قیمت‌های فعلی اینترنت تا کجا دوام می‌آورد؟
مسؤولان ارتباطی ایران در حالی از تلاش برای ثبات قیمت‌های اینترنتی صحبت می‌کنند که ارائه‌دهندگان اینترنت ثابت می‌گویند با همین قیمت‌ها هم دچار مشکل هستند و توسعه‌نیافتگی خود را به‌دلیل دامپینگ اپراتورهای سیار می‌دانند.
اگرچه قیمت کالاهای مصرفی یا خدمات ارائه‌شده به کاربران با افزایش روبرو بوده و شاید یکی از معدود مواردی که در این سال‌ها علی‌رغم افرایش نرخ ارز، متناسب با آن رشد نکرده، خدمات اینترنتی شرکت‌هاست؛ موضوعی که هرچند حالا هم خوشایند کاربران اینترنتی نیست، اما با سوق دادن کاربران به استفاده از اینترنت همراه، اینترنت ثابت را دچار مشکل کرده و به اعتقاد کارشناسان، در دراز مدت برای توسعه ارتباطی دردسرساز خواهد شد.
شواهد نشان می‌دهد این روزها شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت دچار مشکلات مالی شدند و برخی از آن‌ها بازار را به اپراتورهای موبایلی واگذار کردند، زیرا پایین بودن تعرفه اینترنت در اپراتورهای موبایلی، موجب شده تمایل افراد به استفاده از اینترنت موبایل به‌جای اینترنت ثابت باشد و درنتیجه شرکت‌های FCP در حال از دست دادن مشترکانشان هستند.
مردم قیمت اینترنت را با وضعیت اقتصادی‌شان می‌سنجند
با وجود این، اخیراً حسین فلاح جوشقانی – رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی – با ابراز امیدواری درباره‌ی گران نشدن قیمت اینترنت هم در حوزه اینترنت ثابت و موبایل و از سویی درباره گلایه همیشگی کاربران اینترنت در مقایسه با مقیاس جهانی، گفت: در مقیاس‌های جهانی ایران ارزان‌ترین قیمت اینترنت را دارد. بنابراین قیمت اینترنت ایران، ارزان‌تر از میانگین جهانی هم در حوزه اینترنت ثابت و هم در حوزه اینترنت موبایل است.
بر این اساس، واقعیت این است که مردم بر اساس درآمد و وضعیت اقتصادی خودشان معتقدند که قیمت اینترنت در ایران گران است، در مقابل اپراتورها با توجه به هزینه‌های بالای سرمایه‌گذاری و نگهداری معتقدند که قیمت اینترنت در ایران ارزان است. بر این اساس، یک عدم توازن میان خواسته‌های کاربران اینترنت و ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت یعنی اپراتورها وجود دارد و در این شرایط، ما به‌عنوان وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی موظف هستیم که یک نوع توازن برقرار کنیم.
در این باره، معاون وزیر ارتباطات تصریح کرد: از نقطه‌نظر بررسی‌های اقتصادی، قیمت اینترنت در ایران با توجه به فضای رقابتی حاکم میان اپراتورها، بالا نیست، زیرا مثلاً در حوزه موبایل اپراتورها می‌توانند هر گیگابیت بر ثانیه را حسب مصوبات تا ۴۰ هزار تومان به فروش برسانند. این در حالی است که در راستای فضای رقابتی میانگین قیمت هر گیگابیت بر ثانیه ۳.۵ تا ۴ تومان است. در حوزه اینترنت ثابت که قیمت به‌مراتب پایین‌تر هم هست.
مهاجرت کاربران از اینترنت ثابت به همراه
از طرف دیگر، شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت معتقدند دامپینگ و قیمت‌های کمتر از کف در شرکت‌های همراه در جشنواره‌ها موجب مهاجرت مشترکین اینترنت ثابت به سوی همراه شده است، زیرا این شرکت‌ها در سال‌های اخیر با سوءاستفاده از وضعیت نظارتی و به‌ویژه پس از ابلاغ مصوبه ۲۶۶، با ارائه طرح‌های ویژه و قیمت‌های زیر کف مصوب سازمان مشترکین را ترغیب به استفاده از حجم‌های ترافیک بالا و بسیار ارزان می‌کنند.
