روایت کسبوکارهای آنلاین از قطع اینترنت
ماجرای قطع اینترنت طی چند روز اخیر باعث واکنش‌های مختلفی از سوی برخی مقامات شده و طی روزهای اخیر به تناوب درباره اتصال دوباره کشور به اینترنت صحبت شده است. هرچند وزیر ارتباطات دو روز قبل اعلام کرد که قطع اینترنت نه ناشی از اختلال بلکه به دستور شورای امنیت کشور انجام گرفته و زمان اتصال دوباره به اینترنت مشخص نیست اما محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور دیروز در جمع خبرنگاران اظهار امیدواری کرد در آینده‌ای بسیار نزدیک اینترنت کشور وصل شود.
این سخنان واعظی شبیه به سخنان یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس است که در گفتوگو با «ایسنا» گفته است که با توجه به دستگیری عناصر اصلی اغتشاشات ان‌شاءالله در چند روز آینده مجددا اینترنت وصل خواهد شد. اظهار نظر در زمینه قطع اینترنت و ابراز امیدواری نسبت به اتصال مجدد آن حتی از زبان برخی مسوولان دولتی که خود را به استارت‌آپ‌ها نزدیک می‌دانند هم شنیده شده است. به گزارش «ایسنا» سورنا ستاری، معاون علمی رئیس‌جمهوری در جریان پاسخ به انتقادات اعضای شورای شهر در زمینه شهر هوشمند به موضوع اینترنت اشاره کرد و در خصوص قطعی اینترنت و آسیب آن به حوزه استارت‌آپ‌ها گفت که ان‌شاءالله این مشکل برطرف خواهد شد. از سوی دیگر قطع اینترنت فرصتی را برای منتقدان عملکرد وزارت ارتباطات در حوزه شبکه ملی اطلاعات فراهم کرد. در حالی که تقریبا دسترسی به تمامی سایت‌هایی که در کشور میزبانی (هاست) می‌شوند طی روزهای اخیر وجود داشته انتظاری، یک عضو شورای‌عالی فضای مجازی به «ایلنا» گفته است: اگر شبکه ملی اطلاعات به‌طور کامل و موثر راه می‌افتاد در شرایط کنونی می‌توانستم آن را جایگزین اینترنت کنیم.
توقف خدمات
به‌رغم اینکه بسیاری از کسبوکارهای ایرانی بخش عمده‌ای از سرویس‌شان به‌خاطر حضور در شبکه داخلی در دسترس بوده اما بخش قابل توجهی از کسب‌و‌کارشان همچنان وابسته به اینترنت است. رضا الفت‌نسب، عضو هیات‌مدیره اتحادیه کسبوکارهای اینترنتی در گفتوگو با «ایلنا» در این زمینه می‌گوید: توقف کامل در ارائه خدمات مشاغل اینترنتی که از سرورهای ایرانی استفاده می‌کنند اما «هاست» آنها در خارج کشور قرار دارد، اتفاق افتاده است و این موضوع موجب آسیب به آنها شده است. الفت‌نسب با بیان اینکه کسب‌و‌کارهایی که «هاست» آنها در داخل کشور است وضعیت بهتری دارند، افزود: شرکت ارتباطات زیرساخت از روز گذشته اقداماتی را انجام داده است تا مشکل کسب‌و‌کارهایی که هاست آنها در داخل کشور است مرتفع شود، اما همچنان مشکل اصلی پابر جاست. وی تعداد افراد شاغل در کسب‌و‌کارهایی که به‌طور رسمی در فضای مجازی فعالیت می‌کنند را ۷۰ تا ۸۰ هزار نفر عنوان کرد. وی این تعداد را منهای افرادی دانست که هم‌اکنون از طریق شبکه‌های اجتماعی مشغول به کار هستند. الفت‌نسب با تاکید بر اینکه آسیب وارده تنها به کسبوکارهای اینترنتی محدود نمی‌شود، گفت: هم‌اکنون تعداد زیادی از تولیدکنندگان محصولات خود را از طریق فضای مجازی عرضه و مشتریان خود را پشتیبانی می‌کنند که این موضوع برای آنان نیز اشکال جدی ایجاد کرده است. وی میزان زیان حاصل از قطع اینترنت به کسبوکارهای فضای مجازی و خدمات ارائه شده در آن با توجه به میزان سرمایه‌گذاری را غیرقابل محاسبه دانست.
