فیروزه پلت؛ سامانه‌ای برای کمک به خروج از سهام استارت‌آپ‌ها
گروه مالی فیروزه امروز (۱ مهر) با برگزاری یک نشست خبری، توضیحاتی درباره برنامه‌های آینده خود داد. این گروه روز چهارشنبه دهم مهرماه رویدادی را موسوم به «فیروزه پلت» برگزار می‌کند که در آن، سامانه‌ای با همین نام رونمایی خواهد شد. به گفته «رامین ربیعی»، مدیرعامل گروه فیروزه، هدف اصلی این سامانه اتصال خریدارن و فروشندگان بالقوه سهام در استارت‌آپ‌ها و کمک به نقدشوندگی سهام و همچنین سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها است.
مدیرعامل گروه مالی فیروزه در این رویداد اعلام کرد که با وجود شرایط فعلی، جذب سرمایه خارجی برای استارت‌آپ‌های ایرانی تقریباً غیرممکن است. ربیعی در همین رابطه گفت: «امروز دیگر باید دور سرمایه‌گذار خارجی را خط کشید و نمی‌توان به سادگی از کنار این موضوع عبور کرد؛ چرا که بیشتر استارت‌آپ‌های موفق ایران با پول خارجی به نقطه کنونی رسیده‌اند.»
او اشاره می‌کند که اگرچه پول در داخل ایران زیاد است اما کمتر از یک درصد آن به سوی استارت‌آپ‌ها سرازیر میشود. ربیعی درباره علت این موضوع می‌گوید: «پول‌های مربوط به کسب‌وکارهای سنتی و خانوادگی، شرکت‌های خصولتی یا دیگرانی که وارد این موضوع نشده‌اند به این دلیل است که قابلیت نقدشوندگی در استارت‌آپ‌ها پایین است و ریسک بالایی هم وجود دارد. اگرچه ریسک در این حوزه بالاست، اما تا امروز نمونه‌ی موفقی نداشته‌ایم که کسی پولش را خارج کند. این یعنی گروه فیروزه هم که از ۸ سال پیش وارد این حوزه شده و از سرمایه‌گذاران سرآوا، شیپور و موارد موفق دیگری بوده، هنوز نتوانسته از این راه پول در بیاورد.»
او می‌گوید اگرچه ارزش‌گذاری‌ها در آسمان است اما هنوز کسی نتوانسته به شکل نهادینه خروج موفقی از استارت‌آپ‌ها داشته باشد: «تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که نقدینگی سرگردان در کشور، وارد این حوزه شود.»
مدیرعامل گروه مالی فیروزه می‌گوید حالا آنها در تلاش هستند تا سازوکاری را برای حل همین مشکل ایجاد کنند؛ سامانه‌ای که فیروزه پلت نام دارد: «این سامانه سازوکاری است که تعامل بین سهام‌دارن استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذارن سنتی، صنعتی، خانودگی و حرفه‌ای را برقرار می‌کند. با اتصال این دو گروه به دنبال آن هستیم تا چند خروج موفق در اکوسیستم استارت‌آپی ایران اتفاق بیفتد. در این میان ارزش‌گذاری و میزان سهام مهم نیست؛ مهم این است که بتوانیم بگویم یک شخص قبلاً یک X گذاشت و امروز ده X برداشت.»
ربیعی اشاره می‌کند که اگر چنین اتفاقی با موفقیت رخ دهد، سرمایه‌گذاران جذب می‌شوند تا بیشتر وارد این حوزه شوند و مشکل سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها، در شرایطی که دیگر سرمایه خارجی وجود ندارد، حل میشود. از سوی دیگر به عقیده ربیعی، بنیان‌گذاران و کارمندان استارت‌آپ‌ها که سهام شخصی دارند، به این شکل می‌توانند در زندگی شخصی خود تغییری ایجاد کنند: «ای‌ساپ (ESOP) باید معنی پیدا کند. امروز افرادی هستند که در استارت‌آپ‌های مختلف کار کرده‌اند و سهام دارند اما نمی‌توانند خودروی خود را تغییر دهند چون پول ندارند. این فاجعه است و مشکل باید حل شود.»
نکته مهمی که ربیعی به آن می‌پردازد، این است که سامانه فیروزه پلت قرار نیست یک بازار باشد و خرید و فروشی در آن انجام نمی‌شود: «فیروزه پلت صرفاً اطلاعات فروشندگان سهام و خریداران سهام را جمع آوری می‌کند و پس از یک فرآیند سخت راستی‌آزمایی، دو طرف را در برابر هم قرار می‌دهیم و سعی می‌کنیم معامله‌ای را جوش دهیم. اساساً فروش سهم دو درصدی از یک استارت‌آپ، اتفاقی نیست که بتوان آن را آنلاین انجام داد. گروه ما پیش قدم شده تا به شکل‌گیری این فرآیند کمک کند تا چند خروج موفق در اکوسیستم داشته باشیم. من امیدوار نیستم فیروزه بتواند از این فعالیت یک کسب‌وکار بسازد و پول دربیاورد. چیزی که جذاب است، کمک به اکوسیستم و جذب پول‌های سرگردان است.»