این در حالی است که جوشقانی معتقد است «با مصوبه ۲۶۶ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که تأکید دارد ارائه‌کنندگان خدمات دسترسی به اینترنت پرسرعت ثابت از طریق فناوری‌های سیمی (اعم از سیم مسی و فیبر) باید جداول تعرفه‌ای خود را مبتنی بر سرعت و به‌صورت غیرحجمی (Connection based) تنظیم کنند وضعیت بهتر هم شده است و مردم باکیفیت بهتری سرویس‌های خود را در اختیار می‌گیرند.»
در حالی که قیمت سایر اقلام مصرفی در سال‌های گذشته با افزایش روبرو بوده، تعرفه‌های ارتباطی با کاهش مواجه است و علت این موضوع هم این است که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد است در تلاطم اقتصادی نباید صرفاً هزینه را از جیب مردم برداریم و اگر می‌خواهیم ICT رشد و توسعه پیدا کند، هزینه خدمات ICT باید متناسب با جیب مردم باشد. همان‌طور که جوشقانی می‌گوید اگرچه نمی‌تواند وعده کاهش قیمت اینترنت را بدهد، اما تمام تلاش بر این است که در شرایط فعلی، خدماتی که به مردم میشود با قیمتی متناسب باشد.
مشکل دیگر در مسیر توسعه؛ نبود سرمایه‌گذاری
با وجود این، مشکلی که ارائه‌دهندگان اینترنت ثابت بر آن تاکید دارند، در کنار تناسب نداشتن تعرفه‌های اینترنت همراه در مقایسه با اینترنت ثابت، مشکل دیگر را نبود سرمایه‌گذاری می‌دانند. اگرچه مسئولان سرمایه‌گذاری مناسب مانند سرمایه‌گذاری که در حوزه اپراتورهای همراه شده را راه‌حلی برای حل مشکل ارائه‌دهندگان اینترنت ثابت می‌دانند، اما باید توجه داشت که سرمایه‌گذار باید اطمینان داشته باشد که اگر سرمایه‌گذاری کرد، سرمایه‌اش با یک سود منطقی برمی‌گردد، در غیر این صورت، اقدام نخواهد کرد.
اما در عین حال، رئیس سازمان تنظیم مقررات رادیویی بیان می‌کند که تمام تلاش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، به‌عنوان رگولاتوری یا مقررات‌گذار، این است که قیمت‌های ارائه خدمات اینترنت توسط اپراتورها از آنچه اکنون ارائه میشود، بالاتر نرود. در همین راستا، همه هدف ما این است که هزینه‌های اپراتورها را کاهش دهیم. وقتی هزینه‌ها کاهش پیدا کند، می‌توان مانع از افزایش قیمت ارائه خدمات آن‌ها شد.
البته نمی‌توان انکار کرد که هزینه‌ی اپراتورها امسال هم افزایش خواهد داشت؛ جوشقانی در این باره می‌گوید: اپراتور انتظار دارد که این افزایش هزینه به‌نوعی به‌واسطه افزایش قیمت و یا حداقل کاهش هزینه‌ها جبران شود. در همین راستا و برای پاسخ به انتظار اپراتورها برای کاهش هزینه‌ها، طی یک سال و نیم گذشته، در حوزه‌هایی که در اختیارات وزارت ارتباطات بود، در حوزه پهنای باند اینترنت، شرکت ارتباطات زیرساخت به‌عنوان ارائه‌دهنده اینترنت به اپراتورها، در دو مرحله قیمت‌های خود را کاهش داد و این کاهش قیمت بخشی از هزینه‌های اپراتورها را جبران کرد.
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم‌چنین ابراز امیدواری کرده که «با مدیریت هزینه‌ها و با فرایندهایی که در اختیار وزارت ارتباطات است، از جمله کاهش قیمت اینترنتی که به اپراتورها ارائه میشود یا حداقل افزایش ندادن آن، بتوانیم مانع افزایش قیمت اینترنت در سال جاری بشویم.» اما شاید نتایج ثبات قیمت‌ها در این مرحله را باید از ارائه‌دهندگان اینترنت ثابت پرسید که برای دسترسی به فیبر نوری، دست روی دست گذشته و مشکلات مالی و سرمایه‌گذاری را مانع از توسعه ارتباطات ثابت می‌دانند.