گرفتاری‌های داخلی استارتاپ ها پررنگ‌تر از مشکلات خارجی است
امروزه استارتاپ‌ها جایی برای خود در اقتصاد کشور باز کرده‌اند و حرفی برای گفتن دارند. کسب و کارهای نوپایی که با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند تا به گشایش نسبی رسیده‌اند. برای اینکه از وضعیت کنونی آنها باخبر شویم به‌سراغ برخی از فعالان حوزه استارتاپی کشور رفتیم و درباره حال و روز آنها پرسیدیم، اینکه آیا مشکلاتی که پیش از این با آنها دست و پنجه نرم می‌کردند، حل شده است؟ اکنون چه مشکلاتی کماکان گریبانگیر آنهاست؟ و اینکه تحریم‌ها چه میزان روی کسب و کار آنها تأثیر گذاشته است؟
نبود ثبات
«فعالان استارتاپی و کسب و کارهای نوپا نگران قطعی دوباره اینترنت و کاهش سرعت آن هستند، چون ضربه‌ای که به کسب و کارها وارد می‌کند، جبران‌ناپذیر است از این‌رو از حاکمیت می‌خواهیم در کشور ثبات ایجاد کنند.»
رضا الفت نسب عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: با قطعی 10 روزه اینترنت و کاهش سرعت آن به‌دلیل وقایع و اعتراضاتی که در کشور صورت گرفت، کسب و کارها را با اختلال روبه‌رو کرد و در این زمان فروش آنها با کاهش محسوس مواجه شد.
الفت نسب با اشاره به اینکه معمولاً وقتی به آخر سال نزدیک می‌شویم جنب و جوش بازار مجازی نیز افزایش می‌یابد، افزود: از آنجایی که وضعیت بازار بی‌ثبات است، جنب و جوشی در بازار مجازی دیده نمی‌شود به‌همین دلیل نگرانی‌ها در این زمینه نیز افزایش یافته است.
این فعال حوزه استارتاپی در زمینه تأثیرات تحریم‌ها روی کسب و کارهای مجازی نیز گفت: به هر حال تحریم‌های خارجی تأثیرگذار است و در همین راستا سرمایه‌گذار خارجی کاهش یافته و سرویس دهنده‌های خارجی روی دامنه‌های ایرانی اختلال ایجاد می‌کنند که نمونه‌اش در آپارات بود و این نگران‌کننده است.
وی به کمرنگ شدن سرمایه گذارهای داخلی نیز اشاره کرد و افزود: اگر پیش از این می‌توانستیم سرمایه گذارهای حوزه ساخت و ساز، خودرو، سکه و… را به بخش کسب و کارهای مجازی جذب کنیم اکنون به‌دلیل بی‌ثباتی شرایط و نگرانی از آینده دیگر نمی‌توان سرمایه‌گذار را برای سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپی ترغیب کرد. آنقدر استرس و دغدغه در این حوزه زیاد است که راضی کردن آنها نیز برای سرمایه‌گذاری دشوار شده است.
عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی یکی از مشکلاتی را که استارتاپ‌ها با آن درگیر بودند فیلترینگ عنوان کرد و گفت: البته اوضاع کسب و کارها در این زمینه نسبت به 4 و 5 سال پیش خیلی بهتر شده، چرا که معاونت دادستانی با کسب و کارهای مجازی تعامل و ارتباطات دوسویه دارد به‌همین دلیل اگر پیش از این به‌دلیل سوء‌تفاهم یک استارتاپی فیلتر می‌شد اکنون این موارد برطرف و نگاه‌ها تا حدود زیادی حمایتی شده است.
البته وی معتقد است انتظار داریم نگاه حاکمیت نگاه پدرانه باشد و بستر و زمینه رشد کسب و کارهای مجازی را تسهیل کند. نباید به سرعت برق و باد حساب یک کسب و کار را مسدود کنند. الفت نسب افزود: آیا وقتی یک سارق با کارت بانکی سرقتی از بقالی خرید می‌کند، حساب بقالی را مسدود یا پلمب می‌کنند. این اتفاق باید در زمینه کسب و کار مجازی نیز روی دهد وقتی حساب یک کسب و کار مجازی مسدود میشود، ضرر و زیان زیادی به او وارد میشود. هرچند با رایزنی با دادستانی مشکلات حل میشود ولی بهتر است برای این مشکلات راه حل ثابتی پیدا کنیم.