خوشحالی پیام‌رسان‌های ایرانی
به‌نظر می‌رسد قطع اینترنت باعث رضایت برخی پیام‌رسان‌های ایرانی شده که حتی بعد از فیلترینگ تلگرام هم چندان مورد استقبال قرار نگرفتند. هرچند حتی همین پیام‌رسان‌ها هم به‌دلیل مشکلات زیرساختی در ارائه سرویس با مشکلاتی روبه‌رو شدند. بنیان‌گذار پیام‌رسان ایرانی «گپ» به خبرگزاری «ایرنا» می‌گوید: بیشترین مشکلی که اکنون با قطعی اینترنت بین‌المللی با آن روبه‌رو هستیم تنظیمات مسیریابی اتصال مشترکان به سرورها و سایت‌های داخل کشور است، قبل از این چهار روز که دسترسی به اینترنت بین‌المللی امکان‌پذیر بود، اگر در مسیریابی اتصال مشترکان به سرورها و سایت‌های داخل کشور مشکلی به وجود می‌آمد، شرکت ارائه دهنده اینترنت مشتری را به سمت درگاه بین‌الملل می‌فرستاد و پس از مدتی او را به داخل هدایت می‌کرد. او با اشاره به اینکه بسته شدن درگاه اینترنت بین‌المللی به بروز مشکلاتی منجر شده است، گفت: امکان برقراری ارتباط مشترکان داخل کشور به سرورهای داخلی، تعریف ساده شبکه ملی اطلاعات است. اگر این فرآیند درست پیاده‌سازی شده باشد مشترک باید در هر حالتی به سروری که داخل کشور است متصل شود و وابسته به اتصال سرور نباشد.
انجیدنی تصریح کرد: طی چند روز گذشته که اتصال کشور به اینترنت بین‌المللی قطع شده، ایراداتی در برخی شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت به وجود آمده است که به واسطه این قطعی، سیستم شبکه ملی تست و مشکلات آن دیده شده که بسیاری از این موارد در حال برطرف شدن است و امیدواریم در چند روز آینده کاربران ارتباط پایداری را با پیام‌رسان‌ها تجربه کنند. وی خاطرنشان کرد: البته پیام‌رسان‌ها به تنهایی مبتلابه مشکلات این‌چنینی نیستند و اپلیکیشن‌های دیگر نیز با این چالش‌هایی روبه‌رو شدند. اگر شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت برای برطرف کردن این مسائل متمرکز شوند، مردم به راحتی می‌توانند از خدمات سایت‌هایی که سرورهای آنها داخل کشور است استفاده کنند. مدیرعامل گپ اشاره کرد: در دنیا هر محتوا و پیامی پس از خروج از رایانه یا تلفن همراه، تا زمان رسیدن به مقصد، مسیریابی (روتینگ) میشود به همین دلیل باید تاکید کنم مشکلی که الان با آن مواجه هستیم، ناشی از کمبود زیرساخت در کشور نیست، نیاز ما تنظیمات مسیریابی اتصال مشترکان به سرورها و سایت‌های داخل کشور است که اکنون به شکل صددرصدی در دسترس نیست.
انجیدنی گفت: تا الان برخی شرکت‌های ارائه‌کننده اینترنت مدیریت صحیحی برای مسیریابی به سمت سرورهای داخل کشور نداشتند، برخی از این شرکت‌ها گاهی درخواست‌ها را به سمت درگاه بین‌المللی می‌فرستادند و ارتباطات‌شان با آی.ایکس.پی (زیرساخت تبادل پهنای باند بین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت) درست و کامل نبوده تا مسیریابی درستی داشته باشند. وی تصریح کرد: وزارت ارتباطات اکنون یکسری راهکارهای موقت در نظر گرفته و به شکلی خود وزارتخانه نقش درگاه را بازی می‌کند تا پیام را دوباره به درگاه داخل کشور بفرستد به این شکل که پیام تا مرز می‌رود و دوباره به داخل برمی‌گردد این کار به صورت موقت مشکلات را برطرف کرده است.
