تحریم دامنه دات کام و تأثیر بر کسب‌وکارهای آنلاین
بعد از تحریم دامنه‌ی دات‌کام برخی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها، احتمال دارد این مشکل برای سایر کسب‌وکارهای آنلاین نیز رخ دهد. راه‌حل مقابله با این مشکل چیست؟
مدتی پیش دامنه‌ی دات‌کام (com.) برخی سایت‌های ایرانی را سرویس‌دهنده‌ی آمریکایی آن‌ها تحریم و از دسترس خارج کرد. این اتفاق که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا علیه ایران رخ داده، ممکن است در آینده گریبان‌گیر برخی کسب‌وکارهای آنلاین دیگر نیز شود. سایت آپارات، بانک سامان، خبرگزاری فارس، تجارت‌نیوز، فرارو و اقتصاد آنلاین ازجمله سایت‌هایی هستند که تا‌به‌حال با مشکل تحریم دامنه‌ی دات‌کام مواجه شده‌اند. به‌عنوان مثال، دلیل از دسترس خارج‌شدن سایت آپارات این بود که دامین خود را از رجیسترکننده‌ی آمریکایی خریده بود که به‌دلیل تحریم‌ها، رجیسترکننده سرویس‌دهی خود به سایت آپارات را قطع کرد و درنتیجه، سایت از دسترس خارج شد.
راه‌حل موقت برای حل مشکل این است که کسب‌وکارها رجیستر خود را از شرکت‌های آمریکایی خارج کنند و به‌سمت شرکت‌های اروپایی بروند. آپارات نیز برای حل مشکل خود، با شرکت ثبت‌کننده‌ی دامنه‌ی اروپایی همکاری کرد و توانست در کمتر از ۱۰ ساعت مشکل را برطرف کند. البته این راه‌حل دائمی نیست و احتمال دارد شرکت‌های اروپایی نیز سایت‌های ایرانی را تحریم کنند.
مصطفی خلیل‌نسب، مشاور و فعال کسب‌وکارهای اینترنتی و مدیر سابق واحد طراحی و توسعه‌ی هاست ایران، از او درباره‌ی تحریم دامنه‌ی دات‌کام و تأثیرش روی کسب‌وکارها و راه‌حل این موضوع پرسیدیم. او درباره‌ی دلیل بسته‌شدن یا به عبارت صحیح‌تر، اختلال در دامنه‌ی دات‌کام برخی سایت‌های ایرانی گفت:
دلیل بسته‌شدن دامنه‌ی دات‌کام برخی سایت‌ها مانند خبرگزاری‌ها این بوده است که این شرکت‌ها را آمریکا تحریم کرده است؛ به‌همین‌دلیل، دامنه‌ی آن‌ها نیز با تحریم مواجه شده و دسترسی به دامنه‌ی دات‌کام را قطع کرده‌اند. بااینحال، درباره‌ی سایت‌های دیگر کسب‌وکارها باید مدنظر داشته باشیم که با‌توجه‌به تحریم‌های آمریکا، ایرانیان امکان خرید و دریافت سرویس از شرکت‌های آمریکایی یا شرکت‌های در حال تجارت با آمریکا را نداشته و ندارند؛ اما درحالحاضر، بسیاری از شرکت‌های اروپایی بدون هیچ مشکلی به شرکت‌های ایرانی سرویس ارائه می‌دهند و شرکت‌هایی که دچار مشکل شده‌اند، باید دامین خود را به خرده‌فروشی‌های اروپایی منتقل کنند که البته حتما پیشنهاد می‌کنم از سرویس‌دهنده‌ی ایرانی سرویس دریافت کنند تا با آسودگی خاطر به کسب‌وکارشان بپردازند و درگیر این مسائل نباشند.
آیکان (The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) یا به اختصار ICANN سازمانی غیر‌انتفاعی زیرنظر سازمان ملل است که مسئولیت مدیریت و واگذاری نام‌های دامنه را برعهده دارد. رجیستررها یا ثبت‌کنندگان اصلی همگی زیرنظر این سازمان فعالیت می‌کنند و ثبت‌کنندگان اصلی نیز تعدادی خرده‌فروش دارند؛ درست مانند شرکت‌هایی که هاست و دامین می‌فروشند. کسب‌وکارها باید مدنظر داشته باشند که حتما از رجیسترری استفاده کنند که اروپایی است و مشکلی با ایران نداشته باشد یا از نمایندگان ایرانی آن‌ها سرویس دریافت کنند.