مدیرعامل گروه فیروزه در این رویداد توضیح داد که تقریباً ۱۰۰ درصد اطلاعات در این سامانه محرمانه خواهد بود: «تایید شدن خریدار و فروشنده یک پروسه طولانی است. از سوی دیگر اینکه چه کسی، چه مقدار سهمی را می‌فروشد به هیچ وجه آنلاین نیست. همه این بحث‌ها در جلسات حضوری خواهد بود. ایده این است که جایی برای ابراز علاقه و تمایل به خرید و فروش وجود داشته باشد.»
ربیعی تاکید می‌کند که این سامانه به هیچ وجه زیر نظر بورس نیست، چراکه یک بازار نیست: «این سامانه به نوعی طراحی شده که در آن هیچ معامله‌ای یا تقاضا و عرضه‌ای انجام نمی‌شود چون قیمتی وجود ندارد. تنها چیزی که مشخص است اینکه برای مثال دیجیکالا، تا ۵ درصدش قابل فروش است. همین. ما سرمایه‌گذاران را هم احراز هویت و صلاحیت می‌کنیم تا جلسه‌ای حضوری شکل بگیرد.»
اگرچه هنوز خروج موفق و نهادینه‌ای در اکوسیستم استارت‌آپی ایران وجود نداشته اما داشتن صبر، یکی از اصول سرمایه‌گذاری استارت‌آپی است. حال آیا سرمایه‌گذار سنتی که می‌خواهد سریع به سود دهی برسد گزینه‌ای مناسب برای این حوزه است و آیا همین سامانه در نهایت منجر به فراری شدن سرمایه گذارن سنتی نمی‌شود؟ مدیرعامل گروه مالی فیروزه در پاسخ به این سوال دیجیاتو، گفت:
«شاید بی‌انصافی باشد که بگوییم سرمایه‌گذار سنتی حتماً به دنبال سود سریع است. اما قطعاً همه با هدف سودآوری سرمایه‌گذاری می‌کنند. فیروزه یکی از اولین شرکت‌هایی بود که در ایران سرمایه‌گذاری استارت‌آپی داشته و هنوز از روی این میز، پولی برنداشته. این روند باید تغییر کند. مشکل اینجاست که در حال حاضر دورنمایی برای خروج وجود ندارد.»
ربیعی توضیح می‌دهد که اگر در اکوسیستم استارت‌آپی شرایطی فراهم شود که سرمایه‌گذارها هر کدام در یک بخش یا زمان سرمایه‌گذاری کنند و سرمایه گذاری به شکل تخصصی انجام شود، دوره خروج به این شکل طولانی نخواهد بود: «اگر همه سازوکارهای مالی و بازیگران مشخص وجود داشته باشند، هر کس می‌تواند پولش را وسط بگذارد و یک سال بعد هم بردارد.»
ربیعی در پاسخ به سوال دیگر دیجیاتو که آیا او اطلاعاتی تکمیلی از مهاجرت سعید رحمانی، مدیرعامل سابق سرآوا دارد و آیا فشاری بیرونی در این زمینه وجود داشته است یا خیر، گفت:
«من از طرف سرآوا صحبت نمی‌کنم چون گروه ما حدود ۳ الی ۴ سال است که در هیات مدیره سرآوا نیست؛ امروز یک سهام‌دار جزء هستیم که بیرون گود نشسته و نگاه می‌کند. نه به دنبال دفاع و نه به دنبال نقد عملکرد سرآوا هستم، فقط می‌گویم این حیف است که تجربه‌هایی مانند سرآوا که عملاً نقش خیلی پررنگی در شکل‌گیری استارت‌آپ‌های ایران داشته‌اند، بخواهند به خاطر مسائل پیش پا افتاده و سوءتفاهم‌ها، به مشکل بخورند. من هم در همین حد می‌دانم که مشکلات و فشارهایی بوده. اما خیلی ناراحتم که به سرآوا یا سعید رحمانی ضربه‌ای بخورد. من و سعید رحمانی با هم تفاوت دیدگاه‌های ریشه‌ای داشته‌ایم ولی با وجود این‌ها، کسی که وارد کشور شد، دانش و سرمایه آورد و تحول ایجاد کرد، اگر قرار باشد به خاطر فشار‌ها نتواند به کشورش خدمت کند، ناراحت‌کننده است. فارغ از موافقان و مخالفان افراطی در شبکه‌های اجتماعی، آخرش این است که اگر ایران یک کارآفرین موفق را از دست بدهد، حیف است.»
او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا خود گروه مالی فیروزه تحت فشارهای مشابهی است یا خیر نیز گفت که در حال حاضر چنین فشاری وجود ندارد.