توسعه شهری «تلفن همراه» تشنه نگاهی نو
شورای شهر و شهرداری تهران در دوره جدید فعالیت‌های خود و با وجود ابلاغ قانون هوای پاک توسط رئیس‌جمهور که به دقت تنظیم شده، چه رویکردی در برابر اپراتورهای تلفن همراه و توسعه کشور در این حوزه خواهند داشت.
دنیای ارتباطات رفته رفته پای خود را فراتر از موضوعات اولیه و خامی نظیر تلفن و اینترنت می‌گذارد و به دنبال این است تا با ترکیب این دو مقوله، وارد مرحله “اتصالات” شود.
مرحله‌ای که طبق تحقیقات بزرگترین کمپانی‌های تحلیلگر نظیر جونیپر تا سال 2020 بیش از 38.5 میلیارد وسیله با تکیه بر آن، به یکدیگر متصل خواهند شد و مفهوم جدیدی با عنوان «اینترنت اشیاء» را نهادینه خواهند کرد.
همانطور که تاکنون تعاریف مختلفی از این واژه صورت گرفته است، پیش فرض اولیه اینترنت اشیاء که می‌خواهد تمامی ابزار و وسائل زندگی را به یکدیگر متصل کند تا از طریق یک موبایل هم بتوان کنترل همه جانبه‌ای روی اشیای اطراف داشت، وجود ارتباطات فراگیر و همه جانبه است.
قطعا اگر پوشش جغرافیایی موبایل کامل نباشد مفهومی به عنوان اینترنت اشیاء در حد همان مفهوم باقی خواهد ماند.
برای درک این مفهوم بدیع در کوتاه‌ترین کلمات و عبارات، بهتر است به دوران قبل از 3G و 4G موبایل بازگردیم.
کشور ما به دلیل برخوردهای سلیقه‌ای و سیاسی با دستاوردهای فناوری ارتباطات طی دهه گذشته با عقب ماندگی فجیعی روبرو شد تا جاییکه محدودیت‌هایی نظیر اینترنت 128 کیلوبیت بر ثانیه برای کاربران خانگی در شرایطی که صبحت دنیا بالای دو مگا بیت بر ثانیه بود، وضع شد.
زمان گذشت تا دولت یازدهم با سلایق نزدیک به استانداردهای جهانی در حوزه ارتباطات روی کار آمد.
تقابل دیدگاه‌های توسعه‌ای و تخریبی!
نخستین اقدام دولت قبل نقض تمامی قوانین محدود برانگیز قبلی بود تا به این واسطه زمینه برای جبران عقب ماندگی‌ها فراهم شود.
لذا دستور افزایش پهنای باند کشور صادر شد تا جاییکه ظرفیت IP داخل کشور به گفته مقام ارشد شرکت ارتباطات زیرساخت از 350 گیگابیت بر ثانیه در ابتدای کار دولت یازدهم به چهار ترابیت و ظرفیت پهنای باند اینترنت بین‌الملل در پایان شش ماهه نخست سال 94 به 276 گیگابیت بر ثانیه رسید.
سر و سامان دادن زیرساخت ارتباطی، زمینه‌ای برای ارائه مجوزهای بالاتر ارتباطی نظیر 3G و 4G به همراه اول، ایرانسل و رایتل شد.
با توجه به اینکه مطالعات مرکز تحقیقات مخابرات ایران نشان می‌دهد «پیش‌نیاز ورود به بحث اینترنت اشیاء، پوشش کامل ارتباطی با حداکثر ضریب نفوذ موبایل و رایانه است»، می‌توان گفت که دولت یازدهم اساس پیاده‌سازی این تکنولوژی در کشور را فراهم کرد.
اما زمانیکه همت دولت بر این موضوع گذاشته شد، شورای شهر و شهرداری وقت تهران چوب لای چرخ حرکتی اپراتورها گذاشتند و طی دستورالعمل‌های عجیب و غریب اقدام به جمع‌آوری خودسرانه سایت‌های مخابراتی و آنتنهای ارتباطی اپراتورهای کشور به بهانه‌های تکراری «عدم دریافت مجوز توسعه فیزیکی شبکه اپراتورها» و «لطمه به زیبایی شهر» کردند.
در حالیکه چند سال پیش هم چنین رویه‌ای را به کرات شاهد بودیم که در نهایت اپراتورها پولی را به این نهادها پرداخت می‌کردند، شاید بتوان اینطور گفت که اپراتورهای ارتباطی محل خوبی برای تیغ زدن بودند.