وی به موضوع استفاده از رمز دوم نیز اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی و فعال‌سازی رمز پویا با مسائل و اتفاقات کشور همزمان شد از این‌رو فعلاً نمی‌دانیم چه میزان تأثیر مثبت و منفی در فروش استارتاپ‌ها گذاشته است.
این فعال حوزه استارتاپی افزود: دو بانک امکان پرداخت از درگاه با پیامک را فراهم کرده‌اند که این اقدام خوبی است اما کافی نیست، چرا که باید تنها یک اپلیکیشن از سوی بانک مرکزی ارائه شود تا کاربران مجبور نباشند برای هر بانکی یک اپلیکیشن روی تلفن همراه خود نصب کنند. باید به سمت استفاده از روشی پیش رفت که یک روستایی نیز قادر به استفاده از آن برای خرید اینترنتی باشد.
دستکاری در زیرساخت
«مشکلات قبلی حوزه کسب و کارهای نوپا نه تنها رفع نشده، بلکه مشکلات دیگری نیز به این حوزه اضافه شده است.»
جعفر محمدی فعال حوزه استارتاپی با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: بعد از قطعی 10 روزه اینترنت، اکنون سرعت اینترنت را دستکاری کرده و اختلال ایجاد می‌کنند و این موضوع روی کسب و کارهای مجازی تأثیر منفی می‌گذارد. همان‌طور که از نام این کسب و کارها پیداست مجازی است و روی بستر اینترنت فعالیت می‌کنند و اینترنت پرسرعت یکی از ملزومات و زیرساخت‌های آن است. وقتی سرعت به هر دلیلی کم میشود روی این نوع از کسب و کارها تأثیر منفی می‌گذارد و فعالیت در این حوزه را سخت و دشوار می‌کند. وی افزود: ما برای انجام کارهای خود و رشد و توسعه به یک شبکه پایدار نیاز داریم، چون استارتاپ‌ها بسیار آسیب‌پذیر هستند و نباید آنها را درگیر مشکلات ناشناخته در کشور کرد.
محمدی به مشکلات قبلی نیز اشاره کرد و گفت: کماکان کسب و کارهای نوپا با بیمه و مالیات دست و پنجه نرم می‌کنند. به‌نظر می‌رسد سازمان امور مالیاتی برای کسب درآمد به‌صورت غیرمنطقی دست در جیب کسب و کارهای مجازی کرده و نه تنها مالیات دریافت می‌کند، بلکه پرونده قدیمی مالیات را نیز دوباره زنده می‌کند. ما مجبور هستیم به جای اینکه وقت خود را صرف توسعه کسب و کار و بهبود شرایط اقتصادی کشور کنیم، وقت خود را صرف کارهای بیهوده‌ای کنیم که سرانجامی هم ندارد و در نهایت باز این کسب و کارهای مجازی است که تنها باید جریمه‌ای پرداخت کند تا پرونده خاتمه یابد.
این فعال حوزه استارتاپی معتقد است سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی نیز در این حوزه بسیار ناامن و تقریباً در حوزه استارتاپ‌ها نزدیک به صفر شده است و هیچ چشم‌انداز روشنی در این حوزه دیده نمی‌شود.
محمدی تنها بخشی که مشکلات آن کاهش یافته را حوزه فیلترینگ دادستانی عنوان کرد و گفت: در مدت یک سالی که جاوید نیا به معاونت دادستانی قوه قضائیه آمده، نگاه حمایتی به کسب و کارهای مجازی داشته به‌طوری که میزان فیلترها کاهش یافته اما متأسفانه اخباری به گوش می‌رسد که می‌خواهند فرد دیگری را جایگزین وی کنند به همین دلیل نگرانی‌های فعالان حوزه کسب و کارهای مجازی و استارتاپی افزایش یافته و همه نگران هستند که چه کسی جایگزین وی خواهد شد. آیا کماکان حمایت‌ها از استارتاپ‌ها ادامه می‌یابد و فیلترینگ بی‌مورد دامن این بخش را نخواهد گرفت یا اینکه فردی که جایگزین میشود دوباره به روال سابق برمی‌گردد.
