استارت‌آپ‌ها وارد گود می‌شوند؛ سیستم هشدار بحران پس از بحران
خبر سیل در استانهای شمال تا جنوب کشور از زمان شروع تعطیلات نوروزی سال ۹۸ در صدر اخبار قرار گرفته است. در شرایطی که اکثر خبرها حکایت از مدیریت ضعیف در شرایط بحران دارد، برخی شرکت‌های استارت‌آپی دست به کار شده‌اند و با انواع هشدارها و ارائه سرویس‌های ویژه در تلاش هستند تا سطح خسارت و تلفات احتمالی ادامه سیل در شهرهای مختلف کشور را کاهش دهند.
به گزارش پیوست، در یک هفته اخیر علاوه بر خبرهایی در مورد رایگان شدن مکالمات و ارسال پیامک سه اپراتور تلفن همراه کشور آن هم در مناطق سیل زده استان گلستان؛ شرکت‌هایی مانند اسنپ، مسیریاب نشان، پیاده، دیوار و غیره هم با در اختیار گذاشتن سرویس‌های رفاهی، رایگان و یا ارائه پیام‌های هشدار به کاربران سعی می‌کنند تا نقشی موثر در مدیریت بحران به وجود آمده در کشور داشته باشند.
از سوی دیگر شبکه‌های اجتماعی از جمله شبکه‌های فیلتر شده توئیتر و تلگرام توانسته‌اند جای خالی رسانه‌های رسمی و روزنامه‌های کشور در اطلاع رسانی سریع و به موقع را پر کنند، تا جایی که دبیر شورای اطلاعرسانی دولت چند روز پیش در توئیتر خود با اشاره به نقش موثر تلگرام و توئیتر به عنوان رسانه‌های بحران در امدادرسانی به مردم سیل‌زده گلستان، اعلام کرد اگر فیلترینگ این شبکه‌های اجتماعی نبود امداد رسانی در این زمینه روند موثرتری پیدا می‌کرد.
ارسال پیام‌های ویژه قبل از بحران
یک جست‌وجوی ساده پای پست‌های اینستاگرامی و توئیت‌های وزیر ارتباطات، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، برخی نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر در مورد هشدارها و اطلاعرسانی سیل‌های اخیر، شما را به انواع نظرات و پیشنهادهای کاربران به مسئولان کشور می‌رساند که از آنها خواسته‌اند تا با تعریف سرویس‌های ویژه «هشدار در زمان بحران» توسط اپراتورهای تلفنهمراه به کاهش خسارات در استانهای مختلف کشور کمک کنند.
برخی از کاربران با معرفی خدمات اپراتورهای تلفنهمراه کشورهای مختلف در شرایط بحران، این سوال را مطرح کرد‌‌ه‌اند که چرا چنین امکاناتی برای هشدار در مواقع بحران در ایران از سوی اپراتورهای تلفنهمراه وجود ندارد.
هشدار از طریق ارسال پیام مخصوص روی گوشی تلفن همراه در مواقع بحران یک سرویس عمومی است که در بسیاری از کشورهای جهان پیاده‌سازی شده است. آنطور که گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد کشورهایی مانند ژاپن، آلمان، کانادا، کره جنوبی، تایوان، سریلانکا، فیلپین، شیلی و چندین کشور دیگر از پیام‌های هشدار در شبکه تلفنهمراه در شرایط بحران استفاده می‌کنند. این پیام‌ها نه به صورت پیامک معمولی که به صورت یک پیام مخصوص سراسری روی نمایشگرهای گوشی و همراه با صدای متفاوت مانند زنگ هشدار به نمایش در می‌آیند.
حتی در این زمینه در کشورهایی مانند آمریکا سامانه هشدار اضطراری یا Emergency Alert System راه‌اندازی شده و نهادهای مختلف از جمله وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های امدادی به آن متصل هستند تا امکان ارسال پیام هشدار و امدادی به کاربران در شرایط بحرانی را داشته باشند.
منتشر شدن حجم قابل توجه‌ای از پیام‌های کاربران و در خواست آنها از وزیر ارتباطات در زمینه راه‌اندازی سامانه مخصوص هشدار در زمان‌های بحرانی، باعث شد تا امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات روز ۴ فروردین در رشته توییتی اعلام کند که در مذاکره‌ای با اپراتورهای تلفن همراه یعنی ایرانسل و همراه اول از آنها خواسته شده تا روی مجموعه اپ‌ها و سرویس‌های بحران در قالب مسوولیت‌های اجتماعی خود کار کنند.
