عاقبت جنگ فناورانه چین و آمریکا؛ برنده فناوری «نسل پنجم» کیست
نبرد فناورانه چین و آمریکا با اعمال ممنوعیت‌های دولت ترامپ بر علیه هواوی وارد مرحله تازه ای شده است و اکنون سناریوهای مختلفی برای شکست و پیروزی طرفین دعوا پیش بینی می شود.
این تازه بخشی از کوه یخی است که نشان دهنده رقابت شدید این دو کشور برای کنترل فناوری‌های مورد استفاده میلیاردها نفر در سراسر جهان است؛ هر چند ترامپ در ظاهر علت این تصمیم را روابط نزدیک هواوی با دولت چین و احتمال جاسوسی سایبری این شرکت برای پکن اعلام کرده است. به نظر می‌رسد درگیری چند هفته اخیر چین و آمریکا نشانگر آغاز یک جنگ سرد جدید با محوریت فناوری است که در آینده نزدیک اتحادها و ائتلاف‌هایی در میان کشورهای جهان این جنگ تازه را جدی تر و نفس گیر تر خواهد کرد.
تبعات این نبرد تا بدان حد جدی است که صندوق بین المللی پول هفته گذشته هشدار داد نبرد تجاری چین و آمریکا رشد اقتصادی جهانی را در سال ۲۰۱۹ تهدید خواهد کرد، زیرا موجب عدم ثبات بازارهای جهانی و نگرانی و عدم تصمیم گیری قطعی مشتریان و صاحبان کسب و کارها در حوزه‌های حرفه‌ای و اقتصادی میشود.
به نظر می‌رسد که اگر ظرف هفته‌های آینده شاهد شکل گیری ائتلافی از کشورهای قدرتمند و نقش آفرین در عرصه اقتصاد جهانی و همکاری شرکت‌های بزرگ فناوری و اقتصادی با آنها برای مدیریت و کاهش تبعات منفی نبرد فناورانه چین و آمریکا نباشیم، فرصت برای جبران تأثیرات منفی اقدامات دولت آمریکا و سپس رویه‌های تلافی جویانه دولت چین از دست می‌رود.
ریشه‌های درگیری جدید چین و آمریکا
در سال‌های اخیر رقابت چین و آمریکا در عرصه‌های مختلف فناوری مانند هوش مصنوعی، رباتیک، کوانتوم، فناوری مخابراتی نسل پنجم و دیگر حوزه‌ها تشدید شده و دو طرف به منظور فتح کشورهای مختلف دنیا از روش‌های مختلفی استفاده کرده و محدودیت‌های مختلفی را بر علیه هم وضع می‌کنند.
در وهله اول به نظر می‌رسد حذف هواوی از بازارهای جهانی به نفع شرکت‌هایی همچون اپل باشد چراکه اقدام می‌تواند مجالی برای تنفس شرکت‌های فناوری آمریکایی فراهم کند تا عقب ماندگی خود را در رقابت با شرکت‌های پیشتاز چینی جبران کنند. نباید فراموش کرد که هواوی برترین و بزرگترین تولیدکننده تجهیزات مخابراتی نسل پنجم در جهان است و آمریکایی‌ها برای غلبه بر چینی‌ها و مقابله با فتح کشورهای مختلف توسط این شرکت چینی باید به هر نحو ممکن دست به کار می‌شدند.
تردیدی وجود ندارد که کنترل بازار نسل پنجم تلفن همراه و نیز دیگر فناوری‌های مهم نوظهور به معنای توانایی کنترل جهان در آینده خواهد بود. زیرا این فناوری‌های پیشرفته خواهند بود که تا کمتر از یک دهه دیگر برای کنترل اقتصاد جهانی به کار گرفته می‌شوند. زنجیره تأمین نیازهای فناورانه کشورها اتحادها و دشمنی‌های آنها را در سال‌های آتی شکل خواهد داد و کشورهایی که نتوانند در زمینه فناوری‌های پیشرفته خودکفا شوند شاهد به خطر افتادن امنیت ملی خود بوده و باید در این زمینه به دیگر کشورها متکی شوند.
دولت ترامپ که برتری فناورانه آمریکا را به علت تلاش‌های خستگی ناپذیر چین در معرض خطر می بیند، می‌داند که باید به هر نحو ممکن این برتری را در کنار پایگاه‌های نظامی متعدد این کشور در نقاط مختلف جهان حفظ کند. چینی‌ها هم به شکلی مشابه خواستار پیشرفت سریع در هر دو قلمروی نظامی و فناورانه هستند.
