هفته گذشته مدیر یک شرکت آموزش آنلاین اعلام کرد که اپلیکیشن خود را از کافه بازار حذف می‌کند اپلیکیشنی که به گفته او مدت‌ها بود از طرف این مارکت ایرانی اجازه به روزشدن نداشت. دلیل اقدام کافه بازار نپذیرفتن شرایط مالی تقسیم درآمد با دارندگان اپلیکیشن عنوان شده است. مدلی که بر اساس آن صاحبان اپلیکیشن‌ها باید سیستم پرداخت درون برنامه‌ای کافه بازار را برای فروش خود مورد استفاده قرار دهند که در واقع به معنی دادن 30 درصد از درآمد خود به این بازار اندروید  ایرانی است. 

مجتبی اسدی مدیر «هم‌آموز» به آی تی ایران می‌گوید :

«کافه بازار درخواست 30 درصداز فروش ما را داشت در حالی که هیچ کمک ویژه‌ای برای فروش آن انجام نمی‌داد وقتی دلیل را جویا می‌شویم چنین عنوان می‌کنند که گوگل و اپل هم چنین مدلی با برنامه‌نویسان قرار می‌بندند اما موضوع آنجاست گوگل و اپل پلت‌فرم ( آی او اس و اندروید )  را هم خود توسعه داده‌اند و حتی همان‌ها هم در مذاکره با شرکتهای مختلف مدل‌های مختلفی از سهم فروش را طلب می‌کنند. اسدی معتقد است حتی خود گوگل و اپل هم به رغم داشتن امکانات قادر به تحمیل قدرت انحصاری بیشتری به برنامه‌نویسان هستند موضوعاتی که حتی می‌تواند به قفل بازار منجر شود اما قوانین ضد انحصار جلوی اینکار را می‌گیرد چیزی که به گفته او به خاطر نبود در بازار ایران منجر به اقدام انحصاری کافه بازار شده است. »

حذف اپلیکیشن رقیب

هم آموز تنها شرکتی نیست که با این مدل کافه بازار تعارض پیدا کرده پیش از این نیز خبرهای دیگری در مورد حذف اپلیکیشن‌ از کافه بازار با دلایل مشابه شنیده شده بود. یکی از مشهورترین آن‌ها شرکت شیپور است که اپلیکیشن آن هم اخیرا از کافه بازار حذف شده است. هم اکنون در نتایج جست و جوی «شیپور» در کافه بازار نام اپلیکیشن رقیب آن «دیوار»( که صاحب آن کافه بازار است ) در نتایج دیده می‌شود. 

امیر حقیقت مدیر روابط عمومی « کافه بازار » در پاسخ به آی تی ایران درباره حذف شیپور می‌گوید:

« شیپور حذف نشده بلکه از بازار تعلیق شده است. خدماتی که در اپ‌هایی که در کافه‌بازار ارائه می‌شوند مجاز به امکان پرداخت از طریق درگاه بانکی نیستند. شیپور در خدماتش از درگاه مستقیم استفاده کرد و پس از تذکر و عدم حذف درگاه پرداخت مستقیم، از حالت انتشار خارج شد.»

حقیقت می‌گوید اپلیکیشن‌ها برای ارائه امکان پرداخت به کاربرانشان، باید از «پرداخت بازار» استفاده کنند نه درگاه مستقیم بانکی. او در مورد دلایل حذف یا تعلیق شیپور می‌گوید: 

 « همانگونه که کافه بازار در صفحه مربوط به توسعه دهندگان در بخش پرداخت درون برنامه‌ای اشاره کرده فروش محتوا، کارکرد، اعتبار یا خدماتی که درون برنامه استفاده یا مصرف می‌شوند باید از طریق پرداخت درون‌برنامه‌ای بازار انجام شود. به گفت حقیقت  برنامه‌هایی که امکان استفاده از خدمات یا محتوا را به صورت اشتراک دوره‌ای فراهم می‌کنند، باید این کار را از طریق سرویس اشتراک بازار انجام دهند و تا زمان اتمام دورهٔ اشتراک کاربر، موظف به ارائهٔ خدمات مورد تعهد به وی هستند.»

