بیت‌کوین قانونی؛ بیت‌کوین غیرقانونی/ آینده پول مجازی در ایران چه خواهد بود؟
«بیت‌کوین» به عنوان معروف‌ترین ارز دیجیتال، طی هفته‌های اخیر در سر خط خبر‌های فناوری بود و جهش 7 هزار دلاری آن توانست چشم‌های سیاست‌مداران و اقتصاددانان را مجذوب خود کند.
این سکه‌های مجازی به واحد پولی «بی‌پشتوانه» معروف است؛ یعنی متعلق به کشور ، اتحادیه و شخص یا شرکت خاصی نیست و تنها توسط کدهای دیجیتالی به‌وجود می‌آید که ارزش هر واحد را میزان استقبال مردم مشخص می‌کند. به عبارت دیگر اگر مردم سراسر جهان به این ارز روی آورند و آن را جایگزین دادوستد‌های خود کنند، ارزش این واحد پولی افزایش می‌یابد و بالعکس؛ اگر نظر‌ها از این ارز برگردد، ارزش آن روند نزولی پیدا می‌کند.
بسیاری از کشورهای دنیا توانستند در همان روزهای آغازین پیدایش این ارز دیجیتال، با آن کنار بیایند و قانونی را برای مبادلات بیت‌کوینی تدوین و اجرا کنند. به عنوان مثال در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری مانند مایکروسافت بیت‌کوین را به رسمیت می‌شناسند و مشتریان آن‌ها از هر نقطه از کره‌زمین می‌توانند با این واحد پول اقدام به خرید از این شرکت‌ها کنند.
اما قواعدی برای دادوستد با این واحد پولی در کشور ما هنوز در نظر گرفته نشده است به طور کلی مشخص نیست که خریدوفروش با بیت‌کوین قانونی است یا خیر؟ گرچه مسئولان بانک مرکزی بیت‌کوین را به رسمیت نمی‌شناسند ؛ اما قول داده‌اند تا به‌زودی قانونی را برای آن تدوین و اجرایی کنند.
البته اظهار نظر‌های مسئولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی حکایت از آن دارد که علاقه‌مندان به استفاده از بیت‌کوین حالا حالاها نباید صابون به دلشان بزنند و احتمالا این قانون از آن قانون‌هایی میشود که کاربران را تا تصویب‌نهایی خون‌به جگر می‌کند.
چند ماه پیش بود که سعید مهدیون معاون تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی درباره تدوین قانون برای پول‌های مجازی در کشور گفت: «مطالعات اقتصادی کمیسیون عالی تنظیم مقررات تقریباً نهایی شده و پس از آماده شدن نتیجه مطالعات کمیسیون عالی امنیت و یکپارچه شدن مطالعات دو کمیسیون احتمالاً دو تا سه ماه برای تهیه پیشنهاد کمیسیون عالی تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی زمان لازم است و پیش‌بینی میشود پیشنهاد نهایی حدود سه تا چهار ماه آینده به شورای عالی فضای مجازی ارسال شود.
وی تأکید کرد که «مقررات‌گذاری برای بیت‌کوین و پول‌های الکترونیکی، نیازمند تصویب در شورای عالی فضای مجازی است. زیرا کمیسیون‌های عالی مرکز ملی فضای مجازی در چارچوب مصوبات شورای عالی فضای مجازی اقدام به تصویب دستورالعمل‌ها می‌کنند که از آنجا که در این زمینه تاکنون مقرراتی وجود نداشته وضع مقررات اولیه باید توسط شورا انجام شود.»
از گفته‌های معاون تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی می‌توان نتیجه گرفت که در بهترین حالت قانون مدون برای خریدوفروش با بیت‌کوین یکسال زمان می‌برد و علاقه‌مندان به استفاده از ارز‌های دیجیتال تا این مدت نباید منتظر قانونی در این زمینه باشند.
حالا بماند که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد درخلا وجود قانون برای دادوستد با پول‌های مجازی، برخی صرافی‌های کشور اقدام به فروش بیت‌کوین می‌کنند و مشتریان می‌توانند در ازای پرداخت وجهی، سکه‌های مجازی دریافت کنند و تا به حال این صرافی ها توانسته‌اند از این راه مشتریان قابل‌توجهی را نیز جذب کنند.اما چرا مسئولان برای تصویب قوانین درباره ارز‌های مجازی اینقدر دست به عصا حرکت می‌کنند ؟
مرتضی تویسرکانی، اقتصادان و مدرس دانشگاه درپاسخ به این سوال به اقتصادآنلاین می گوید: نوسانات ارزش پول‌های مجازی می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را به دارندگان این واحد‌های پولی وارد کند که به نظر می‌رسد یکی از دلایل عدم تصویب قانون دراین زمینه همین عامل باشد.