زمانی‌که شخص حقیقی یا حقوقی مستقیما تحریم شود، دامنه‌ی آن نیز تحریم میشود و به‌مشکل می‌خورد. متأسفانه درحالحاضر در ایران، برای رفع مشکل تحریم دامنه‌ی یکی از خبرگزاری‌ها از راه جعل DNS اقدام کرده‌اند و به این روش دامنه‌ی دات‌کام این خبرگزاری در ایران دردسترس است. این روش غیرقانونی و کار خطرناکی است؛ زیرا مالکیت معنوی را زیر سؤال می‌برد و می‌تواند عواقب بدی داشته باشد. من به‌جدّ مخالف جعل DNS هستم.
شرکت‌های ایرانی باید از سرویس‌دهنده‌ی ایرانی سرویس دریافت کنند تا با آسودگی خاطر به کسب‌وکارشان بپردازند
جعل سامانه‌ی نام دامنه که به آن DNS spoofing گفته میشود، نوعی حمله‌ی هک کامپیوتری است که هدف آن انحراف درخواست‌ها از رسیدن به سرور اصلی و هدایت به‌سمت سرور جعلی است. دامنه‌ی دات‌کام خبرگزاری فارس با همین روش در ایران می‌تواند باز شود و اگر با آی‌پی خارجی وصل شویم، دامنه‌ی دات‌کام این سایت وجود ندارد.
مشکل امنیتی که دامنه‌های جعلی می‌توانند به‌وجود آورند، این است که وقتی سایتی با جعل DNS به دات‌کام منتقل میشود، موتورهای جست‌وجو مانند گوگل در دسترسی به این سایت، با خطا مواجه می‌شوند و نمی‌توانند تشخیص دهند این سایت به صفحه‌ی جدید منتقل شده یا نه تا بتوانند نتایج آن را جایگزین کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا مشکل بسته‌شدن یا اختلال ممکن است در آینده برای برخی کسب‌وکارهای آنلاین رخ دهد؟» گفت: اگر شخص یا کسب‌وکاری تحریم شود، بله احتمال مسدودشدن تمامی دامنه‌های آن وجود دارد؛ اما در حالت عادی، ممکن است امروز در حال دریافت سرویس از شرکتی آسیایی و اروپایی باشید و این شرکت امروز مشکلی با مشتری ایرانی نداشته باشد. اگر روزی این شرکت بخواهد وارد بازار امریکا شود یا شرکتی آمریکایی آن را بخرد باید طبق قوانین آمریکا عمل کند؛ بنابراین، سرویس خود را از ایرانیان قطع می‌کند. بااینحال، شرکت سرویس‌دهنده نمی‌تواند دامین را از شما بگیرد و فقط می‌تواند سرویس‌دهی خود را قطع کند. بنابراین، می‌توانید دامین خود را به شرکت دیگری منتقل کنید و مشکل را از بین ببرید که مشکلی در ارائهی خدمات به ایرانیان نداشته باشد. دقیقا همانند مشکلی که برای آپارات پیش آمد. برخی شرکت‌های اروپایی مانند جوکر که شرکتی آلمانی است، با ایرانی‌ها همکاری می‌کند و مشکلی از این بابت برای مشتریان ایرانی وجود ندارد.
