پشت پرده چالش صداوسیما با آذری جهرمی چیست؟
همه چیز از نظرسنجی مردمی درباره برنامه‌های تلویزیونی شروع شد؛ جایی که ناگهان آرای مسابقه «برنده باش» با اجرای محمدرضا گلزار به شکلی غیرمنطقی افزایش یافت و زمزمه‌های «تقلب» بالا گرفت. «برنده باش» در حال رقابت با «نود» بود.
در پی این اتفاق، محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات که دست به توییت است، بلافاصله دو تصویر منتشر کرد و با هشتگ «گزارش به مردم» نوشت: «تصاویر زیر، گویای بخشی از اتفاقاتی است که در نظرسنجی انتخاب محبوب‌ترین برنامه سال صداوسیما رخ داده است. گزارش بررسی تکمیلی در حال نهایی‌شدن است. نتایج برای رسیدگی به صداوسیما و پلیس فتا ارسال خواهد شد» و آخر مطلب هم هشتگ زد: «حق‌الناس»
او دو روز بعد، باز هم با همان دو هشتگ، این متن و تصویر را منتشر کرد: «بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد دستکاری در نظر مردم برای انتخاب محبوب‌ترین برنامه سال صداوسیما صرفا برای یک روز نبوده و در سه روز متوالی صورت پذیرفته است.»
آذری جهرمی در توضیح فنی این موضوع نیز در مصاحبه‌ای گفت: «وقتی مشترک «ستاره» را می‌گیرد، فارغ از اینکه عدد بعدی آن چه باشد، به سمت گذرگاهی در اپراتور تلفن همراه هدایت میشود که به آن USSD گفته میشود. بعد از رسیدن اطلاعات به USSD، این گذرگاه مانند یک مسیریاب عمل می‌کند و با توجه به کدی که بعد از ستاره گرفته شده، بسته‌ها به سمت کد وارد شده هدایت میشود. بعد از کد دستوری، می‌تواند «مربع» بیاید که به معنای خاتمه دستور است یا یک ستاره دیگر بیاید. ستاره بعدی یعنی شرکت دارنده کد دستوری، زیرمجموعه‌هایی ذیل خود دارد و آن هم می‌تواند به عنوان یک مسیریاب عمل کند. بعد از آن، اطلاعات را برای جایگاه بعدی می‌فرستد.»
او ادامه داد: «ما در قضیه رای‌گیری آنلاین، سه گذرگاه را شاهد بودیم. یکی خود ستاره، بعد کد ۳ و بعد ستاره بعدی که به سمت نظرسنجی صداوسیما هدایت می‌شد. ما آمار این سه گذرگاه را کنار هم گذاشتیم. آمار اپراتورها، روند معمولی را نشان می‌داد. باقی اطلاعات را هم دریافت کردیم و آنچه مشخص شد این بود که دستکاری اطلاعات در درگاه «۳*» انجام شده است. یعنی حجمی از داده، وارد و جایگزین داده واقعی شده است و آرای ارائه‌شده هم متعلق به یک برنامه بود که بررسی‌ها نشان داد که این اتفاق طی سه روز رخ داده است.»
وزیر ارتباطات افزود: «صداوسیما در دو مرحله اظهارنظر کرد. یک مرحله در همان ابتدا بود که گفتند هک شدیم و دیتاسنتر خود را ایزوله کرده‌ایم. در جریان بررسی‌های خود دیدیم این موضوع خیلی بعید است. اظهار نظر دومشان این بود که چند ساعتی مختل بوده و شرکتی که مجوز وزارت ارتباطات را داشته در این امر دخیل بوده است. این شرکت‌ها هیچکدام از ما مجوز ندارند.»
او همچنین در توییتی نوشت: «شرکت‌های ارزش افزوده و USSD مجوزی از وزارت ICT ندارند و فعالیت آنها مطابق قانون تجارت است. اگر آنگونه که در بخش‌های خبری دیشب سیما طرح شد، فعالیت آنها باید با اخذ مجوز از وزارت ICT باشد، مطابق مصوبه ۱۹۲ کمیسیون تنظیم مقررات، تبلیغ یا فعالیت آنها سریعا در صداوسیما متوقف گردد.»
