‌الحجج» و «میزان» و ساماندهی بیش از یک میلیون سپرده‌گذار در این مؤسسات، توقف فعالیت و تعیین تکلیف ۹۶ درصد تعداد سپرده‌گذاران تعاونی فرشتگان و اقدام به واگذاری سه مؤسسه «البرز ایرانیان»، «افضل توس» و «وحدت (آرمان)» به دو بانک و یک مؤسسه اعتباری اشاره کرد. می‌توان ادعا کرد که خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته بازار غیرمتشکل پولی به‌طورکلی ساماندهی شده است.
امید می‌رود با موفقیت در اجرای برنامه‌های راهبردی این بانک شامل «ایجاد ثبات و آرامش در اقتصاد»، «تقویت انضباط پولی»، «تداوم آرامش در بازار ارز»، «کمک مؤثر به تأمین مالی غیرتورمی تولید از مسیر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های خالی»، «ایجاد سازگاری میان اجزاء مختلف سیاست‌های کلان اقتصادی» و «تلاش برای تضمین ثبات مالی از مسیر اجرای کامل طرح اصلاح نظام بانکی» شاهد استمرار تورم تک رقمی و شکوفایی و رونق در اقتصاد کشور عزیزمان باشیم.