در سال 2016 حدود 49.3میلیون تن زباله‌های الکترونیک مربوط به تلویزیون، یخچال، گوشی‌های موبایل و سایر وسایل دیجیتال دور ریخته شده که البته 6.3 میلیون تن از این زباله های الکترونیک مربوط به امریکا بود. نکته جالب توجه این که تنها یک پنجم از این وسایل دیجیتال در جهان بازیافت شده است.

 

امروزه بیشتر کودکان از سنین بسیار پایین با اینترنت آشنا هستند و درواقع نمی‌توانند زندگی بدون این فناوری را تصور کنند. واقعیت این است که تکنولوژی، چهره جهانی را که ما در آن زندگی می‌کنیم  تغییر داده است و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. حالا دیگر یکی از هر سه کاربر اینترنت در جهان، کودک است و جوانان بزرگ‌ترین گروه سنی را در میان سایر گروه‌های سنی کاربران متصل به اینترنت تشکیل می‌دهند. این درحالی است که همچنان بخشی از کودکان جهان از دسترسی به‌این فناوری بازمانده‌اند و این به معنای از دست رفتن فرصت‌های آموزشی برابر در جهان است. در همین راستا پروژه‌های بزرگی با همکاری یونیسف انجام شده است تا این شکاف دیجیتالی برطرف شود.

 

گام‌های بلند یونیسف در توسعه سواد دیجیتال

 

یونیسف برای کمک به کودکان محروم به منظور اتصال به اینترنت، به این عرصه وارد شده و تاکنون برنامه‌های مختلفی را اجرا کرده است تا کودکان از سواد دیجیتال مناسبی برخوردار شوند. در آفریقا 60درصد کودکان آفلاین هستند درحالی که این رقم در اروپا تنها 4درصد است و پر کردن این شکاف دیجیتال نیازمند اجرای برنامه‌هایی دقیق است. در همین راستا ایده ابتکاری «Jerrycan computer» مدنظر قرار گرفته است به‌عنوان مثال در یکی از این برنامه‌ها Wenaklabs، یک مجمع محلی در کشور چاد که با یونیسف همکاری دارد تا پنجره دیجیتال را به دنیا نشان دهد، گام‌های جالبی برداشته که این طرح نشان می‌دهد زباله الکترونیک، واقعاً یک گنجینه بکر و دست نخورده است و می‌تواند به جمعیت فقیر جهان کمک کند تا آنلاین شوند.

 

در کشور چاد در اثر ناآرامی‌های متعدد، وضعیت جامعه نابسامان است و حالا کودکان بسیاری در چادرهای اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند درحالی که برخی نیز هیچ اطلاعی از خانواده‌های خود ندارند. با توجه به این مشکلات، اعضای این مجمع Wenaklabs که برخی نیز کاملاً داوطلبانه در این طرح شرکت داشته‌اند، معتقدند این کودکان با اتصال به اینترنت می‌توانند اعضای خانواده خود را پیدا کنند و در همین راستا با استفاده از زباله‌های الکترونیک و وسایل دیجیتال دور ریخته شده، کامپیوترهایی جدید را برای آنان طراحی کرده‌اند تا آنها هم برای نخستین بار آنلاین و با دنیای اینترنت آشنا شوند.

 

البته ظاهر کامپیوترهایی که برای کودکان اردوگاه چاد ساخته شده چندان تعریفی ندارد چون قطعات سخت‌افزاری بازیافتی درون بشکه‌های بزرگ پلاستیکی جاسازی شده‌اند و درواقع این ظروف پلاستیکی آبی رنگ، نقش قاب یا کیس کامپیوترها را بازی می‌کنند اما این کودکان آنقدر از اتصال به اینترنت هیجان زده هستند که به این موضوع توجهی ندارند. این کامپیوترها تاکنون به 10 کودک ساکن اردوگاه‌های آوارگان چاد، فرصتی برای آنلاین شدن داده و حتی یکی از این کودکان ازطریق اینترنت موفق شد اعضای خانواده خود را پیدا کند. این، فرصتی است که توسط Wenaklabs، مجمعی در چاد که با یونیسف همکاری دارد و می‌خواهد پنجره دیجیتال را به روی دنیا بگشاید، برای این کودکان آواره رقم خورده است و آنها حالا نخستین تجربه آنلاین خود را از طریق زباله‌های الکترونیک دارند. البته این مجمع قصد دارد تعداد رایانه بیشتری از مواد بازیافتی تولید کند.

 