مسیریاب‌های ایرانی در دسترس
حسین بخشایی مدیر استراتژی «نشان» نیز درباره وضعیت این مسیریاب بومی در زمان قطع اینترنت بین‌المللی به «ایرنا» گفت: با توجه به اینکه اپلیکیشن نشان، تمام زیرساخت‌های آن مبتنی بر دانش بومی است با مشکل خاصی روبه‌رو نشدیم. ما از قبل خودمان را برای روزهای این‌چنینی آماده کرده بودیم. وی تصریح کرد: با توجه به در دسترس نبودن نقشه‌های مشابه خارجی، استقبال خوبی از مسیریاب نشان به عمل آمد، نکته مثبت این است حتی افرادی که در گذشته نشان را نمی‌شناختند و از وجود آن اطلاع نداشتند الان با آن آشنا شده‌اند. به همین دلیل کاربران فعال و میزان نصب این اپلیکیشن نسبت به گذشته افزایش چشمگیری داشته است. او با اشاره به اینکه نقشه این مسیریاب از ابتدا بومی بوده است، خاطرنشان کرد: ما بدون هیچ مشکلی در حال خدمات‌دهی هستیم. استفاده تاکسی‌های اینترنتی نیز طی این مدت بیش از گذشته بوده است.
اپلیکیشن «بلد» دیگر مسیریاب بومی است که حسین حجازی مدیر توسعه تجاری این اپلیکیشن در گفتوگو با «ایرنا» به این نکته اشاره کرد که آنها نیز در زمان قطع اینترنت بین‌المللی حدود دو ساعت خارج از سرویس بودند و گفت: در ساعت‌های ابتدایی که اینترنت کامل قطع بود، قطعا سرویس‌دهی ما نیز دچار اختلال شد. اما از آن‌جا که سرورهای ما داخلی است توانستیم این مشکل را بعد از تقریبا دو ساعت برطرف کنیم. سعی داریم با توجه به مشکلاتی که اکنون وجود دارد و نمی‌دانیم چه زمانی برطرف خواهد شد، بهترین سرویس را به کاربران خود بدهیم. در بین اپلیکیشن‌هایی که بومی هستند و در شرایط قطع اینترنت بین‌المللی بدون مشکل بنیادی به حیات خود ادامه می‌دهند؛ اما کسب‌و‌کارهایی هستند که با مشکلات زیادی روبه‌رو شدند مانند کسبوکارهای حوزه فین‌تک که به گفته مدیرعامل سایت تخفیفان، شرایط بسیار سختی را می‌گذرانند.
کسب‌و‌کارهایی که دچار مشکل شدند
نازنین دانشور بنیان‌گذار تخفیفان به «ایرنا» گفت: همکاران ما در داخل شرکت نمی‌توانند کارشان را انجام بدهند، فروش ما به طرز قابل توجهی زمین خورده و اگر این وضعیت تا چند وقت دیگر ادامه پیدا کند ما و همکارانی که جنس کارشان شبیه تخفیفان است، دچار مشکل جدی در گردش مالی خواهیم شد. وی اشاره کرد: مشتری ما نمی‌تواند به سادگی سایت‌مان را باز کند، حتی اگر موفق به این کار شود درگاه‌های پرداخت دچار مشکل هستند. سایت تخفیفان در دسترس است اما بسیاری از تکنولوژی‌هایی که سایت ما مبتنی بر آن کار می‌کند، وابسته به سرویس‌های خارجی است. مثلا به گفته یکی از درگاه‌های اینترنتی که سایت ما با آن کار می‌کند، فقط ۳۰ درصد تراکنش‌ها طی این روزها با موفقیت انجام شده است. مشکلات این‌چنینی حجم تراکنش‌ها و ترافیک اینترنت را به شکل عجیبی پایین آورده است.
دانشور افزود: بزرگ‌ترین شریک کاری ما «گوگل» است که اکنون به آن دسترسی نداریم. پرسنل بازاریاب و برنامه‌نویس ما بیکار هستند و از روز شنبه به آنها مرخصی اجباری داده‌ایم. عملا کسب‌و‌کار ما خوابیده است. ما با چنگ و دندان سعی می‌کنیم فضای کاری خود را بدون تعدیل کردن نیروها، حفظ کنیم اما سفارش‌ها به شدت کاهش پیدا کرده‌اند. وی گفت: سایت ما الان در دسترس است اما نمی‌تواند فعالیت کند و یکی از درگاه‌های ما یک و نیم روز کامل کار نمی‌کرد. قراردادهای عملیاتی با شرکای تجاری را بعد از این همه سال پرینت می‌کنیم و برایشان با پیک می‌فرستیم. به‌دلیل وضعیت جوی حتی نمی‌توانیم مدارک را برای نقاطی از کشور پیک کنیم. درمانده‌ایم.