اما مقصود صداوسیما از «شرکت دارای مجوز وزارت ارتباطات»، شرکت توسعه کسب و کار ایرانی مشهور به «توسکا» است؛ شرکتی که ۱۶ مهر ۹۶ به ثبت رسیده و ۲۶ مهر یعنی تنها ۱۰ روز بعد از شروع فعالیتش، با عقد قراردادی، انحصار تبلیغات در صداوسیما را به دست آورده است؛ اتفاقی که ۷ آبان ۹۶، وزیر ارتباطات به آن واکنش نشان داد و گفت: «گفته میشود واگذاری خدمات ارزش افزوده VAS به شرکتی که زیرمجموعه اپراتور همراه اول است، ضد رقابتی است و در این مسئله به طور طبیعی باید شورای رقابت یا صداوسیما ورود کند.»
البته ۱۸ فروردین ۹۷، تمامی اعضای هیات‌مدیره توسکا تغییر کردند و به این ترتیب محمد کرمی بعنوان مدیرعامل، کاوه اشتهاردی بعنوان رئیس هیات‌مدیره و ابوذر مهرمنش بعنوان عضو هیات‌مدیره در این شرکت شروع به فعالیت کردند. نکته مهم این بود که کاوه اشتهاردی، عضو هیات‌مدیره شرکت بنیاد برکت احسان وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است.
با توجه به وجود برخی روابط میان شرکت‌هایی که سهامدار «توسکا» هستند، برخی مدعی شدند که این شرکت، زیرمجموعه ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است؛ ادعایی که این ستاد با صدور اطلاعیه‌ای در تاریخ ۲۰ اسفند ۹۷، آن را تکذیب و اعلام کرد: «شرکت توسعه کسب و کار توسکا با توجه به سهام حداقلی ستاد در شرکت مخابرات ایران و بالتبع همراه اول به هیچ وجه جزء شرکت‌های تحت مدیریت و کنترل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام نمی‌باشد و هیچ‌گونه درآمد و انتفاعی نیز از طریق این شرکت برای ستاد تامین نشده و نخواهد شد.»
اما آنچه واکنش «توسکا» را برانگیخت، یک توییت دیگر از سوی آذری جهرمی بود که نوشت: «از ابتدای دولت دوازدهم به دو نماینده دولت – از پنج عضو – در هیئت‌مدیره همراه اول اعلام کرده‌ایم که قرارداد تجاری شرکت توسکا با صداوسیما با مدل فعلی برای کسب و کارهای نوپا مضر و به لحاظ اقتصادی تماما به ضرر همراه اول است و خاتمه یابد. در مورد حق‌الناس کوتاه نمی‌آیم.»
توسکا هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد:
«۱- هیئت مدیره شرکت توسکا در ۲ ماه اخیر و با هدف اطلاع از نقطه‌نظرات وزیر محترم، طی دو جلسه، گزارش تمامی فعالیت‌های خود را به وزیر محترم ارتباطات ارائه کرده و ضمن اخذ تأکیدات ایشان در قبال برنامه‌ها و سیاست‌های آتی خود، در حال ارتقای مدل کسب و کار و تحقق برخی اولویت‌هاست.
۲- سند مرکز نوآوری و شتابدهی رسانه‌ای کسب و کارهای دیجیتال توسکا آذرماه امسال به امضای نمایندگان ۷ دستگاه مختلف رسیده که یکی از ایشان معاون جناب آقای جهرمی و رئیس محترم سازمان فناوری اطلاعات آن وزارتخانه بوده‌اند.