ماجرای هواوی جلوه‌ای از این برخورد است. دولت آمریکا که بیم دارد پکن از قدرت هواوی برای نفوذ در جهان و کنترل دنیای مخابرات و حوزه ارتباطات نسل پنجم استفاده کند، قصد دارد به هر شکل ممکن از فعالیت این شرکت در دیگر کشورهای جهان جلوگیری کند. کاخ سفید در شرایطی هواوی را تهدیدی برای امنیت ملی آمریکا توصیف می‌کند که بر اساس افشاگری‌های ادوارد اسنودن، خود از بیش از یک دهه پیش از نفوذ شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکا مانند گوگل، فیس بوک، اپل، یاهو، مایکروسافت و غیره برای جاسوسی لحظه به لحظه از کاربران اینترنت و اپراتورهای تلفن همراه در آمریکا و سراسر جهان سو استفاده می‌کند.
جبران عقب ماندگی به روش آمریکایی
دولت آمریکا به خوبی آگاه است که از دست دادن کنترل فناوری نسل پنجم به معنای محروم شدن از درآمدی سرشار، از دست رفتن فرصت‌های شغلی برای هزاران هزار آمریکایی و عقب افتادن از چین در یک رقابت حساس فناورانه، اقتصادی و سیاسی است. لذا از هیچ روشی برای متوقف کردن چین دست نمی‌کشد.
البته ممکن است این رقابت‌های خصمانه پیشرفت فناوری‌های نوظهور را نیز کند کند. آمریکا اخیراً تعرفه واردات کالاهایی به ارزش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار را از چین از ۱۰ به ۲۵ درصد افزایش داده و این امر باعث کاهش پیوند میان اقتصادهای دو کشور و واگرایی آنها و در نتیجه کاهش همکاری دو کشور در حوزه‌های مختلف میشود.
چشم انداز نبرد آمریکا و هواوی
تحلیل گران معتقدند هواوی در کوتاه مدت به علت عدم امکان بهره مندی از خدمات و محصولات شرکت‌های آمریکایی در تولیدات خود با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد و حتی ممکن است برای یافتن راه حلی قطعی از میزان تولیدات خود بکاهد. اما نمی‌توان نتیجه گرفت که این شرکت در برابر رقبایی همچون اپل و گوگل به زانو درخواهد آمد.
هواوی مدتی است تلاش برای تولید پردازنده‌های قدرتمند قابل نصب در گوشی‌های هوشمند را آغاز کرده و سه سالی است که در حال کار بر روی یک سیستم عامل اختصاصی برای جایگزینی آن دروید است. موفقیت یا عدم موفقیت هواوی در نبرد با تحریم‌های امریکا تا حد زیادی به کیفیت پردازنده و سیستم عامل جدید این شرکت و میزان اقبال به آنها در بازارهای جهانی بستگی دارد.
مینگ چی کو از مؤسسه تحلیلی TFI Securities به این نکته نیز اشاره می‌کند که هواوی به هر حال باید تلاش کند سیستم عاملی با حداکثر سازگاری با اندروید و اپلیکیشن‌های محبوب آن بسازد. در غیر این صورت نمی‌تواند سهم مناسبی از بازار گوشی‌های هوشمند را برای خود حفظ کند.
وی معتقد است در شرایط فعلی هواوی نمی‌تواند جای پای خود را در بازارهای کشورهای آمریکای شمالی و اروپایی حفظ کند و باید به طور جدی بر روی بازار کشورهای آسیایی متمرکز شود و برای تقویت صادرات خود به این بخش از جهان برنامه ریزی کند تا سامسونگ و اپل را به عقب براند. در واقع اگر هواوی نتواند محصولاتی باکیفیت و متنوع را مانند سابق روانه بازارهای کشورهای آسیایی کند اعتماد آنها را هم از دست داده و با شرایط وخیمی مواجه میشود. در غیر این صورت این شرکت می‌تواند مانند گذشته به قدرت نمایی ادامه دهد.
این کارشناس معتقد است با توجه به پیشتازی نسبی سامسونگ در مقایسه با اپل، حتی در صورت از دست دادن بازارهای آسیایی توسط هواوی، سامسونگ برنده اصلی خواهد بود و پس از آن اپل هم از این وضعیت سود می‌برد. بر اساس برآوردهای TFI Securities اگر هواوی نتواند جایگزین مناسبی برای اندروید پیدا کند، سهم آن در بازار گوشی‌های هوشمند ماهانه ۸ تا ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت. هواوی سال گذشته بیش از ۲۰۰ میلیون واحد گوشی را در سراسر جهان عرضه کرد.
