پیام‌رسانانی که پول هم جابه‌جا می‌کنند!
این روزها کمتر فردی را می‌بینیم که با خودش حجم قابل‌توجهی پول نقد حمل کند چراکه می‌توانیم به‌راحتی از طریق کارت‌های بانکی، پرداخت‌های ریزودرشت را در دل امور روزمره‌مان انجام دهیم؛ راحت بودن پرداخت‌های الکترونیک و از طرف دیگر ترس از قطع بودن گاه‌وبیگاه سوئیچ یک بانک یا امید به دریافت یکی دو خدمت بیشتر روی کارت بانک‌های مختلف، خیلی از ما را مجبور یا ترغیب کرده است که به جای یک کارت بانکی، اغلب بیش از دو کارت بانکی در جیب کیفمان داشته باشیم ولی به‌طورمعمول در بیشتر مواقع از یک کارت بانکی استفاده می‌کنیم و کارت‌های دیگر فقط کوله باری هستند که مایهٔ دل‌خوشی و دلگرمی ما برای مواقع اضطراری هستند. حالا دیگر وقت آن رسیده است که به جای حمل کیف پولی پر از کارت‌های بانکی رنگارنگ و جورواجور، پرداخت‌هایمان را با ابزاری انجام دهیم که همیشه همراه ماست؛ همیشگی‌تر از کیف پول چرمی‌مان؛ تلفن همراه هوشمند!
احتمالاً تلفن همراه پرسرعت‌ترین و پرشتاب‌ترین ابزار برهم‌زنندهٔ کل تاریخ زندگی بشر بوده است و در یک دههٔ اخیر کمتر چیزی را می‌توان یافت که این ابزار تأثیری روی آن نگذاشته باشد. مسلماً پرداخت و شیوه‌های آن هم از این تأثیر به دور نبوده‌اند و تلفن هوشمند همراه تأثیر زیادی روی بحث پرداخت داشته است. با وجود این، بحث پرداخت در تلفن همراه جنبه‌های مختلف و متعددی دارد که در این نوشته، می‌خواهیم به یکی از تازه‌ترین شیوه‌های پرداخت از طریق تلفن همراه بپردازیم؛ یعنی پرداخت از طریق اپلیکیشن‌های پیام‌رسان موبایلی.
در کشورهای مختلف دنیا، اپلیکیشن‌های متفاوتی مورد اقبال کاربران قرار گرفته‌اند و به اپلیکیشن شمارهٔ یک مردم هر کشور تبدیل شده‌اند؛ در ایران تلگرام، در آمریکا و اروپا واتس‌اپ، در چین وی‌چت، در ژاپن لاین، در کرهٔ جنوبی کاکائوتاک و … در این آشفته‌بازارِ رقابتیِ سنگین که کسی از فردا خبر ندارد، اپلیکیشن‌های پیام‌رسان سعی دارند با نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و ارائهٔ سرویس‌ها و امکانات بیشتر در بستر خود، در عین حفظ کاربران فعلی، کاربران جدیدی را نیز به خود جذب کنند. در حال حاضر یکی از داغ‌ترین ترندهای اپلیکیشن‌های پیام‌رسان ارائهٔ خدمات و سرویس‌های پرداختی است که هر یک شیوه و مسیرهای متفاوتی را در پیش گرفته‌اند. نه‌تنها در دنیا که در ایران نیز حرکت‌هایی در این راستا انجام شده است که در ادامهٔ این نوشتار به مهم‌ترین‌های این حوزه اشاره میشود.
میزان دانلود اپلیکیشن‌ها در کافه بازار:
پیام‌رسان گپ: بیش از ۵۰هزار
اپلیکیشن ایوا: بیش از یک هزار
پیام‌رسان بله: بیش از ۵۰هزار
مانیار: بیش از ۲هزار
تلگرام: بیش از ۱۷ میلیون
گپ
در ایران اپلیکیشن پیام‌رسانی وجود دارد به نام «گپ» که نزدیک به ۵۰۰ هزار کاربر دارد. با این‌که گفته میشود تلگرام در ایران بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون کاربر دارد اما اگر دسترسی به اپلیکیشن‌های پیام‌رسانی مانند تلگرام در ایران محدود شود، احتمالاً گپ موردتوجه مردم قرار گیرد. گپ یکی از اپلیکیشن‌های ایرانی است که به دنبال ارائهٔ سرویس‌های بانکداری و پرداخت از طریق این اپلیکیشن است و تاکنون امکان «ارسال و پرداخت صورتحساب» و «ارسال پول بین مشترکین گپ» در آن پیاده‌سازی و عملیاتی شده است. گپ از ابتدا خود را ابزاری برای گفت‌وگو معرفی کرده بود و اکنون سرویس‌های پرداختی برای توسعهٔ جنبه‌های کاربردی این اپلیکیشن، در حال توسعه و پیاده‌سازی است.
