چرا صدای دستیارهای هوشمند زنانه است
کورتانای مایکروسافت، الکسای آمازون و دستیار صوتی هوشمند گوگل اسیستنت همه یک وجه تشابه دارند: همه به صورت پیش فرض صدای زنانه دارند.
وظیفه دستیاری و کمک، همواره وظیفه‌ای زنانه قلمداد شده است؛ حال چه مجازی باشد و چه فیزیکی، چه تخیلی و چه واقعی. از سوی دیگر، روبات‌هایی که صدای مردانه دارند، معمولا دارای مقام یا قدرت هستند. به داستان‌های علمی و تخیلی و سینما نگاهی بیندازید: هال 9000 و ترمیناتور را به یاد بیاورید. هر وقت لازم باشد که روباتی ترسناک یا قوی به تصویر کشیده شود، صدای مردانه دارد.
نظام مردسالار به ما یاد داده که وظیفه زن، خدمت‌گذاری و جایگاه مرد، فرمان روایی است و گویی که شرکت‌های فناوری نیز ترجیح داده‌اند به جای خطر کردن و به چالش کشیدن این نقش‌های سنتی، به همین کلیشه‌های جنسیتی تن بدهند.
در همین حال سیری اپل، در برخی مناطق صدای مردانه و در مناطق و کشورهای دیگر صدای زنانه دارد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در نسخه‌های ابتدایی دستیار هوشمند اپل مثل Knowledge Navigator وقتی صدای مردانه انتخاب می‌شده که وظیفه آن مواردی مثل دستیار تحقیق یا کتابدار علمی بوده، نه مواردی مثل منشی شخصی.
البته شاید صرف تغییر دادن صدای دستیارهای هوشمند به صدای مرد، برای زدودن این کلیشه کافی نباشد؛ اما سوال این است که وقتی این دستیارهای هوشمند شخصی درکی از هویت جنسی ندارند، اصلا چرا ما باید این روبات‌ها را جنسیت زده بکنیم؟
EqualAI بنیادی است که برای تصحیح و اصلاح این تعصبات جنسیتی در هوش مصنوعی ایجاد شده. این بنیاد نخستین صدای بدون جنسیت را برای هوش مصنوعی ایجاد کرده و نام آن را Q گذاشته است. Q حاصل ادغام 5 صدای مختلف و تغییردانگ صدا به 153 هرتز است؛ یعنی فرکانسی مابین صدای زنانه و مردانه. این صدا با کمک هزاران شنونده آزمون و بهینه شده و نه تنها برای دستیارهای صوتی هوشمند بلکه برای بازی‌های رایانه‌ای، صدای راهنما در ایستگاه‌های مترو و از این قبیل آماده شده است.
Q از روز 11 ماه مارس در دسترس خواهد بود. اما باید دید که شرکت‌های فناوری می‌توانند در برابر کلیشه سهل‌الوصول استفاده از صدای زنانه برای انجام امور زیردستانه به نفع رویکردی مترقی‌تر و البته واقعی‌تر برای روبات‌های بدون جنسیت مقاومت کنند یا نه.