تویسرکانی کهنه بودن سیستم اقتصاد ایران را یکی‌دیگر از عوامل عدم تصویب قانون برای پول‌های مجازی می‌داند و معتقد است که به طور کلی مسئولان علاقه‌ای به استفاده از روش‌های نوین ندارند و ترجیح می‌دهند که تا جای ممکن از همان روش‌های سنتی برای پرداخت‌ها استفاده شود.
به گفته وی استفاده از پول‌های مجازی دیر یا زود فراگیر میشود و چه قانونی در این زمینه وجود داشته باشد و چه نداشته باشد مردم از آن استفاده خواهند کرد.
این اقتصادان درباره نوسانات اخیر بیت‌کوین نیز می‌گوید : جهش یکباره ارزها حکایت از رشد حبابی آن‌ها دارد و به احتمال بسیار زیاد مقطعی خواهد بود و این قانون برای همه ارزها از جمله بیت‌کوین مصداق دارد و کسانی که ریسک‌پذیر نیستند بهتر است به بیت‌کوین به عنوان یک پروژه سرمایه‌گذاری نگاه نکنند.
وی می‌افزاید : پول های مجازی از جهاتی شباهت زیادی به ارز های فیزیکی دارند ؛ اما ارزش‌گذاری آن‌ها با منطق سازگاری ندارد و به عنوان مثال اگر یورو 5 درصد افت قیمت پیدا کند روی سایر ارزها اثر می‌گذارد ولی روی پول‌های مجازی اثری نخواهد گذاشت.
تویسرکانی معتقد است که استفاده از بیت‌کوین می‌تواند در شرایط تحریم جایگزین مناسبی برای ارز‌های رسمی باشد و به راحتی بسیاری از مبادلات بین المللی را با پرداخت‌های بیت‌کوینی انجام داد.
این اقتصادان درپاسخ به این سوال که بیت‌کوین چگونه ارزش‌گذاری میشود ؟ می‌گوید: نحوه استقبال از بیت‌کوین بیشترین تاثیر را روی ارزش آن دارد و از طرف دیگر تجربه نشان می‌دهد که اگر جنجالی در گوشه ای از جهان ایجاد شود ارزش این واحد پولی افزایش پیدا می‌کند چون استقبال از آن زیاد میشود. به عنوان مثال در زمان ظهور گروه داعش به دلیل استفاده این گروه تروریستی از بیت‌کوین، ارزش آن به یکباره افزایش یافت و بعد از مدتی ثابت ماند.
به گفته وی یکی دیگر از نگرانی‌های برای استفاده از پول‌های مجازی همین موضوع است و نه تنها مسئولان کشور ما ، بلکه همه دولت‌ها بیت‌کوین را به دلیل عدم امکان ردیابی ، غیر ایمن می دانند.
اما برای قانونی شدن بیت‌کوین در ایران نیاز به زیرساخت‌های خاصی است؟ و آیا واقعا هیچ راهی برای جلوگیری از کلاهبرداری با آن وجود ندارد؟
شایان پوردستان، کارشناس فناوری اطلاعات در پاسخ به این سوالات ، به اقتصادآنلاین می‌گوید: برای تولید بیت‌کوین به شبکه اینترنت و نرم افزار‌های مخصوص نیاز است و هیچ زیرساخت و یا تجهیزات دیگری برای استفاده از آن لازم نیست.
وی می‌افزاید: اگر قانونی برای استفاده از آن درنظر گرفته شود می‌تواند راه‌های سواستفاده از آن را کاهش داد و با فیلتر کردن برخی منابع، تولید بیت کوین را محدود کرد.
این کارشناس معتقد است که بیت کوین هرگز ارز قابل اطمینانی نیست و بهتر است از آن فقط در مبادلات روزمره استفاده شود و کاربران به فکر افزایش سرمایه با آن نباشند.
این کارشناس می گوید: با قانونی شدن استفاده از بیت‌کوین بانک‌ها مجاری اصلی آن را دردست می‌گیرند و این روش می‌تواند جلوی بسیاری از کلاهبرداری‌ها را بگیرد و به عنوان مثال کاربر برای خرید کالا با بیت کوین باید از یکی از درگاه های بانکی اقدام کند که از این طریق می‌توان خریداران را شناسایی کرد.
پوردستان درباره امنیت بیت‌کوین برای استفاده‌کنندگان آن نیز می‌گوید: هر بیت‌کوین از مجموع کدهای پیچیده‌ای ساخته میشود که تا به امروز هیچ کس نتوانسته به رمزنگاری آن دست پیدا کند و آن را هک کند و این موضوع یکی از عوامل اعتبار این واحد پول مجازی است.