دسترسی کودکان نقاط دورافتاده به اینترنت، یکی از دغدغه‌های یونیسف است و علاوه بر استفاده از زباله‌های الکترونیک، به‌دنبال راهکارهای دیگری نیز بوده است. به‌عنوان مثال در کامرون نزدیک به مرز نیجریه مدرسه‌ای با پنل‌های خورشیدی روی پشت بام دیده می‌شود. این مدرسه بخشی از طرح «Connect My School» است که توسط یونیسف اجرا می‌شود و قرار است کودکان آفریقایی را به اینترنت متصل کنند. حالا دیگر کودکان این مدرسه به اینترنت متصل هستند و روی نیمکت‌هایی که دانش‌آموزان نشسته‌اند نیز تبلت‌هایی دیده می‌شود. آنها پیش از این، فقط عکس رایانه را دیده بودند که آن را هم معلم‌ها به آنها نشان می‌دادند ولی در قالب طرح «Connect My School» که از ژانویه 2017 اجرا شده است، با قرار گرفتن ماهواره خورشیدی روی پشت بام مدرسه و نیز پنل‌های خورشیدی، شرایط تغییر کرد و این مدرسه به اینترنت متصل شد. تبلت‌های اهدایی نیز به اپلیکیشن‌ها و بازی‌های آموزشی همچون ویکی پدیا و اپلیکیشن‌های عکس، متن، نقاشی و… مجهز شد که خود گام بزرگی در بهبود وضعیت آموزش این کودکان بود. گفتنی است تاکنون این برنامه در 6مدرسه اجرا شده است و با توجه به موفقیت این پروژه، یونیسف می‌خواهد طرح را گسترش دهد تا بیش از 100 مدرسه در آسیب پذیرترین نقاط جهان به اینترنت و فناوری مجهز شوند و رؤیای این کودکان به واقعیت بپیوندد. تعداد کودکانی که غالباً هم در اثر جنگ و ناآرامی از خانواده‌های خود دور هستند، رو به افزایش است و یونیسف اعتقاد دارد سرمایه‌گذاری در آموزش دیجیتال این کودکان آفریقایی فقیر، درست به اندازه سرمایه‌گذاری در سلامت مهم است چون مطمئناً به این ترتیب صدها میلیون کودک می‌توانند در آینده با ایده‌هایی نوین و فناورانه، این کشور را از فقر نجات دهند.

 

به اعتقاد یونیسف، متصل نبودن به اینترنت در یک دنیای دیجیتال سبب از دست رفتن فرصت‌های آموزش، ارتباط و مهارت‌های توسعه در قرن بیست و یکم می‌شود و این کمبود دانش دیجیتال به نسل‌های بعدی هم منتقل می‌شود. در کامرون هم دسترسی به اینترنت با دردسرهای زیادی همراه است. با توجه به وقوع جنگ در کشورهای همسایه این کشور همچون نیجریه، آواره‌های زیادی به این کشور وارد شده‌اند و بسیاری از مردم این کشور نیز آواره‌اند که دوسوم آنها را کودکان تشکیل می‌دهند. بیشتر این کودکان در نقاط دورافتاده زندگی می‌کنند و از حقوق اولیه آموزشی بویژه آموزش دیجیتال برخوردار نیستند و حتی اگر آموزش هم ببینند اینترنت در اختیار ندارند که بتوانند از این آموزش بهره بگیرند.

 

49میلیون تن زباله الکترونیک در یک سال

 

فقر دسترسی به اینترنت در کشورهای فقیر و دورافتاده، درحالی در جهان دیده می‌شود که یک مطالعه جدید نشان می‌دهد تنها در سال 2016 حدود 49.3میلیون تن زباله‌های الکترونیک مربوط به تلویزیون، یخچال، گوشی‌های موبایل و سایر وسایل دیجیتال دور ریخته شده که البته 6.3 میلیون تن از این زباله‌های الکترونیک مربوط به امریکا بود. نکته جالب توجه اینکه تنها یک پنجم از این وسایل دیجیتال در جهان بازیافت شده است. طبق تحقیقاتی که به پشتوانه سازمان ملل انجام می‌شود، یک میلیون تن از این رقم به تنهایی مربوط به شارژرهای موبایل، لپ تاپ و… بوده است. همچنین این تحقیق نشان می‌دهد  طلا، مس، نقره و سایر فلزات گرانبهایی که در ساخت این وسایل دیجیتال و فناورانه به کار می‌رود، اگر به طور کامل بازیافت می‌شد ارزشی معادل 55میلیارد دلار داشت. در این گزارش همچنین پیش‌بینی شده است که میزان زباله الکترونیک از باتری و کابل و سیم گرفته تا مانیتور و شارژر و… تا سال 2021 به 52.2میلیون تن خواهد رسید.

 

این آمار وقتی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم جدیدترین آمار سازمان ملل نشان می‌دهد هم‌اکنون بیش از 29درصد جوانان جهان یعنی 346میلیون نفر(بین 15 تا 24 سال) در سراسر دنیا از دسترسی به اینترنت محروم هستند و این موضوع در آفریقا که یکی از محروم‌ترین نقاط جهان در زمینه میزان اتصال به اینترنت محسوب می‌شود، بسیار نگران کننده‌تر است. طبق این آمار در آفریقا 3 جوان از هر 5نفر آفلاین هستند درحالی که این آمار در اروپا به یک جوان از هر 25 نفر می‌رسد و تنها با نگاهی گذرا به همین آمار، می‌توان متوجه عمق این شکاف دیجیتالی در جهان شد.

 

موضوع شکاف دیجیتالی در این گزارش به صورت جنسیتی نیز مورد توجه قرار گرفته است و نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که این فاصله، روند رو به رشدی دارد. در سطح جهان مردان حدود 12درصد بیشتر از زنان آنلاین هستند و البته این شکاف دیجیتالی در کشورهایی با درآمدهای پایین‌تر و فقیرتر یا در حال توسعه، بیشتر دیده می‌شود و عمیق‌تر است.