برخلاف اینکه آثار توسعه راهکارهای پرداختی مبتنی بر موبایل بر کسی پوشیده نیست و مسوولان معتقدند راه حل هایی نظیر کدهای دستوری خدمت بزرگی به محیط زیست و منابع کشور کرده، چرا هنوز برخی برخلاف وجود راهکارهای جایگزین بر طبل انسداد می کوبند؟!

ضریب نفوذ بالای صد درصدی تلفن همراه در کشور و سرعت رشد این ابزار تکنولوژیک به اندازه ای بود که در کشور ما نیز امکانات بانکداری الکترونیکی همانند نمونه های مشابه جهانی رشد و توسعه یافت.
یکی از بسترهای پرکاربرد نیز کدهای دستوری (USSD) بودند که با توجه به همین ضریب نفوذ بالا، بر بستر سرویس انتقال داده مبتنی بر استاندادهای GSM شکل گرفتند تا مبنایی برای انجام تراکنش های مالی همراه باشند.
استقبال و توجه به این راهکار به واسطه اینکه نرم افزارهای مبتنی بر موبایل برای نصب و استفاده در هر نوع گوشی می بایست تنظیمات مختص به آن گوشی را داشتند و کاربران برای هر گونه خدمت متناسب با سازمان یا بانک موردنظر باید نرم افزار مخصوص به آن را روی گوشی خود نصب می کردند، بیش از پیش شد تا به این طریق مشکلات ناشی از معضلات مذکور رفع شود.
در اغلب نرم افزارهای مبتنی بر موبایل با توجه به اینکه نرم افزار نصب شده روی گوشی کاربر از طریق اینترنت یا پیامک به سرور سازمان، بانک یا موسسه موردنظر متصل شده و خدمات درخواست شده ازسوی کاربر را اخذ می کند، ممکن است با مشکلاتی نظیر کندی GPRS، اشغال کردن فضای حافظه گوشی و در نهایت تاخیر در ارسال و دریافت پیامک مواجه شود.
به همین منظور روش جدیدی مبتنی بر تکنولوژی USSD توسط اپراتورهای ارتباطی توسعه یافت که به آن کدهای دستوری نیز گفته می شود؛ این اقدام رو به جلو باعث شد تا بسیاری از نیازمندی های پیش از آن در ارتباط با پرداخت قبوض و حتی خرید شارژ به صورت حضوری از کیوسک ها و سوپرمارکت ها مرتفع شود.

چرا USSD مهم است
همانطور که گفته شد USSD یکی از کانال های ارتباطی در خدمات تجارت سیار است تا کاربر در هر مکان با استفاده از رایج ترین وسیله الکترونیکی امکان پرداخت را داشته باشد.
با توجه به اینکه 25 میلیون نفر از مردم ایران همچنان گوشی های نسل دوم 2G  را در اختیار دارند که با استانداردهای GSM کار می کند، بنابراین بسیاری از نیازهای ضروری شان را که قابلیت انجام به واسطه درگاه های الکترونیکی دارد، با USSD برطرف می کنند.
درحالی که وضعیت توسعه اینترنت در کشور به شکل یکسان و یکپارچه نیست، طبیعتا نمی توان یک شبه با ادعای ناامن بودن این درگاه ها که سالیان طولانی است مورد بهره برداری و استفاده مردمی قرار گرفته، 60 میلیون مشترک تلفن همراه را نشانه گرفت و دسترسی مردم به خدمات کاربردی را قطع کرد.

