یک حمله هماهنگ به وزارت ارتباطات
در چند روز اخیر شاهد انتقادات هماهنگ و گسترده ای در صدا و سیما و رسانه های اصولگرا از عملکرد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هستیم. محور این انتقادات نیز شبکه ملی اطلاعات و برقراری دسترسی به تلگرام از طریق واسط های فارسی آن بوده است، گویی که حرف مشترک منتقدان، محدود شدن آزادی دسترسی به اینترنت است. با این حال باید دید هدف از این فشارها، سرعت بخشیدن به فیلترینگ پوسته های فارسی تلگرام و حتی اینستاگرام است و یا پس پرده، برخی در بلندمدت مقدمات استیضاح وزیر فاوا را دنبال می کنند.
آغاز ماجرا با نامه طلاب و فضلای قم
ابتدای هفته با این خبر آغاز شد که مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم در نامه ای به رییس قوه قضاییه وضعیت فضای مجازی در کشور را بغرنج و اسف بار دانست و اجرای فوری قانون مسدود سازی تلگرام، اینستا گرام و جلوگیری کامل از فعالیت فیلتر شکن ها را خواستار شد.
نوک پیکان انتقادات این نامه، شورای و مرکز ملی فضای مجازی بود و نویسندگان آن مدعی شدند با وجود گذشت هفت سال از تشکیل این شورا، فضای مجازی از عقب افتاده ترین و وابسته ترین بخش های کشور است.
البته وزارت ارتباطات نیز از انتقادات در این نامه بی نصیب نماند: «از مهم ترین عرصه های فضای مجازی، شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها است. با وجود قابلیت های مهم داخلی و به رغم راه اندازی شبکه پیام رسان داخلی قبل از فراگیری شبکه های خارجی، جریان حاکم بر وزارت ارتباطات ـ در سایه انفعال دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی ـ با بی اعتنایی به ظرفیت داخلی، و متقابلا، فراهم سازی آزادی عمل برای پیام رسان های خارجی، بلکه حمایت مؤثر از برخی از آنها، با نقض قوانین نظام اسلامی، کشور را به جولانگاه شبکه های خارجی و مخالف نظام تبدیل کرده است … متأسفانه، عملکرد مسوولان وزارت ارتباطات، موجب قوت گرفتن این ذهنیت شده است که این وزراتخانه به دلایلی از جمله کسب درآمد بیشتر از طریق فروش پهنای باند خارجی و نیز دستیابی به منافع جناحی و سیاسی، حامی شبکه های خارجی و مانعی برای توسعه شبکه های داخلی است؛ بنابراین، لازم است بر عملکرد این وزارت خانه در نحوه تعامل با شبکه های داخلی نظارت بسیار جدی صورت گیرد».
انتقاد مبسوط صدا و سیما از وضعیت شبکه ملی اطلاعات
از زمان انتخاب آذری جهرمی به سمت وزیر ارتباطات، معمولا در تلویزیون و به ویژه در بخش خبری 20:30 و بسیاری از برنامه های دیگر، شاهد گزارش های حمایتی از عملکرد وزیر ارتباطات بودیم.
با این حال این بار صدا و سیما و گزارشی در نقد وضعیت شبکه ملی اطلاعات منتشر کرد که اتفاقا بلافاصله واکنش وزیر ارتباطات را نیز در پی داشت.
وزیر ارتباطات در واکنش به این انتقاد 6 دقیقه ای بخش خبری 20:30، فیلمی از نقد یکی از فعالان حوزه تلویزیونی از انحصارگرایی صدا و سیما منتشر کرد.
رسانه های اصولگرا وارد می شوند
پس از انتشار پست انتقادی وزیر ارتباطات از صدا و سیما، باشگاه خبرنگاران جوان و جهان نیوز به انتقاد از وی پرداختند.
باشگاه خبرنگاران جوان که وابسته به صدا و سیما است نوشت: «سوال اساسی اینجاست که چطور ممکن است عالی ترین مقام در قوه مجریه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بدون بیان عملکرد وزارتش درباره پیشرفت شبکه ملی اطلاعات، صدا و سیما را مقصر این رویه خوانده باشد. ادعای سنگ اندازی صدا و سیما در مسیر توسعه شبکه ملی باعث شد یکی از کاربران فضای مجازی ضمن خطاب قرار دادن وزیر جوان در زیر این پست انتقادی دلیل این انتقاد را پخش گزارش انتقادی صدا و سیما از وزیر ارتباطات بیان کند».