اولین مشکل این است که شرکت اروپایی تصمیم بگیرد وارد بازار آمریکا شود و مشکل دیگر این است که اتحادیه‌ی اروپا ایران را تحریم کند
خلیل‌نسب در پاسخ به این پرسشکه «آیا ممکن است شرکت‌های اروپایی نیز ایرانی‌ها را تحریم کنند و به‌عبارتی، این مشکل برای آن‌ها پیش بیاید؟» گفت: بله، این احتمال وجود دارد. درواقع، هم احتمال تحریم و هم احتمال اتفاق دیگری وجود دارد که در ۱۰ سال اخیر، دوبار رخ داده است. به‌عنوان مثال، سال‌ها پیش یکی از شرکت‌های سرویس‌دهنده‌ی هلندی به‌نام ریسلرکلاب وجود داشت که در هلند ثبت شده بود و بعد از مدتی، شرکتی آمریکایی آن را خرید؛ به‌همین‌دلیل، اعلام کرد نمی‌تواند به ایرانی‌ها سرویس دهد. این شرکت تصمیم گرفت تمامی دامنه‌های ایرانیان را به شرکت دیگری به‌نام ریسلو منتقل کند. حدود پنج سال بعد از این ماجرا، شرکت جدید به‌دلیل استقبال ایرانی‌ها به‌اندازه‌ای رشد کرد که بازهم یکی از شرکت‌های آمریکایی آن را تصاحب کرد و درنتیجه، همه‌ی دامنه‌های ایرانی باردیگر از این شرکت کوچ کردند و اکثرا به شرکت جوکر منتقل شدند. به‌عبارت‌دیگر، دو مشکل عمده وجود دارد: ۱. شرکت اروپایی تصمیم بگیرد وارد بازار آمریکا شود؛ ۲. اتحادیه‌ی اروپا ایران را تحریم کند. درصورت تحریم اتحادیه‌ی اروپا، باید ببینیم در آسیا چه رجیسترری برای ارائهی خدمات به ایرانیان آماده است.
به‌عنوان راه‌حل قطعی پیشنهاد میشود شرکت‌های ایرانی درکنار دامنه‌ی دات‌کام، دامنه‌ی دات آی‌آر (.ir) نیز داشته باشند
خلیل‌نسب در پایان و به‌عنوان راه‌حل قطعی پیشنهاد داد شرکت‌های ایرانی باید درکنار دامنه‌ی دات‌کام، دامنه‌ی دات آی‌آر (.ir) نیز داشته باشند. حتی اگر سایت اصلی دات‌کام است، بهتر است دامنه‌ی دات آی‌آر هم داشته باشند و آن را ری‌دایرکت کنند. همچنین درصورت تمایل، این موضوع را به مشتریان خود اطلاع‌رسانی کنند تا درصورت بروز هر مشکل، سایت با دامنه‌ی دات آی‌آر دردسترس باشد.
او در پاسخ به این پرسش که «انتقال دامنه‌ی اصلی از دات‌کام به دامنه‌ی دات آی‌آر مشکلاتی مانند جابه‌جاشدن رتبه‌ی گوگل را برای کسب‌وکار به‌همراه خواهد داشت یا خیر؟» گفت: امیدوارم هیچ‌گاه چنین اتفاقی نیفتد؛ اما درصورت اجبار تغییر دامنه‌ی اصلی، گوگل ابزاری با عنوان Change of Address Tool بدین‌منظور دارد که اگر درست طبق آن عمل کنید مشکلی وجود نخواهد داشت؛ ولی اگر بدون این تنظیمات فقط دامنه را تغییر دهید، انجام این کار عملا به‌معنای از‌دست‌دادن کامل رتبه و شروع دوباره محسوب میشود که برای کسب‌وکار فاجعه‌آفرین است. حتما برای تغییر دامنه با متخصص سئو مشورت و طبق دستورالعمل گوگل عمل کنید. دستورالعمل گوگل را می‌توانید از اینجا مطالعه کنید.
«ایرانت»؛ راه مقابله با مشکل قطع دامنه‌های دات‌کام
رسول جلیلی، عضو شورای عالی فضای مجازی، چند روز پیش با اشاره به حذف ناگهانی اپلیکیشن‌های تلگرام طلایی و هاتگرام به‌دست گوگل و تحریم دامنه‌ی دات‌کام برخی سایت‌ها، استقلال و خوداتکایی را راه‌حل این مشکل می‌داند. به‌گفته‌ی وی، تنها چاره راه‌اندازی ایرانت یا همان شبکه‌ی ملی اطلاعات است. در «ایرانت» دامنه‌ی دات ایران (ir.) جایگزین دات‌کام میشود و دیگر کنترل آن در دست دیگر کشورها نخواهد بود.