 به گفته حقیقت اپلیکیشن‌ها برای ارائه امکان پرداخت به کاربرانشان، باید از «پرداخت بازار» استفاده کنند نه درگاه مستقیم بانکی.  اما باز به گفته مدیر روابط عمومی کافه بازار تبلیغات موجود در شیپور، درگاه بانکی داشت و کافه بازار از این سرویس درخواست کرد به شکل موقت درگاه برداشته شود تا در آینده درگاه بازار اضافه شود. وقت لازم هم به آنها برای اعمال این تغییرات داده شد. اما درگاه بانکی حذف نشد و بر اساس قوانین، تا زمانی که درگاه مستقیم برداشته شود، این اپ از حالت انتشار خارج شده است. نکته مهم این است که اجباری نبوده تا بلافاصله درگاه بازار جایگزین شود. اکنون هم به محض حذف درگاه بانکی، شیپور به حالت اولیه‌اش برمی‌گردد. در این حالت، سهمی که کافه بازار به ازای پرداخت در اپلیکیشن‌هایی مثل شیپور (برنامه‌های غیر آنی) دریافت می‌کند ۳۰ درصد و سهم سرویس‌دهنده، ۷۰ درصد پرداخت‌هاست. مدیران شیپور برای اظهار نظر در مورد این موضوع به رغم پیگیری آی تی ایران در دسترس نبودند اما گفته می‌شود یکی از حساسیت‌های آن‌ها برای نپذیرفتن سیستم درون برنامه‌ای کافه بازار این است که رقیب این شرکت دیوار تحت تملک خود کافه بازار قرار دارد و با استفاده از این سیستم پرداخت درون برنامه‌ای شیپور باید اطلاعات مالی و … خود را به صاحبان رقیبش واگذار کند.

حاکم بازار اپلیکیشن ایران

کافه بازار هم اکنون بخش عمده بازار اندروید ایران را با فاصله زیاد از رقبایش در دست دارد. واقعیت این است که خود گوگل پلی به رغم آنکه در ایران مسدود نیست به اندازه بازار محبوب نیست. نکته مثبت برای کافه بازار این است که دانلود خیلی از اپلیکیشن‌ها در گوگل پلی برای ایرانیان تحریم است. از طرف دیگر اما سرعت قابل توجه در به روزرسانی اپلیکیشن‌ها و ارایه مدل‌های متنوع کسب درآمد کافه بازار را به یک استارت‌آپ موفق تبدیل کرده است. با این حال نگرانی از تبدیل شدن استارت‌آپ‌های شاخص ایرانی به بازیگران انحصاری که قواعد خود را بر بازار اطرافشان تحمیل می‌کنند کم نیست. مجتبی اسدی معتقد است هیچ انحصاری مطلوب نیست حتی اگر این انحصار از سوی کسب وکارهای فناورانه باشد. او می‌گوید: در خود بازار آموزش آنلاین که هنوز بازیگران جا نیفتاده و بازار بزرگی ایجاد نشده هزینه زیادی از سوی شرکتهای فعال مثل فرادرس، مکتب‌خونه، فرانش و … برای توسعه آن انجام می‌شود خود ما حدود 25 درصد از فروش را به استاد می‌دهیم اگر 30 درصد را هم به کافه بازار بدهیم عملا عدد قابل توجهی برای خود ما باقی نمی‌ماند. 

هرچند به گفته مدیر هم آموز این استارت‌آپ به دلیل آنکه اغلب کاربرانش از طریق کامپیوتر به تماشای دروس می‌پردازند چندان مشکلی با حذف از کافه بازار برای کسب و کار آن ایجاد نمی‌شود با این حال بسیاری از دیگر کسب وکارها اینگونه نیستند و حالا کافه بازار بستر اصلی رشد آنهاست. کافه بازار اوایل امسال اعلام کرد هم اکنون 35 میلیون نصب دارد و در هر خانواده ایرانی 1.5 کاربر از آن استفاده می‌کنند. تعداد توسعه دهندگان کافه‌بازار در پایان سال 96 به 23 هزار تیم رسیده است.