مشکلات داخلی
مهدی عبادی دبیر انجمن فین تک‌ها نیز معتقد است مشکلات کسب و کارهای نوپا کماکان داخلی است. نقایص قانونی، رفتارهای سلیقه‌ای در دولت و حاکمیت، چالش‌های زیرساختی گریبانگیر استارتاپ‌ها است و مانع بزرگی در رشد و توسعه آنها محسوب میشود.
عبادی به «ایران» گفت: استارتاپ‌ها با مشکلات خارجی و تحریم‌ها هم روبه‌رو هستند ولی میزانی که مشکلات داخلی روی کسب و کارهای نوپا تأثیر می‌گذارد، مشکلات خارجی تأثیر آنچنانی ندارند.
دبیر انجمن فین تک‌ها یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی استارتاپ‌ها را کیفیت اینترنت و اختلال در آن دانست و افزود: استارتاپ‌ها روی بستر اینترنت فعالیت می‌کنند و قطعی 10 روزه اینترنت ضرر و زیان زیادی به کسب و کارهای مجازی وارد کرد. بحث اصلی این است در سرعت اینترنت هم اختلال ایجاد میشود و ایجاد هرگونه اختلال مانند کاهش سرعت در روند توسعه این حوزه تأثیر منفی می‌گذارد.
این فعال استارتاپی اعتقاد دارد بهتر است دولت و حاکمیت در حد قانونگذاری ورود کرده و بقیه کارها را به بخش خصوصی واگذار کنند چون هر جایی که حاکمیت ورود می‌کند چالش‌ها را افزایش می‌دهد.
وی گفت: به‌عنوان مثال در بخش فین‌تک‌ها قوانین پولی و مالی به سال 53 برمی گردد و این قوانین با شرایط کنونی همخوانی ندارد به‌همین دلیل دولت باید قوانین بورس و پولی و مالی را به روزرسانی کند.
شایان شلیله دیگر عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی معتقد است که مشکلات بیمه و مالیات کماکان وجود دارد و کسب و کارهای مجازی با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کنند. بواقع باید گفت کسب و کاری که تازه راه‌اندازی شده و تا دو سال باید از جیب هزینه کند چگونه می‌خواهد بیمه و مالیات بپردازد.
این فعال حوزه تبلیغات درباره تأثیر تحریم‌های خارجی نیز گفت: تولزها از سوی کشورهای خارجی مسدود شده که این مشکلاتی را برای کسب و کارها ایجاد کرده و از سوی دیگر مشکل پرداختی برای کسب و کارها وجود دارد. نه تنها سرمایه‌گذار خارجی کاهش یافته بلکه از سوی دیگر سرمایه گذارهای داخلی نیز به‌دلیل شرایط اقتصادی کمرنگ شده‌اند. وی افزود: از سوی دیگر قوانین بورس هم قدیمی است و سرمایه گذارها به‌دلیل نگاه سنتی قوانین نمی‌توانند به راحتی دراین بخش ورود کرده و سرمایه‌گذاری کنند.
بــــرش
برخورد سختگیرانه نکنیم
رضا الفت نسب عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی از حاکمیت خواست تا حال و هوای کشور را از غم و اندوه به‌سمت شادی و امید سوق دهند. وی گفت: با کسب و کارهای مجازی سختگیرانه برخورد نکنند، چرا که به اندازه کافی روی استارتاپ‌ها فشار وجود دارد بنابراین فشارهای داخلی را مضاعف نکنیم تا کسب و کارهای مجازی نیز در شرایط کنونی بتوانند رشد یابند و نقشی در اقتصاد کشور داشته باشند.
این عضو اتحادیه کسب و کارهای مجازی از مسئولان خواست که پیش از اینکه این دست از اتفاقات فراگیر شود یا اینترنت از سوی خارجی‌ها قطع شود، شبکه ملی اطلاعات را در تمام لایه‌ها با مشارکت بخش خصوصی توسعه دهند تا کسب و کارها لطمه نبینند.