با شکل‌گیری این فضای دوقطبی که تقریبا از هشت سال پیش با برخوردهای سلیقه‌ای شورای شهر و شهرداری کلید خورده بود، اپراتورهای تلفن همراه از توسعه سایت‌های ارتباطی خود در کلانشهری مانند تهران باز ماندند.
آثار چنین برخوردهایی را همچنان در برخی نقاط جغرافیایی شهر تهران شاهد هستیم و برخی مردم همچنان در تلاش برای دستیابی به آنتن 3G هستند.
بهانه‌گیری شهرداری بابت…
در حالیکه افزایش چشمگیر مشترکان تلفن همراه در سال‌های اخیر، افزایش شمار ایستگاه‌های آنتن موبایل در مناطق مسکونی را به امری اجتناب‌ناپذیر و اجباری تبدیل کرده است اما شهرداری سابق با بیان اینکه فرکانس و امواج ساطع شده از این آنتن‌ها می‌تواند برای سلامتی افراد جامعه مضر باشد، مانع توسعه شبکه همراه در برخی نقاط کشور و مخصوصا تهران شد.
شورای شهر تهران هم از زمان مطرح شدن چنین بحثی به حمایت از شهرداری قیام کرد و حتی نشست‌هایی درباره تجمیع آنتنهای مخابراتی در تهران برگزار کرد که اهداف اصلی آن حفظ سلامت شهروندان و بهبود مبلمان شهری بود.
طرح چنین دغدغه‌ای سابقه‌ای به وسعت دنیا و تعداد اپراتورهای موجود موبایل دارد؛ قطعا به همان اندازه که ما نگران سلامتی مردم جامعه هستیم دیگر کشورها نیز چنین دغدغه‌ای دارند؛ اما چرا تاکنون چنین مخالفتی در دنیا سابقه نداشته است؟!
امواج ناشی از گوشی‌های موبایل و همچنین سایت‌های BTS در زمره امواج فرکانس‌های رادیویی RF قرار دارند که به هیج وجه اثر تخریبی روی بافت‌های زنده نداشته و تنها باعث افزایش دمای ناحیه‌ای از بدن می‌شوند که در معرض تابش قرار گرفته است.
این امواج غیر یونیزه بنا بر استاندارد ICNIRP کمیت SAR اندازه‌گیری شده که نباید روی 10 گرم بافت بدن از دو وات بر کیلوگرم تجاوز کند.
حد در معرض تابش قرار گرفتن انسان در باند 900 مگاهرتز به وسیله استاندارد حفاظت رادیویی مقدار 450 میکرو وات بر سانتی مترمربع توصیه شده است.
حد در معرض تشعشع قرارگیری بافت زنده در باندهای 900 و 1800 مگاهرتز نیز به ترتیب نیم و یک میلی وات در استاندارد ICNIRP توصیه شده است.
اندازه‌گیری‌‌های انجام گرفته روی مقدار تابش ناشی از سایت‌های BTS نشان می‌دهد که حتی ماکزیمم توان اندازه‌گیری شده در بدترین و نادرترین شرایط، تنها نزدیک چند درصد حد قابل قبول استاندارد بوده که برای عموم مردم بی‌خطر است.
قرابت دکل‌های مخابراتی با سلامت و زیبایی!
بـه گـزارش بـادیجی، با توجه به اینکه علاوه بر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان انرژی اتمی به اندازه‌گیری و وزارت بهداشت به بررسی تشعشعات الترومغناطیسی و آثار آن بر سلامت افراد پرداختند و در نهایت ادعای شهرداری و شورای شهر را مبنی بر آسیب‌زا بودن این امواج نپذیرفتند، رفته رفته پرونده این اتهامات رو به خاموشی گرایید زیرا فعالان فضای ارتباطی پی برده بودند که ظاهرا شهرداری «سلامت» و «زیبایی» را دستاویز برای رسیدن به اهدافی دیگر قرار داده است.
مجوزهایی که از سوی سازمان انرژی اتمی ایران صادر شده، نشان می‌دهد که سطح انرژی الکترومغناطیسی ناشی از سایت‌های تلفن همراه 1.4 درصد امواج ناشی از فرستنده‌های رادیویی AM و 28 درصد امواج ناشی از فرستنده‌های رادیویی FM است.