در نهایت هم دو روز بعد از این توییت امیر ناظمی، وزیر ارتباطات شب گذشته (۶ فروردین) در توئیتر خود خبر از شروع به فعالیت سرویس «هشدار شرایط بحرانی» همراه اول را داد. آنطور که محمد جواد آذری جهرمی در این توئیت یادآور شده با این سرویس کاربران همراه اول پیش از وقوع بلایای طبیعی از طریق تلفنهمراه خود از این حوادث مطلع می‌شوند.
جهرمی همچنین در پاسخ به کامنت‌های برخی کاربران که اعلام کرده بودند ارسال یک پیام ساده مشکلی را در شرایط بحران حل نخواهد کرد و باید این پیام‌ها حاوی اطلاعات دقیق در مورد فضاها و محل‌های پرخطر باشد، اعلام کرده است که این هشدارها منطقه‌ای صادر میشود و فعلا محدودیت ۱۶۰ کاراکتری برای زبان انگلیسی و ۲۵ کارکتری برای زبان فارسی دارد. همچین او در پاسخ به این سوال که قرار است این هشدارها توسط چه نهادی صادر شود نیز گفته است که صدور هشدار توسط ستاد مدیریت بحران کشور صورت خواهد گرفت. براساس دیگر کامنت‌های جهرمی در پاسخ به کاربران در این پست توئیتری‌اش در شرایط بحرانی فعلی کشور قطع خط تلفنهمراه کاربران به دلیل بدهی نیز به بعد از تعطیلات نوروز موکول شده تا این کاربران نیز پیام‌های هشدار لازم را دریافت کنند.
هنوز مشخص نیست که استفاده از سرویس «هشدار شرایط بحرانی» در دیگر اپراتورهای تلفنهمراه کشور مانند ایرانسل و رایتل چه زمانی فعال میشود؛ اما آنطور که باقر صمدی، مدیر کل بازاریابی ایرانسل در توئیتر خود نوشته است، راه‌اندازی سیستم Emergency Alert این اپراتور که از ۶ ماه قبل به رگولاتوری پیشنهاد داده شده بوده بدون پاسخ مانده است.
همچنین باقر صمدی در توییتی دیگر در واکنش به خواسته وزیر ارتباطات برای راه‌اندازی یک سیستم ارزش‌افزوده ویژه توسط اپراتورهای همراه در جهت امدادرسانی در شرایط بحران هم اعلام کرده بود که هماهنگی با رگولاتوری برای اقدامات اولیه راه‌اندازی سامانه USSD برای امداد رسانی در بحران انجام شده؛ اما با توجه به محدودیت های USSD و منو وار بودن آن، این طراحی روی اپلیکیشن های اپراتورها هم با جزییات و پیاده‌سازی بیشتر می‌تواند انجام شود.
استارت‌آپ‌ها وارد می‌شوند
در شرایطی که در استانهای سیل‌زده‌ای مانند استان فارس و گلستان به دنبال استاندار و شهردار این استان‌ها برای مدیریت بحران هستند، شرکت‌های استارت‌آپی وارد عمل شده و با اعلام هشدارهای مشخص سعی در اطلاعرسانی به شهروندان در مورد مناطق پر خطر را دارند.
جواد عامل، مدیر مجموعه راژمان و عضو تیم مسیریاب نشان در پاسخ به توئیتر محمد جعفر نعناکار، مدیر کل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات که از پیام‌رسان‌های بومی و مسیرباب‌های خواسته بود تا در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود تمهیداتی برای رفع مشکلات در بحران در نظر بگیرند، اعلام کرد که چنین کاری از سمت این مسیریاب انجام شده است. براساس اظهارات جواد عامل، مسیریاب نشان چند دقیقه قبل از وقوع سیل در شیراز، مسیرهای درگیر سیل را برای جلوگیری از تردد در این مناطق مسدود کرده است. همچنین به گفته او هشدارهای لازم به بسیاری از کاربران و رانندگان شیرازی استفادهکننده از مسیریاب نشان هم داده شده است. او تاکید کرده که در این زمینه آنها پیگیر اطلاعرسانی و هشدار در مناطق سیل‌زده گلستان هم بوده اند که تنها اطلاعات محل کمپ شهرک گلستان (محل نگهداری از شهروندان سیل زده) به دستشان رسیده است.
