وسواس سیلیکون ولی به پول چینی
اغلب سرمایه‌گذارانی که در سیلیکون ولی پولشان را در استارت‌آپ‌‌های پرمخاطره سرمایهگذاری می‌کنند تنها برای آنکه شکست آنها را ببینند، احساس پشیمانی یک خریدار را تجربه می‌کنند. حالا بعضی از کارآفرینان حوزه تکنولوژی از حس پشیمانی به‌عنوان یک فروشنده ناراضی هستند. این کارآفرینان همان شرکت‌های کوچک و نوظهوری هستند که مدتی است به کمک پشتوانه مالی چینی رشد چشمگیری را تجربه می‌کنند، اما حالا احساس می‌کنند به خاطر افزایش تنش میان دو قدرت بزرگ تکنولوژی جهان – یعنی آمریکا و چین- زیر ذره‌‌بین قرار گرفته‌‌اند. به‌عنوان نمونه یک کارآفرین آمریکایی که شرکت سرمایهگذاری چینی Danhua Capital (شرکتی واقع در نزدیکی دانشگاه استنفورد) در استارت‌آپش سرمایهگذاری کرده، اخیرا متوجه شده است این شرکت با حمایت و سرمایه مستقیم دولت چین تاسیس شده است. او با تاسف می‌گوید: «گاهی کور می‌شوی و برای آنکه به هدفت برسی ممکن است متوجه نباشی با چه کسی معامله می‌کنی.»
درمان با قانون FIRRMA
انتظار می‌رود دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در روزهای آینده دستور اجرای قانون تجدیدنظر درباره خطر سرمایهگذاری خارجی موسوم به FIRRMA را صادر کند. این قانون سرمایهگذاریهای خارجی در شرکت‌های آمریکایی شامل استارت‌آپ‌‌ها را با دقت و حساسیت بیشتری از نظر امنیت ملی بررسی می‌کند. در حالی که ترامپ و چین همچنان به مشاجراتشان درباره تعرفه‌‌های تجاری ادامه می‌دهند، قانون FIRRMA مقابله جدی دولت آمریکا با سرمایهگذاریهای چین در استارت‌آپ‌‌های تکنولوژی سیلیکون ولی را نشان می‌دهد؛ اتفاقی که اگرچه چندان ملموس نیست، اما ممکن است عواقب جدی برای صنعت تکنولوژی آمریکا داشته باشد.
به این ترتیب معاملات بزرگ که ممکن است پیامدهایی برای امنیت ملی داشته باشند، به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند. کمیته قدرتمند سرمایهگذاری خارجی در آمریکا (CFIUS) به دقت تلاش‌‌های خارجی برای در اختیار گرفتن سهام در شرکت‌های داخلی را به خصوص در مواردی که حضورشان می‌تواند امنیت ملی را تضعیف کند، مورد بررسی و موشکافی قرار می‌دهد. با این حال تعداد کمتری از سرمایهگذاریهای انجام شده در استارت‌آپ‌‌ها در این زمینه مورد توجه قرار نگرفت. در مقابل سرمایهگذاری در شرکت‌هایی که در زمینه توسعه نوآوری‌‌ها و تکنولوژی‌‌های حساسی مانند روباتیک، هوش مصنوعی، بیوتکنولوژی و چاپ سه بعدی فعالیت می‌کنند، به دقت بررسی میشود.
هرچند در قانون FIRRMA چین مشخصا ذکر نشده، اما هدف اصلی است. در سال‌‌های اخیر دولت چین و چندین شرکت این کشور بیش از ده‌‌ها شتاب‌‌دهنده استارت‌آپی و مراکز «نوآوری شرکتی» را در سیلیکون‌‌ولی پشتیبانی مالی و تاسیس کرده‌‌اند. Baidu یکی از غول‌‌های تکنولوژی چینی که رابطه نزدیکی با دولت این کشور هم دارد، یک مرکز هوش مصنوعی را در سیلیکون‌‌ولی راه‌اندازی کرده و گروه سرمایهگذاری ZGC Capital که مستقیما از طرف دولت چین پشتیبانی میشود هم یک مرکز نوآوری. در سال آینده میلادی هم یک شرکت چینی دومین ساختمان بلند سانفرانسیسکو با نام Oceanwide Centre را که سمبل انگیزه چین برای ایفای نقشی موثر در پایتخت تکنولوژی آمریکا است، افتتاح می‌کند.
با این همه اما نفوذ و تاثیر اصلی چین به دلیل سرمایهگذاری مستقیم در استارت‌آپ‌هاست. تخمین میزان این سرمایه‌‌گذاری‌‌ها مشکل است، چون سرمایهگذاریهای مخاطره‌‌ای و ریسک‌‌پذیر خصوصی و غیرشفاف هستند. با این حال بررسی Defence Innovation Unit Experimental یا DIUx (گروهی که وزارت دفاع آمریکا از آن پشتیبانی می‌کند) نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۵ سرمایه‌گذاران چینی بین ۳ تا ۴ میلیارد دلار در مراحل اولیه جذب سرمایه توسط استارت‌آپ‌‌ها، سرمایهگذاری کرده‌‌اند. بسیاری از استارت‌آپ‌‌های مهم و شناخته‌شده مانند تاکسی‌‌های اینترنتی Uber و Lyft، پیام‌‌رسان Snap، شرکت واقعیت مجازی Unity Technologies، شرکت ارائه آزمایش‌‌های سرطان Grail، شرکت فین تک Sofi، شرکت واقعیت افزوده Magic Leap و …، سرمایهگذاریهای چینی دریافت کرده‌‌اند. بر اساس بررسی‌‌های DIUx از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷، چ ین ۱۳ درصد از مجموع سرمایهگذاریهای انجام شده در استارت‌آپ‌‌های آمریکایی را در اختیار داشته تا به این ترتیب بعد از اروپا که بزرگ‌‌ترین منبع سرمایهگذاری خارجی در استارت‌آپ‌‌های آمریکایی است، دومین جایگاه را به خودش اختصاص دهد. بعضی از سرمایه‌گذاران به سادگی در جست‌وجوی بازگشت سرمایه‌‌شان در یک بازار بزرگ خارج از مرزهای چین هستند. با این وجود سیاستمداران آمریکایی چندان به این شرکت‌های سرمایهگذاری به ظاهر خصوصی چینی که توسط دولت این کشور حمایت می‌شوند، روی خوشی نشان نمی‌دهند.