تحقیقات جهانی نیز تاکنون موفق به اثبات آسیب‌زا بودن تشعشعات رادیویی ناشی از آنتنهای مخابراتی نشده اما همواره سعی کرده هشدارهای بهداشتی در مواجهه با این تجهیزات ارتباطی نظیر استفاده کمتر از موبایل، فاصله دادن گوشی از صورت هنگام مکالمه و… بدهد.
مدیرکل دفتر تحقیقات و مطالعات راهبردی شرکت ارتباطات سیار ایران هم چند سال گذشته با نشان دادن شناسنامه برخی آنتنهای تلفن همراه، ثابت کرد با بررسی‌های مستمر و معتبری که با همکاری دانشگاه‌های معتبر تهران به ویژه دانشگاه علم‌و‌صنعت ایران انجام داده و دستگاه‌های سنجش امواجی که با هزینه بسیار زیاد خریداری کرده و در اختیار این واحدهای علمی و پژوهشی قرار داده، این آنتن‌ها هیچگونه ضرری برای سلامتی انسان با توجه به استانداردهای جهانی ندارند.
با این حال و علی‌رغم وجود مجوز بهره‌برداری از واحد حفاظت انرژی اتمی برای نصب آنتنهای مخابراتی، از سال 87 تا 89 بالغ بر 56 سایت ارتباطی همراه اول به دلیل تشویش اذهان عمومی و تقاضای مالک جمع‌آوری شد.
با توجه به اینکه اسناد و استدلالات از بی‌خطر بودن امواج غیریونیزه آنتنهای BTS به مرحله‌ای رسید که اعضای شورای شهر و شهرداری روال سکوت را در برابر اقدامات خودسرانه و بدون کارشناسی خود در گذشته، پیش گرفتند اما سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هم به عنوان رگولاتور این بخش و پایگشر فضای فرکانسی، با اثبات بی‌خطر بودن این امواج برای سلامتی افراد، آب پاکی را برای همیشه روی دست بهانه‌گیران ریخت.
توان 3G و 4G چه میزان است؟
به طوریکه عظیم فرد؛ مدیرکل صدور پروانه سرویس‌های سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به عنوان آخرین فردی که در این باره اظهار نظر کرده، اشاره‌ای به تشعشعات محیطی داشت و با تقسیم آنها به دو بخش گفت: اشعه‌های یونیزه کننده که با فوتون‌های قوی قادر به شکستن مولکول هستند و اشعه‌های غیریونیزه که همچون امواج رادیویی فقط گرما تولید می‌کند.
وی عنوان کرد: امواج رادیویی شبکه تلفن همراه، سیگنال‌های آنتن صداوسیما و امواج ناوبری هوایی همه در دسته غیریونیزه کننده قرار می‌گیرند. تشعشعات پخش همگانی رادیو در باند VHF عددی در حدود 10 به قوه 2.5 میکروولت و شبکه‌های موبایل در حد دهم میلی ولت است.
مدیرکل صدور پروانه سرویس‌های رگولاتوری خاطر نشان کرد: کمیته فناوری‌های سبز اتحادیه جهانی مخابرات همواره در حال توسعه استانداردهای ارتباطی است تا به ازای پیشرفت تکنولوژی، قدرت تشعشعات کاهش یابد. توان نسل‌های سوم و چهارم ارتباطی که به 3G و 4G شهرت دارد از GSM کمتر است.
او بار دیگر با تأکید بر اینکه امواج رادیویی غیریونیزه کننده تنها گرما تولید می‌کنند، ابراز کرد: هرچه میزان فرکانس بالا رود امواج قابل جذب در پوست نیستند اما بالعکس اگر از دامنه 10 گیگاهرتز کمتر شود به درون پوست نفوذ خواهد کرد که پزشکان مهم‌ترین نقطه اثرپذیر را “چشم” عنوان کرده‌اند.
فرد افزود: تحقیقات این موسسه نشان می‌دهد که امواج رادیویی به هیچ عنوان به نقطه جوش نمی‌رسد و با توان بالا هم فقط تولید گرما می‌کند. لذا زمانیکه جریان یک میلی آمپر در میدان 70 کیلوولتی در بدن انسان القا شود و به مدت 15 دقیقه با موبایل صحبت کند، سرش گرم میشود.