در عین حال استراتژی هواوی برای ارائه خدمات نسل پنجم در نقاط مختلف دنیا با هاله‌ای از ابهام مواجه است. زیرا این شرکت برای تولید تجهیزات مورد نیاز بدین منظور از خدمات برخی شرکت‌های آمریکایی مانند برودکام، Qrovo و Skyworksنیز استفاده می‌کند و هنوز مشخص نیست آیا شرکت‌های داخلی چینی می‌توانند نیازهای هواوی را به سرعت برطرف کنند یا خیر.
راه حل چیست؟
در چنین شرایطی، تنها راه حل باقی مانده برای کاهش این رقابت خصمانه و خسارت بار برای اقتصادهای جهانی دخالت نهادهایی همچون سازمان ملل یا اتحادیه اروپا برای میانجیگری بین دو طرف و اجرای ابتکارعمل هایی تازه است. هر چند هنوز مشخص نیست آیا دو طرف و به خصوص آمریکایی‌ها که این نبرد را به راه انداخته‌اند، گوش شنوایی برای شنیدن نظرات سایرین خواهند داشت یا خیر.
نهادها و سازمان‌های بین المللی می‌توانند با وضع قوانین و سیاست‌های تازه برای سیاست گذاری در حوزه فناوری تلاش کنند. آنها می‌توانند چین و آمریکا را به یافتن راه حلی میانه برای منازعه فعلی ترغیب کنند. همچنین این نهادها می‌توانند برای سیاست گذاری در مورد برخی فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی که در آینده حیات انسان را تهدید می‌کنند، نیز اقدام کنند. عدم قانون گذاری برای استفاده صحیح از فناوری پردازش کوانتومی می‌تواند منجر به تولید رایانه‌های قدرتمندی شود که می‌توانند با رمزگشایی سریع از داده‌های حساس رمزگذاری شده کشورهای مختلف ثبات و امنیت ملی آنها را به خطر بیندازند. این موضوع در عرصه مخابرات و ارتباطات نسل پنجم نیز مصداق دارد و لذا باید برای ایمن سازی و حفاظت از داده‌ها و پیام‌های شهروندان کشورهای مختلف و ایجاد حس امنیت در دولت‌ها راه حلی پیدا کرد.
مقابله با نقض حقوق مالکیت معنوی و راهزنی‌های سایبری نیز مساله مهم دیگری است که باید مورد توجه جدی مجمع بین المللی مذکور قرار بگیرد. زیرا تداوم وضعیت فعلی کشورها را به شدت به یکدیگر بی اعتماد کرده و حتی می‌تواند موجب درگیری‌های نظامی شود. لذا کشورها باید میان نحوه استفاده از فناوری‌های پیشرفته و شیوه‌های حفظ امنیت ملی خود ارتباطی وثیق و قابل اطمینان پیدا کنند تا نه مجبور به محدود ساختن بیش از حد استفاده از فناوری شوند و نه شاهد تبدیل شدن فناوری به ابزاری برای نقض حاکمیت و امنیت ملی خود باشند.
در واقع اجرای ابتکارعمل هایی از این دست، بدان جهت ضروری است که جلوی تکرار رویدادهایی همچون درگیری چین و آمریکا بر سر هواوی را می‌گیرد و از کند شدن جریان خلاقیت و نوآوری در جهان و افزایش خصومت‌های خطرناک بین المللی جلوگیری می‌کند.
می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه چندان دور نهادی جدید در دل سازمان ملل یا با ایجاد تحول در برخی نهادهای فعلی مانند اتحادیه بین المللی مخابرات شکل بگیرد که بتواند رقابت‌های فناورانه کشورها را نظام مند کرده و از تبدیل شدن آنها به دشمنی‌های خسارت بار که رشد اقتصاد جهانی را تهدید کند، جلوگیری به عمل آورد. تصمیم گیری در این نهاد باید با رأی برابر همه اعضا و بدون حق وتو صورت بگیرد و تصمیمات نهاد یادشده نیز از ضمانت اجرایی برخوردار باشد. به بیان دیگر باید برای مجازات کشورها یا شرکت‌های متخلف و ناقض تصمیمات و هنجارهای پذیرفته شده عمومی روندی در نظر گرفته شود. اگر چه این ایده‌ها خوش بینانه به نظر می‌رسد، اما آغاز جدی روند درگیری‌های فناورانه میان دو قطب جهانی به رهبری چین و آمریکا اندیشیدن به راه حلی جدی را ضروری ساخته است.