تعیین تکلیف برای شبکه ملی اطلاعات
مرکز ملی فضای مجازی به وضع اصول و ملزوماتی برای تعیین سازوکار شبکه ملی اطلاعات اقدام کرده که در آن بر موارد محتوایی و امنیتی این شبکه تاکید شده است.
در سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات که سایت مرکز ملی فضای مجازی منتشر کرده آمده است که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است. این شبکه در چارچوب قوانین جمهوری اسلامی ایران با پشتیبانی کامل از دیگر اقدامات آموزشی، حقوقی و قضایی به نحو مطلوب و مطمئن تامین‌کننده نیازهای ارتباطی برای انواع ذی‌نفعانی که حداقل یکی از آنها در داخل کشور قرار دارد، است. شبکه ملی اطلاعات امکان ارائه انواع خدمات و محتواهای فضای مجازی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی را در کشور فراهم می‌کند.
نکته اساسی در مورد شبکه ملی اطلاعات این است که این شبکه تنها یک زیرساخت یا به عبارتی یک سخت افزار است که نیازمند تولید محتوا است. محتوایی که طبیعتا یک نهاد یا سازمان خاص نمی‌تواند اساسا متولی آن بشود؛ چرا که این محتوا باید آنقدر گسترده باشد که بتواند نیاز فکری، فرهنگی و حتی سرگرمی مردم را پاسخگو باشد. در این شرایط مسلما کسی بهتر از خود مردم نمی‌تواند تولیدکننده نیازهای محتوایی کشور باشد. امری که البته در کشور ما محتاج نظارت از بالا است تا از آسیب‌های احتمالی گسترش اینترنت جلوگیری شود.
اما مرکز ملی فضای مجازی اخیرا اقدام به انتشار مصوبه‌ای از شورای عالی فضای مجازی در ارتباط با مساله تولید محتوا و مسائل فنی کرده تا چارچوبی برای فعالیت شبکه ملی اطلاعات در آینده‌ای نزدیک تدوین کند.
در این سند، الزاماتی برای تحقق شبکه ملی اطلاعات آمده است؛ از جمله ارتباط میان زیرشبکه‌های شبکه ملی اطلاعات با یکدیگر از طریق یک شبکه هسته، تناسب با نیازها و ملاحظات گوناگون مانند ضرورت توسعه بومی و اختصاصی سازی، ارتباط داخل با شبکه‌های خارجی صرفا از طریق گذرگاه‌های ایمن مرزی، امکان مدیریت موارد نقض کننده اصل مسیریابی درخواست‌های دسترسی داخلی، تامین کلیه نیازمندی‌های زیرساختی و خدماتی لازم در شبکه، استفاده از توابع و خدمات فنی شبکه ملی اطلاعات که تحت نظارت می‌تواند دارای سیاست‌ها، خدمات و مکانیزم‌های امنیتی اختصاصی باشند.
همچنین پوشش کشوری خدمات پهن باند با لحاظ آمایش سرزمینی و مطالعات بازار در مورد خدمات پهن باند بومی، محتوای مطابق با ارزش‌های اسلامی – ایرانی و خدمات حاکمیتی مانند خدمات دولت، سلامت، تجارت و آموزش الکترونیک با نگاه به عدالت اجتماعی به ویژه در تخصیص منابع خدمات عمومی اجباری، تجمیع و دسترسی پهن باند متناسب با نیازهای بومی و با اهداف به خدمات و محتوای اسلامی – ایرانی در سراسر کشور توسعه یابد.
پیش از این محمود واعظی – وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات- در اواخر دولت یازدهم و در مراسم افتتاح فاز سوم شبکه‌ی ملی اطلاعات، اعلام کرده بود که امروز زیرساخت‌های این شبکه آماده هستند و تنها کمبود این شبکه، ارائه محتوا و خدمات است و در این رابطه باید اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های مختلفی در داخل کشور تهیه شود که مردم همه‌ی نیاز خود را از داخل تأمین کنند.
واعظی در جایی دیگر با بیان اینکه بخش خصوصی و زیرساخت کار خود را انجام داده است، ادامه‌ی این مسیر را وظیفه‌ی حاکمیت، شورای عالی فضای مجازی، مجلس و قوه‌ی قضاییه دانست و از آنها خواست کسب‌وکارهای الکترونیکی را به رسمیت بشناسند و همچنین قوانین و مقرراتی در این حوزه وضع کنند که بر اساس طبیعت این کسب‌وکارها باشد و با آنها مانند کسب‌وکارهای فیزیکی برخورد نکنند.
همچنین محمدجواد آذری جهرمی – وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات – با اشاره به انتشار سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات گفته بود: سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات که اخیرا به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده است تا حدودی به مباحث غیرفنی هم پرداخته است؛ اما با این حال نگاه کلی در تعاریف این قانون موضوعات فنی است.
وی با تاکید به اینکه مقام معظم رهبری در سخنان خود درباره شبکه ملی اطلاعات به بحث فنی اشاره‌ای نداشته‌اند و بیشتر گلایه ایشان به لحاظ محتوایی بوده، یادآور شده بود: از نظر ایشان شبکه ملی اطلاعات یک کلید واژه است که مفهوم این کلید واژه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی است؛ البته حاکمیت نه به این معنا که باید این فضا را بست، حاکمیت به این صورت که به دنبال سهم واقعی خود در فضای مجازی باشیم و ناظر بر این چیزی که در فضای حقیقی داریم در فضای مجازی هم باید وجود داشته باشد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری بر انتقال کلام حق خود به وسیله فضای مجازی به تمام دنیا، اظهار کرده بود: آیا در حال حاضر می‌توانیم حرف درست خود را در این فضا بزنیم و آیا این حرف تاثیر گذاری دارد و این حوزه‌ای است که نیاز به تلاش بیشتر داریم و هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم.
وی با اشاره به اینکه نگاه مقام معظم رهبری به توسعه فناوری اطلاعات یک فرصت بی‌نظیر است، افزود: برخی در توسعه فناوری اطلاعات فقط به توسعه دسترسی و استفاده مردم توجه دارند اما مقام معظم رهبری یک گام جلوتر را درنظر دارند. لازمه این مسیر این است که در داخل کشور دسترسی ها ایجاد شود و شرایط را طوری فراهم کنیم که توان داخلی به جوشش درآید و تا زمانی که این زیرساخت های لازم وجود نداشته باشد، ارایه و چرخش محتوا رشد مورد نیازخود را در این حوزه ندارد.
طرح شبکه ملی اینترنت در کشور ما از اواخر سال 1384 مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه در آن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد. اما در سال‌های بعد عملا اجرای این طرح با کندی صورت گرفت و تنها 15 درصد پیشرفت عملیاتی یافت تا اینکه در دوره صدارت واعظی بر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت یازدهم اجرای این طرح پیگیری و در نهایت در اواخر همان دولت فازهای اول، دوم و سوم آن افتتاح و رونمایی شد.