تحول در مخابرات ایران؛ واگذاری به‌روز تلفن
تا همین چند سال پیش، واگذاری تلفن ثابت مشکلاتی ازجمله در صف ماندن متقاضیان را به دنبال داشت، اما این روند طی سال‌های گذشته، رو به بهبود بوده و اکنون به‌روز شدن این واگذاری، یکی از نتایج آن به شمار می‌رود.
از زمانی که تلفن همراه یک کالای لوکس به حساب می‌آمد، مدت زمان زیادی نمی‌گذرد و سابقه‌ی آن شاید به بیش‌تر از ۱۰ سال برسد. اما تلفن ثابت در ایران سابقه‌ی بیش‌تری دارد. اگر اختراع تلفن در جهان در زمانی بیش از ۱۰۰ سال گذشته را کنار بگذاریم، بیش از ۱۰۰ سال هم از ورود این ابزار به ایران می‌گذرد. اما تلفن ثابت هم در ابتدای ورودش، کارکردهای امروز را نداشت.
بخشی از توضیحاتی که در تاریخچه‌ی تلفن در صفحه‌ی ویکی‌پدیا و با استفاده از اطلاعات شرکت مخابرات ایران آمده، به این شرح است: «در سال ۱۳۰۲ قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی منعقد شد و در سال ۱۳۰۵ تلفن خودکار جدید روی ۲۳۰۰ رشته کابل در مرکز اکباتان آماده بهره‌برداری شد. مرکز تلفن اکباتان در سال ۱۳۱۶ به ۶۰۰ شماره تلفن رسید و دو سال بعد بهره‌برداری شد و در سال ۱۳۳۷ به ۱۳ هزار شماره توسعه یافت. خطوط تلفن جدید یا کاریر نیز پس از شهریور ۱۳۲۰ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و ارتباط تلفنی بین تهران و سایر شهرها گسترش یافت و مراکز تلفنی تهران یکی پس از دیگری تأسیس شد.»
دریافت خطوط تلفن ثابت هم به احتمال زیاد در ابتدا مشکلات خاص خود را داشت؛ با وجود این، در سال‌های اخیر، استفاده از تلفن ثابت به یک موضوع کاملا عادی و پیش‌پاافتاده تبدیل شده است. اگرچه روند استفاده از تلفن ثابت به مرور زمان تا حد زیادی جایش را به خطوط سیار تلفن‌های همراه داده است، اما تلفن ثابت هنوز هم کارکردهای خود را دارد.
از طرف دیگر، افزایش ضریب نفوذ استفاده از تلفن ثابت و گسترش این ابزار ارتباطی، یکی از خدماتی است که توسط دولت‌مردان ارائه میشود و به‌نحوی از افتخارات آن‌ها محسوب میشود. اما اگر بخواهیم آماری مقایسه‌ای از واگذاری تلفن ثابت پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن ارائه دهیم، می‌توان ابتدا به آمار وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت نهم اشاره کرد. طبق گزارش ۱۰ سال پیش محمد سلیمانی، میزان واگذاری تلفن ثابت در ابتدای انقلاب، ۸۵۰ هزار خط بود که این عدد تا سال ۱۳۸۴ به ۱۸ میلیون و ۶۰۰ هزار خط و از آن سال تا ۱۳۸۸ به بیش از ۲۴ میلیون خط رسیده بود.
هم‌چنین طبق همین گزارش، هزینه ثبت‌نام تلفن ثابت در ابتدای انقلاب اسلامی در شهر تهران، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بود که تا مدت زیادی این هزینه ۵۰ هزار تومان بود و اکنون به ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. هرچند بارها عنوان شده که هزینه‌ی نگه‌داری و قیمت تمام‌شده‌ی یک خط تلفن بیش از یک میلیون تومان است و با این ارقام کنونی، برای مخابرات چندان مقرون به صرفه نیست.
اما یکی دیگر از مشکلات واگذاری تلفن ثابت، در صف انتظار ماندن برای مشترکان بود و طی سال‌های گذشته، هم‌چنان گلایه‌هایی در این زمینه وجود داشت. تا جایی که در پاسخ به این موضوع عنوان شد در ۸۰ درصد نقاط شهری، خط تلفن ثابت در مدت زمانی کمتر از یک تا دو هفته واگذار میشود و البته رسول سراییان – مدیرعامل وقت مخابرات ایران – در این خصوص اظهار کرده بود: زمان یک ماه برای دریافت تلفن ثابت زمان زیادی نیست، هرچند ما تلاش داریم که این مشکل را برطرف کنیم.
درخواست تلفن ثابت به‌صورت الکترونیکی
البته مخابرات مدعی است ثبت‌نام و واگذاری تلفن ثابت طی سال‌های بعد از خصوصی‌سازی مخابرات ایران هرگز متوقف نشده و در این مدت، تلفن بیش از ۹۹ درصد متقاضیان واگذار شده است. حتی در برخی از استان‌ها از چند سال گذشته، واگذاری تلفن ثابت به صورت به‌روز انجام میشود و اگرچه در استان‌هایی مانند تهران که تعداد درخواست‌های تلفن ثابت زیاد بوده، مشکلاتی در واگذاری وجود داشت اما اخیرا این امکان در تهران هم فراهم شده که افراد متقاضی تلفن ثابت، بتوانند در کوتاه‌ترین زمان و ظرف یک یا دو روز خط جدید را دریافت کنند.
هم‌چنین در اقدامی دیگر، از سال گذشته، امکان درخواست تلفن ثابت به صورت الکترونیکی فراهم شده است و دیگر نیازی به مراجعه‌ی حضوری نیست. درواقع درخواست برای دریافت تلفن ثابت که پیش از این زمان زیادی طول می‌کشید و شاید فرآیندهای دشواری داشت، اکنون در بیش‌تر مناطق، به راحتی قابل انجام است و فرآیند آن هم کوتاه‌تر شده است.
در حال حاضر به نظر می‌رسد تلفن‌های ثابت نصب‌شده در ایران، به بیش از ۳۰ میلیون رسیده و با توجه به تعداد خانوارها، حتی برخی بیش از یک خط تلفن در خانه دارند و مشکلات به حداقل رسیده است. هرچند هنوز هم در برخی از مناطق ممکن است مشکلات واگذاری وجود داشته باشد و تقاضای برخی از افراد هنوز به نتیجه نرسیده و یا مدت زمان بیش‌تری از حد معمول به طول بینجامد.