بله
گپ تنها اپلیکیشن پیام‌رسان ایرانی نیست که سرویس‌هایی برای پرداخت نیز دارد. به‌تازگی اپلیکیشن دیگری به نام «بله» با حمایت یکی از شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات بانکی دولتی ایران نیز ارائه شده است که قابلیت پرداخت در بستر خود را دارد. در حال حاضر این اپلیکیشن حدود ۵۰ هزار کاربر دارد و از ویژگی‌هایش این است که از ابتدا خودش را ابزاری برای گفت‌وگو و پرداخت معرفی کرده است. سرویس انتقال کارت به کارت که در حال حاضر فقط برای کارت‌های بانک ملی امکان‌پذیر است، سرویس خاص و ویژهٔ بانکی این پیام‌رسان است که بنا بر شنیده‌ها قرار است به‌زودی بانک‌های دیگری نیز به این سرویس کارت به کارت اضافه شوند. علاوه بر این، اپلیکیشن پیام‌رسان «بله» امکانات خرید شارژ و پرداخت قبوض را هم زیر نظر بانک مرکزی در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا کاربر حتی‌الامکان از محیط برنامه خارج نشود و بتواند در یک فضای واحد به کارهایش رسیدگی کند.
مانیار
سومین اپلیکیشن پیام‌رسانی که نگاهی به آن می‌اندازیم اپلیکیشن پیام‌رسان مانیار است که آن را می‌توان اولین اپلیکیشن پیام‌رسان ایرانی دانست که سرویس‌های بانکداری و پرداخت ارائه کرده است. تفاوت عمده‌ای که مانیار با دیگر رقبا دارد، این است که از ابتدا خود را ابزاری برای پرداخت معرفی کرده است و پیام‌رسانی در اولویت بعدی آن قرار دارد؛ یعنی نگاه غالب در این اپلیکیشن پرداخت است و از همین رو تجربهٔ کاربری این اپلیکیشن برای کسی که به دنبال بحث‌های پرداختی در حین مکالماتش است، خوشایندتر از سایر اپلیکیشن‌هاست.
ایوا
اپلیکیشن پیام‌رسان دیگری با نام «ایوا» نیز با حمایت یکی از ۱۲ شرکت PSP دارای مجوز از شاپرک ارائه شده است که درون این اپلیکیشن تنها سه بخش به چشم می‌خورد؛ «پرداخت»، «پاتوق» و «بازی». ایوا جزو اولین ابزارهایی بود که سعی کرد خدمات پرداخت الکترونیک را در بستر اپلیکیشن ایجاد کند و از همان ابتدا خود را به‌عنوان یک اپلیکیشن پرداخت موبایلی مبتنی بر تعاملات اجتماعی معرفی و تمام تلاشش را کرد تا فضای متفاوتی ایجاد کند و به نظر می‌رسد جامعهٔ خاصی از کاربران را هدف گرفته باشد که دیگر رقبا از آنان غافل هستند. به نظر می‌رسد ایوا قرار است اپلیکیشن هیجان‌انگیزی باشد برای گذران اوقات فراغت جوان‌ترها که در عین بازی و رقابت با دوستانشان، امکان گپ و گفت‌هایشان را داشته باشند و از طرف دیگر حساب‌وکتاب‌هایشان را نیز با هم صاف کنند. با وجود این، اپلیکیشن ایوا هنوز به آن جایگاهی که مدنظرش بود دست نیافته است و باید منتظر بود و دید آیا خون تازه‌ای در آن جریان پیدا می‌کند یا نه!
تلگرام
با برهم خوردن پادشاهی وایبر در ایران، تلگرام روسی به‌سرعت بر تخت پادشاهی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در ایران نشست و اکنون با حدود ۴۰ میلیون کاربر، پرکاربرترین اپلیکیشن پیام‌رسان در ایران است که معلوم نیست تا کی بر این تخت باقی خواهد ماند. چندی پیش «پاول دورف» مدیرعامل تلگرام با انتشار تصاویری در اینستاگرام خود خبر داد که در حال تلاش برای ایجاد ابزار پرداخت درون‌برنامه‌ای در تلگرام است و به‌تازگی هم یک نسخهٔ آزمایشی از تلگرام که به پلت‌فرم پرداخت از راه دور مجهز است، منتشر شد و برای عقب نماندن از قافلهٔ رقبای بین‌المللی‌اش،
«Bot Payments API» را معرفی کرده است. با توجه به نفوذ بالای تلگرام در بین کاربران ایرانی، شنیده‌ها حاکی از آن است که مدیران این اپلیکیشن تلاش‌هایی نیز برای همکاری با شرکت‌های ارائه‌دهندهٔ سرویس‌های پرداخت ایرانی داشته‌اند تا بتوانند این سرویس را برای کاربران ایرانی‌شان به‌زودی فعال کنند که هنوز خبر موثقی از این همکاری‌ها منتشر نشده است. با توجه به شرایط خاصی که صنعت پرداخت ایران نیز دارد، بعید به نظر می‌رسد این همکاری‌ها به سرانجامی برسد.