وی تصریح کرد: به هیچ عنوان امکان یونیزه شده امواج رادیویی وجود ندارد. برخی می‌گویند که امواج رادیویی روی اعصاب تأثیر می‌گذارد در حالیکه برای یونیزه شدن نیازمند 10 تا 25 الکترون ولت انرژی است که امکان‌پذیر نیست.
او افزود: تحقیقات آزمایشگاهی نشان می‌دهد اگر میدان الکترومغناطیسی 2 تا 10 کیلو ولت داشته باشیم، نهایت اتفاقی که می‌افتد، چرخش و چسبندگی مولکول‌هاست که دچار تغییر میشود.
حدود امواج تلفن همراه و آنتنهای مخابراتی
مدیرکل صدور پروانه سرویس‌های رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با بیان اینکه حدود استانداردهای بین‌المللی امواج مخابراتی در حد دهم میلی ولت است گفت: براساس استادارد ملی ایران حدود پرتوگیری شغلی، پرتوگیری مردم و پرتوکاران GSM بر اثر شدت میدان مغناطیسی اعلام شده و در همین حال تجهیزات به کار گرفته شده در شبکه‌هایی که فضای فرکانسی را اشغال می‌کنند براساس نرخ جذب انرژی امواج رادیویی “SAR” نظارت و مانیتور می‌شوند.
وی با بیان اینکه سه آزمایشگاه سنجش SAR در کشور داریم، گفت: علاوه بر محیط آزمایشگاه، در سطح کوچه و خیابان هم تجهیزات سیاری تدارک دیده شده که قادر است میزان SAR را اندازه‌گیری کند.
فرد با تأکید بر اینکه هیچ گزارش موثقی در زمینه سرطان‌زا بودن امواج رادیویی و تشعشعات نداریم، اظهار کرد: کمیته‌ای از محیط زیست، انرژی اتمی، اپراتورها و رگولاتوری شکل گرفته تا فضای فرکانسی را پایش کنند و گزارشی درباره نقاط پرتشعشع ارائه کنند.
عوارض تصمیمات سلبی شهرداری و شورای شهر بر سلامت مردم زمانی محرز میشود که به گفته وحید صدوقی؛ مدیرعامل همراه اول بدانیم زمانیکه پوشش آنتن‌ها کامل نباشد، مردم بیشتر در معرض خطر هستند.
وی بارها از بی‌ضرر بودن BTSهای همراه اول دفاع کرده و متذکر شده است که شهروندان و مسئولان به اپراتورها کمک کنند تا پوشش آنتن‌دهی یکسان شود و مشکلی برای مردم پیش نیاید چرا که هر چه آنتن ضعیف‌تر باشد گوشی تلفن همراه میدان بیشتری ایجاد کرده و قدرت بیشتری مصرف می‌کند تا به آنتن متصل شود که گاه این میدان تا دو وات نیز بالا می‌رود.
بنابراین «تلاش گوشی‌ها قطعا با توجه به اینکه کنار سر کاربران قرار دارند، آثار زیانبارتری به دنبال دارد.»
ابلاغ قانون هوای پاک
حال که وارد دوره جدید فعالیت شورای شهر و شهرداری تهران شده‌ایم و همچنین با توجه به ابلاغ قانون «هوای پاک» به سازمان حفاظت محیط زیست که سازمان مذکور را مکلف کرده است تا با همکاری سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به جلوگیری از انتشار خارج از حدود تعیین شده کلیه امواج رادیویی، الکترومغناطیسی، پرتوهای یون‌ساز و غیریونساز اقدام کند، امیدواریم سایر نهادهای غیرمرتبط با دخالت‌های بی‌جا و ناآگاهانه خود منجر به عقب‌ماندگی کشور در حوزه ارتباطات نشوند.
از این پس سازمان محیط زیست مکلف است با همکاری نهادهای یاد شده و به منظور حصول اطمینان از عدم افزایش میزان و شدت امواج و پرتوهای یون‌ساز و غیریونساز از حدود تعیین شده در هوای آزاد، شبکه پایش مربوطه را راه‌اندازی کند.
بنابراین انتظار می‌رود بخش‌های مختلف که همواره خود را دغدغه‌مند دانسته و دنبال ارائه راهکارهای خودسرانه و بعضا بدون فکر هستند، خود را با بدنه کارشناسی امور وفق داده و تنظیم کرده تا دیگر شاهد بازگشت به عقب یا وقفه در امور توسعه‌ای نباشیم.