اظهارات عجیب برخی کارشناسات
در پی اقدام اخیر و تعجب برانگیز بانک مرکزی برای حذف خدمات کدهای دستوری تا 15 بهمن ماه جاری که با پادرمیانی وزارت ارتباطات فعلا منتفی شد، برخی افراد یکباره وارد اظهارنظرهایی عجیب شدند که تا پیش از این سابقه نداشت.
جای تعجب است بسیاری از کارشناسان بانکی که حتی گاها پیش از این نامی از آنها در رسانه ها نبود، یکباره نگران بستر USSD و ناامنی که دارد شدند و به بیان اظهارنظرهایی پرداختند که گویا تاکنون میلیاردها تومان از جیب مردم بابت استفاده از این خدمات رفته یا سرقت شده است.
در حالی که برخلاف گزارشات متعدد حملات فیشینگ و حمله به بسترهای نرم افزاری برخی بانک ها، گزارشی از سرقت بستر کدهای دستوری به گوش نمی رسد، چرا به یکباره و پس از سال ها فعالیت عده ای درصدد ناامن جلوه دادن این فضا و ایجاد نگرانی در جامعه هستند؟
آیا به غیر از این است که اگر تاکنون از این بستر سوء استفاده ای می شد، بانک مرکزی بارها جلوی این خدمات را گرفته و درصدد برخورد با آنها بر می آمد؟ چرا در شرایطی که وزارت ارتباطات هم با در اختیار داشتن مراکز بررسی و آزمایشگاه های تحلیل خود گزارشی از ناایمن بودن این بسترها نمی دهد اما برخی کارشناسان یکباره نگران شده اند؟ آیا این موضوع می تواند دلیل دیگری داشته باشد؟
با این حال باید گفت که متوسط استفاده هر مشترک برای خرید شارژ تلفن همراه از این بستر، یک ونیم بار به ازای هر هفته است.
انتظار از بانک مرکزی به عنوان رگولاتور حوزه بانکی این است که حتی در شرایط وقوع بحران با هوشمندی عمل کرده و اقدامات جایگزین یا پیشگیرانه ای را در برخورد با حوادث اتخاذ کند؛ اما با جوسازی های اخیری که پیرامون کدهای دستوری صورت گرفت بیشتر شاهد دستپاچه شدن این نهاد مالی بودیم که اجرای تصمیم اخیرش می توانست روند حرکت به سمت دولت الکترونیکی را به سمت دولت سنتی بکشاند.
زمانی که درگاه های کدهای دستوری مسدود شود و راهکار جایگزینی هم وجود نداشته باشد، مشترکان تلفن همراه برای هر بار شارژ گوشی خود باید به کیوسک های روزنامه فروشی یا سوپرمارکت ها مراجعه کنند و شارژهای کاغذی را که در تضاد با حفظ محیط زیست نیز هست خریداری کنند.

تاثیرات زیست محیطی USSD
همین سال گذشته بود یکی از فعالان حوزه اپراتوری با ستایش کارکرد کدهای دستوری عنوان کرد که اگر در شرایطی خدمات دهی این کدها قطع شود، ضرر بزرگی به محیط زیست وارد خواهد شد.
وی گفته بود که با قطع این خدمات، استفاده از شیوه های فیزیکی خرید شارژ، به خاطر کاغذی که باید در این فرآیند برای صدور رمز شارژ مورد استفاده قرار گیرد، همچون گذشته افزایش خواهد یافت و هزینه اضافی به مشترکان تلفن همراه تحمیل خواهد شد.
در آماری هم که از عملکرد زیست محیطی این خدمات ارایه شد، گفت: بستر پرداخت همراه با استفاده از کدهای USSD توانسته از قطع حدود پنج هزار درخت مورد نیاز برای تولید حدود 300 تن کاغذ به منظور چاپ کارت های شارژ، رسید دستگاه های پوز و ATM و پول های کاغذی جلوگیری کند. این یعنی جلوگیری از نابودی پنج هکتار جنگل شمال کشور یا حدود 12 هکتار پارک شهری؛ این تعداد درخت در این مدت، تولیدکننده اکسیژن مورد نیاز حدود 19 هزار انسان بوده اند که اینها فقط نتایج فعالیت یک شرکت در این زمینه هستند. صرفه جویی رخ داده به کاهش مصرف کاغذ و قطع درختان خلاصه نمی شود و حتی مصرف آب را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
وی افزود: برای تولید و چاپ این میزان کاغذ حدود 110 میلیون لیتر آب لازم است، این حجم از آب معادل مصرف یک ساله یک منطقه مسکونی با بیش از سه هزار و 500 نفر جمعیت است؛ اگر بخواهیم ببینیم که این کار زندگی چند انسان را احیا کرده، می توان به رقم 50 نفر از بدو تولد تا سن 71 سالگی رسید.
بنابراین در شرایطی که قطعا مسوولان وزارت ارتباطات این موضوعات را با بانک مرکزی در میان گذاشته و نهایتا موافقت این نهاد را برای جلوگیری از ابلاغ تصمیمی نسنجیده جلب کرده اند، انتظار می رود بانک مرکزی با وجود سال ها انفعال در زمینه وضع قوانین، پروتکل ها و آیین نامه های مرتبط با «Mobile Payment»، هر چه سریع تر نسبت به سامان دهی این حوزه که در دنیا سال هاست به مرحله اجرا گذاشته شده است، ورود کند.
رسالت دولت براساس شعارهای داده شده در ابتدای کار، تبدیل شدن به دولت الکترونیکی یا دولت موبایل در راستای ایجاد رفاه هر چه بیشتر برای مردم است؛ لذا انتظار می رود که مسوولان حداقل به رسالت طرح ریزی شده ازسوی خودشان که سال ها بابت آن هزینه کرده اند، پایبند باشند.