در کنار درگیر شدن مناطق شمال شرقی کشور با سیل، حالا در دو روز گذشته هشدارهایی هم از وقوع سیل و طوفان در شهر تهران به گوش می‌رسد. به دنبال این هشدارها پلتفرم پیاده که مسیرهای مختلف شهرگردی و تفریح در تهران را به کاربران خود معرفی می‌کند نیز با ارسال هشدارهایی از کاربرانش خواسته تا به دلیل هشدارهای هواشناسی در مورد شدت گرفتن باران بهتر است در خانه بمانند. همچنین این سرویس امروز مسیر ویژه پیاده‌روی خود در بخش فستیوال نوروزی را به دلیل افزایش بارندگی در پایتخت لغو کرد.
اما پلتفرم دیوار که در سه ماه گذشته از سوی پلیس فتا مورد تهدید برای فیلترینگ به دلیل به خطر انداختن امنیت کاربرانش قرار گرفته بود، شرایطی را فراهم کرده تا بسیاری از کاربران آگهی کمک خود به مردم سیل زده را در این پلتفرم منتشر کنند. کافی است کلمه سیل را در شهرهای شیراز، زاهدان، خرم‌آباد و غیره جست‌وجو کنید تا با انواع آگاهی روبه‌رو شوید که در آن کاربران ماشین یا خانه خود برای اسکان سیل‌زده‌ها در مناطق سیل زده را به مهمانان نوروزی این استان‌ها و یا ساکنانی آن مناطق به صورت رایگان پیشنهاد داده‌اند.
از دیگر شرکت‌های استارت‌آپی که سعی کرده در شرایط بحرانی که سیل برای مناطق مختلف کشور به وجود آورده خدمات رفاهی در اختیار کاربرانش بگذارد اسنپ است. این سرویس فعال در حوزه حملونقل هوشمند در اطلاعیه‌ای اعلام کرده : «برای ساماندهی حملونقل مسافران نوروزی در شهر شیراز، سفر به مناطق امن اعلام شده از سوی دبیرخانه ستاد خدمات سفر استان فارس را تا ساعت ۲۴ سه‌شنبه (۶ فروردین) رایگان است. مسافران نوروزی با استفاده از کد panahro می‌توانند به مقاصد امن به صورت رایگان (تا سقف ۱۲ هزار تومان) سفر کنند.» همچنین در این اطلاعیه تاکید شده که این سرویس تا زمان اعلام شده کمیسیونی از رانندگان خود برای سفر در شهرهای شیراز، صدرا و مرودشت دریافت نخواهد کرد. همچنین در اطلاعیه اسنپ لیست مناطق اسکان گردشگران در شیراز نیز دیده میشود.
آنطور که شرایط نشان می‌دهد، در حال‌حاضر کمک فناوری و استفاده از سرویس استارت‌آپ‌ها که در طول یک سال اخیر بارها تهدید به پلمپ یا فیلتر شده‌اند بهتر می‌تواند مدیریت بحران در کشور را به نتیجه برساند. همچنین به نظر می‌رسد با توجه به شرایط پیش آمده بحرانی در کشور و اثبات کمکی که شرکت‌های تکنولوژیک محور می‌توانند به مدیریت بحران در کشور انجام دهند، سرویس‌های آنلاین مخصوص امدادرسانی در شرایط بحرانی؛ که به دلیل نبود سرمایه و بی‌توجهی دولت فعالیتشان متوقف شده، مورد توجه قرار بگیرند. برای نمونه برخی کاربران در توئیتر و زیر پست مدیران دولتی با معرفی برخی سرویس‌های آنلاین امدادی در شرایط بحران مانند «منتاما» یا «امدادنا» که هدفشان اطلاعرسانی هنگام مواجه با بلایای طبیعی است از آنها خواسته‌اند تا با سیاست‌گذاری و فراهم کردن شرایط جذب سرمایه این سرویس‌ها، به پا گرفتن چنین سرویس‌هایی در کشور کمک کنند.