سرمایهگذاری برای دسترسی به فناوری آمریکا
بنگاه‌‌های تجاری دولتی، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران فردی به خاطر حمایت و قدرت چین است که اغلب به سرمایهگذاریهای خارجی تمایل نشان می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های سرمایهگذاری چینی حتی نام‌های غربی هم دارند؛ مانند Westlake Ventures که متعلق به فرمانداری شهر گوانگجو است یا شرکت سرمایهگذاری SAIC Capital هم متعلق به یک شرکت خودروسازی دولتی چین است. پول و سرمایه چین با مزایای مضاعفی برای کارآفرینان می‌آید. سرمایه‌گذاران چینی معمولا با قیمت‌های بالاتری پیشنهاد معامله را مطرح می‌کنند. یکی از این سرمایه‌گذاران می‌گوید: «ما در خارج از مرزهای کشورمان سرمایهگذاری می‌کنیم. ما سابقه ارتباط طولانی و عمیقی با این کشورها و شرکت‌هایشان نداریم، بنابراین می‌توانیم پیشنهادهای بهتری به آنها ارائه کنیم تا به نتیجه و توافق برسیم.»
سرمایه‌گذاران چینی همچنین به سرمایهگذاری در تکنولوژی‌‌های نظری و پرمخاطره که اغلب سود مالی چندانی در کوتاه‌مدت نداشته و البته نیاز به سرمایه زیادی هم دارند، تمایل بیشتری دارند. تا ماه‌‌های اخیر مدیران استارت‌آپ‌‌ها با سرمایهگذاریهای چینی مثل بقیه سرمایه‌‌گذاری‌‌ها برخورد می‌کردند. صرف‌نظر از بعضی احتیاط‌‌های رایج، پول سرمایه چینی با استقبال گسترده‌‌ای مواجه می‌شد. حالا اما کارشناسان دفاعی نگران هستند که سرمایه‌گذاران آنقدر که به دنبال دسترسی به برنامه‌‌های کار و زمینه‌‌های فعالیت استارت‌آپ‌‌ها هستند، اهمیت چندانی به بازگشت سرمایه‌‌شان و سودآوری آن نمی‌دهند. در گزارشی که DIUx اخیرا با عنوان «استراتژی انتقال تکنولوژی چین» منتشر کرده، این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این بررسی باعث شد تدوین و تصویب قانون FIRRMA با سرعت بیشتری انجام بشود. «مایکل براون» رئیس سابق هیات‌مدیره شرکت معروف امنیت سایبری Symantec که در فرآیند این بررسی اخیر و نوشتن گزارش آن مشارکت داشته است، در این مورد می‌گوید: «صرف میلیاردها دلار برای سرمایهگذاری، در نهایت بهای ناچیزی است که آنها برای دسترسی به روند توسعه فناوری در استارت‌آپ‌‌های آمریکایی می‌پردازند.»
بعضی از تحلیلگران معتقدند که سرمایهگذاری در بعضی از استارت‌آپ‌‌های فعال در حوزه‌‌های مهم و حساس، همچنین راهی برای جلوگیری از دسترسی ارتش آمریکا به این تکنولوژی‌‌های جدید است. درست به همین دلیل هم هست که وزارت دفاع آمریکا از تکنولوژی‌‌هایی که توسط استارت‌آپ‌‌هایی با سرمایه‌گذاران خارجی توسعه داده می‌شوند، استفاده نمی‌کند. دلیل این کار آن است که سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند اطلاعات حساس این تکنولوژی‌‌ها را به اشتراک گذاشته، سرقت کنند یا دسترسی مخفیانه به سیستم‌‌های کامپیوتری این استارت‌آپ‌‌ها داشته باشند. این فرضیه‌‌ها ثابت نشده است، اما استارت‌آپ‌‌ها حالا به یکی از قلمروهای مشاجرات قدرت‌‌های تکنولوژی دنیا تبدیل شده‌‌اند. ترامپ سرقت چین از اموال معنوی آمریکا را به‌عنوان یکی از مهم‌‌ترین موضوعات اصلی دوران ریاست‌جمهوری خود ارائه کرده است. جاسوسی صنعتی در سال‌‌های اخیر بیشتر هم مورد توجه قرار گرفته است. در واقع به همین دلیل هم هست که در ماه جولای امسال مقامات آمریکایی یکی از کارمندان سابق شرکت اپل را که اطلاعاتی درباره خودروهای خودران این شرکت داشت و تلاش کرده بود به چین فرار کند، جریمه کرد.
حالا تصویب قانون FIRRMA امکان بررسی مستقیم و بی‌‌قید و شرط تراکنش‌‌ها و مبادلات مالی انجام شده در زمینه اموال معنوی را راحت‌‌تر کرده است تا به این ترتیب امکان دسترسی راحت و بی‌‌دردسر قدرت‌‌های دیگر و در واقع چین به‌عنوان رقیب بزرگ در صنعت تکنولوژی، به اطلاعات و پیشرفت‌های انجام شده در این زمینه، وجود نداشته باشد.