جهان نیوز نیز که از سایت های خبری اصولگرایان محسوب می شود مدعی شد: «شبکه ملی اطلاعات مقوله ای است که شاید تا الآن بیش از آنکه شاهد توسعه و پیشرفت همه جانبه ی آن باشیم، بیشتر تحت تاثیر فضاسازی های رسانه ای و پاس کاری بین مسوولان مربوطه قرار گرفت و در این بین مورد اجحاف و بی مهری قرار گرفت. صحبت ها و ارایه گزارش های وزیر جوان ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص شبکه ملی اطلاعات نیز بیش از آنکه برای مردم و مسوولان ذی ربط قانع کننده باشد، بوی سیاسی کاری و شاید حتی شانه خالی کردن از زیر این مساله مورد تأکید رهبری می دهد».
عمدی در کار وزارت ارتباطات است
نصرالله پژمان فر نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی و رییس کمیته فضای مجازی مجلس، که از منتقدان همیشگی عملکرد دولت در حوزه فضای مجازی محسوب می شود نیز دیروز در گفت وگو با پایگاه اطلاع رسانی پدافند غیر عامل، مدعی شد که تهدیدات سایبری در کشور عامدانه نادیده گرفته می شود.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: در حالیکه لزوم راه اندازی شبکه اطلاعات و اینترنت ملی بارها توسط مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته که پرونده آن باز مانده و سرانجام مشخصی نداشته است، چنانکه طی ۴ سال گذشته همواره این موضوع با مسوولان مطرح شده و هیچگاه وعده های داده شده محقق نشده است.
پژمان فر همچنین به به فعالیت مستمر هاتگرام و طلاگرام پرداخت و گفت: اینکه پوسته های حمایت شده تلگرام با دیتای ۴۰ میلیونی هنوز در کشور ما وجود دارد، ضعف شورای عالی فضای مجازی، ضعف وزارت ارتباطات و وزارت اطلاعات و اراده برای آزادسازی چنین فضاهایی است.
نظام 2 بار هزینه فیلتر تلگرام را داده است
اما پژمانفر تنها کسی نبود که پایگاه اطلاع رسانی پدافند سایبری برای انتقاد از وضعیت فضای مجازی سراغش رفت. منصور امینی مدیر سازمان فضای مجازی سراج نیز در گفت وگویی با این سایت، گفت: تاکنون دو مرتبه هزینه فیلتر تلگرام پرداخت شده ولی فیلترینگ کامل اعمال نشده است. یک بار در دی ماه ۹۶ و دیگری در بهار ۹۷؛ در هر دو مورد نیز دولت با فرآیند فیلترینگ همراه نشد و در نتیجه علی رغم هزینه شدن از نام نظام و قوا، فیلترینگ اتفاق نیفتاد. این نسخه های فارسی از ابتدا باید بسته می شد تا جریان مهاجرت مردم از تلگرام به راحتی صورت پذیرد.
وی افزود: بعضی در توجیه این نسخه های فارسی می گویند هنوز پیام رسان های داخلی توان تحمل بار کل کاربران تلگرام را ندارند. این موضوع امروز رد شده است و به راحتی بیش از چند میلیون کاربر در پیام رسان های ایرانی جذب و فعال شده اند و در صورتیکه حمایتی در حد چند درصد از حمایت های سابق از تلگرام، از این پیام رسان ها صورت بگیرد می توانند جایگزین تلگرام شده و خدماتی به مراتب با کیفیت تر از آن به مردم ارایه دهند.
وی افزود: متاسفانه پیام رسان های داخلی به شدت مظلوم واقع شدند. از یک سو طوری تبلیغ شد که گویا انواع حمایت ها از اینها صورت می گیرد ولی از سوی دیگر در پشت پرده، حداقل حمایت ها نیز صورت نگرفت. تا جایی که من خبر دارم بسیاری از این حمایت های مورد نیاز، مالی نیست و بعضا پشتیبانی های معنوی و حاکمیتی است که این هم صورت نگرفته و انواع کارشکنی ها در مسیر کاری این شبکه ها وجود دارد.
فشارها ادامه می یابد؟
در نهایت اینکه با توجه به دور جدید فشارها و واکنش ها به عملکرد وزارت ارتباطات در خصوص سرنوشت شبکه ملی اطلاعات و نسخه های واسط تلگرام، بعید به نظر می رسد که این موضوع به یکباره به فراموشی گراییده و به حال خود رها شود.
حالا باید دید وزارت ارتباطات چه تدابیر و پاسخی برای کاهش و رفع فشارهای منتقدان خواهد داشت.