واتس‌اپ
واتس‌اپ پرکاربرترین اپلیکیشن پیام‌رسان مورداستفاده در هند است که بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر دارد. دربارهٔ واتس‌اپ باید بگوییم که به‌تازگی خبری منتشر شده است که واتس‌اپ وارد حوزهٔ پرداخت شده است و طی فرآیندی در نظر دارد تا امکان پرداخت اینترنتی را در این پیام‌رسان با همکاری بانک‌های هندی پیاده‌سازی کند. اگر واتس‌اپ چنین قابلیتی را در آیندهٔ نزدیک در هند اجرا کند، بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر هندیِ این اپلیکیشنِ پیام‌رسان می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند. با وجود این، اگر ویژگی موردنظر در اختیار تمام کاربران قرار گیرد، ۱.۲ میلیارد کاربر واتس‌اپ در سراسر دنیا می‌توانند از این امکان بهره ببرند و احتمالاً تحول بزرگی در این صنعت، در کل جهان ایجاد خواهد شد.
وی‌چت پی
تمام سرویس‌های گوگل در چین فیلتر است. نه دسترسی به وب‌سایت گوگل وجود دارد، نه گوگل‌مپ، نه یوتیوب و نه هیچ سرویس دیگری.
به‌رغم این‌که واتس‌اپ در چین فیلتر نیست، اما مردم چین به‌صورت گسترده از وی‌چت چینی استفاده می‌کنند.
وی‌چت‌پی درواقع کیف پول موبایلی وی‌چت است که با آن می‌توان کارهای زیادی انجام داد. ازجمله انتقال پول از یک فردبه‌فرد دیگر، شارژ موبایل، پرداخت قبض آب و برق، سفارش و پرداخت هزینهٔ تاکسی، خرید بلیت قطار و هواپیما، رزرو هتل، خرید بلیت سینما و کارهای فراوان دیگر. برای استفاده از وی‌چت‌پی تنها کافی است فرد از یکی از بانک‌های چین کارتی داشته باشد و یک نام کاربری در این اپلیکیشن.
چیزی که واضح است این است که چینی‌ها به‌شدت به ابزارهای پرداخت این اپلیکیشن روی خوش نشان داده‌اند و به شکل گسترده از آن استفاده می‌کنند.
فیس‌بوک
اوایل سال ۲۰۱۵ فیس‌بوک قابلیت پرداخت‌های فردبه‌فرد را از طریق پیام‌رسانش ارائه کرد تا به کاربران اجازه دهد از طریق مسنجر، پول دریافت و پرداخت کنند. به‌تازگی این شرکت اعلام کرده است که از پرداخت‌های گروهی نیز در پیام‌رسانش پشتیبانی می‌کند. با اضافه شدن این ویژگی کاربران می‌توانند به هرکسی که می‌خواهند، چه در گروه‌ها و چه در فهرست مخاطبانشان، تنها با یک کلیک ساده روی آیکون پرداخت، پول بفرستند. این قابلیت در ایالات‌متحده و در حال حاضر روی اندروید و دسک‌تاپ کارایی دارد.
اسنپ کَش
اسنپ‌کش ابزاری مالی برای افرادی است که از اپلیکیشن «اسنپ‌چت» استفاده می‌کنند. برای استفاده از اسنپ‌کش فقط کافی است کاربر کارت بانکی خود را به حساب کاربری اسنپ‌چت متصل کند و پس از آن می‌تواند برای شخص موردنظرش پول ارسال کند. البته باید بگوییم که اسنپ‌کش ابزاری برای پرداخت‌های فردبه‌فرد است و امکان استفاده از آن برای هر پرداختی وجود ندارد.
کیک
کیک نیز یکی از اپلیکیشن‌های پرکاربرد دنیاست که برای عقب نماندن از قافلهٔ رقبا، اخیراً از اضافه کردن قابلیت پرداخت به اپلیکیشن خود خبر داده است تا کاربرانش سرویس‌های پرداختی نیز دریافت کنند.