۳- شرکت توسکا در حال حاضر به واقع به عنوان کارگزار صداوسیما در حوزه تبلیغات ارزش افزوده و دقیقاً بر اساس ضوابط و تعرفه‌های آن سازمان عمل می‌کند که جزئیات و دستورالعمل‌های آن در اختیار تمامی فعالان حوزه کسب و کار قرار گرفته است.
۴- در شرایطی که مردم عزیز نیازمند توجه بیشتر هستند، شرکت توسکا با همکاری سازمان صداوسیما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزیز، تمامی هزینه‌های تولید برنامه‌های پربیننده‌ای چون خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه برمی‌گردیم، عصر جدید، تب تاب، جام جهانی، ماه عسل، ستاره‌ساز، فوتبال‌های داخلی و خارجی و در مجموع ۷۹ برنامه تلویزیونی را می‌پردازد تا ضمن پاسخگویی به نیاز مخاطبین برای دسترسی به محتوای جدید، ارزنده و پخش این برنامه‌های فاخر، رضایت ایشان را با ساخت برنامه‌های جذاب و شاخص جلب کند.
۵- شرکت توسکا ضمن پرهیز از ورود به مسائل حاشیه‌ای صرفاً خود را مکلف و متعهد به اجرای ضوابط و دستورالعمل‌های ابلاغی می‌داند که این مهم از جانب شرکت ارتباطات سیار ایران در جریان است.»
البته توسکا یا صداوسیما تاکنون هیچ گزارش شفافی از گردش مالی تبلیغات موضوع قرارداد خود ارائه نکرده‌اند و حتی علت اینکه چرا تبلیغات صداوسیما در انحصار «توسکا» است، مشخص نیست.
اما فارغ از این موارد، آنچه تردیدها نسبت به روابط توسکا و صداوسیما را افزایش می‌دهد، اقداماتی است که از سوی برخی افراد و جریان‌ها صورت می‌گیرد. مثلا پیشنهاد پول به پایگاه خبری «جماران» برای تبلیغ علیه جهرمی یا تلاش‌های برخی فعالان رسانه‌ای نزدیک به جریان‌های مخالف دولت برای القای «مقابله آذری جهرمی با صداوسیما».
توییت سردبیر سایت جهان‌نیوز متعلق به علیرضا زاکانی
حاشیه‌های پیرامون محمدجواد آذری جهرمی دقیقا از همان روزی که به عنوان گزینه وزارت ارتباطات دولت دوازدهم مطرح شد، کلید خورد. آنوری‌ها او را «عنصر امنیتی» و «مدیرکل شنود» خواندند، در حالی که او در سال ۸۴ یک کارشناس فنی در وزارت اطلاعات بوده و ضمن اینکه اساسا در وزارت اطلاعات اداره کلی به نام «شنود» وجود ندارد، در سال ۸۸ نیز مدیرکل امنیت سیستم‌های ارتباطی در سازمان تنظیم مقررات بوده است. اینوری‌ها هم اغلب از طریق صداوسیما و به‌ویژه بخش خبری ۲۰:۳۰، هر از گاهی او را در مباحث مربوط به فیلترینگ و کنترل فضای مجازی می‌نوازند و اخیرا هم با همت برخی از همین دوستان، ۲۰۰۰ امضا از شهروندان اهوازی برای شکایت از او جمع‌آوری شده است؛ اتفاقی که موجب شد حسن روحانی نیز پشت وزیرش درآید و بگوید: «او نمی‌ترسد و کار خود را با قدرت انجام می‌دهد».
در هر حال به نظر می‌رسد در جایی که بحث «پول» و «گردش مالی بالا» وجود دارد، برداشتن پرچم «شفاف‌سازی»، «گزارش به مردم» و «حق‌الناس»، چندان بدون هزینه نباشد اما ظاهرا آذری جهرمی ملاحظه خاصی در این عرصه ندارد و حال باید منتظر ماند و دید که دستگاه‌های نظارتی در خصوص آخرین چالش میان وزیر ارتباطات و صداوسیما، چه عملکرد و قضاوتی خواهند داشت.