جست و جوی خوراک مناسب برای کودکان در فضای مجازی
از حدود دو دهه قبل اینترنت به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره مردم تبدیل شد و این ابزار مجازی کم‌کم در اختیار کودکان هم قرار گرفت و افزایش نگرانی‌ها در این زمینه به‌گونه‌ای پیش رفت که دولت‌ها سرانجام تصمیم گرفتند اینترنت ایمن و مناسب با گروه‌های سنی را در اختیار آنها قرار دهند. سال 2004 میلادی در پی این اتفاق، کارگروهی تشکیل شد تا اینترنت پاک و به دور از هرگونه آلودگی برای کودکان تهیه شود و سرانجام فوریه همان سال برای نخستین بار روز جهانی «اینترنت امن‌تر» برگزار شد. در تمام این سال‌ها همواره در دومین ماه میلادی، مراسم جهانی «اینترنت امن‌تر» برگزار میشود. هفته گذشته این اتفاق توجه همه فعالان در این حوزه را بار دیگر به خود جلب کرد.
در مراسم جهانی «روز اینترنت امن‌تر» که هفته گذشته برگزار شد دولت‌ها بر استفاده صحیح‌تر از فناوری‌های آنلاین تأکید کردند و توضیح دادند اینترنت ایمن فقط به گروه سنی کودکان محدود نمی‌شود و این ابزار آنلاین باید برای همه اقشار جامعه پاکسازی شود.
اینترنت امن‌تر
روز جهانی اینترنت امن‌تر نخستین بار سال 2004 میلادی در اروپا متولد شد و اتحادیه اروپا آن را به رسمیت شناخت. هفته گذشته به مناسبت سالگرد این اتفاق در بیش از 150کشور جهان مراسم اینترنت امن‌تر برگزار شد و بررسی موارد مختلف از جمله سوءاستفاده‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی، پاکسازی اینترنت برای تمامی گروه‌های سنی، اینترنت کودکانه و… در دستور کار آن قرار گرفت.
ایران هم شاهد برگزاری مراسم مشابه و کنفرانس‌های خبری مرتبط بود. امسال، آنچه که بیش از هر بخش دیگر در کشورهای مختلف به‌صورت مشترک مورد توجه قرار گرفت، امن کردن فضای اینترنت برای کودکان و نوجوانان بود. این مناسبت با حمایت سازمان ملل متحد برگزار شد تا وضعیت دسترسی کودکان به اینترنت بررسی و تعیین تکلیف شود.
سازمان ملل متحد در آخرین گزارش خود اعلام کرد بیش از 800میلیون کودک و نوجوان در سراسر جهان از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و در یکی از این شبکه‌ها صفحه اختصاصی دارند. در این میان تعداد کودکان و نوجوانانی که در سراسر جهان به اینترنت دسترسی دارند به بیش از یک و نیم میلیارد نفر می‌رسد. بر اساس همین آمار روزانه 175 هزار کودک در جهان برای نخستین بار وارد دنیای مجازی می‌شوند.
روز «اینترنت امن‌تر» بزرگترین فرصت جهانی برای اطلاع‌رسانی و آموزش درباره نحوه استفاده کودکان از اینترنت نام گرفته است تا کارشناسان و والدین محدودیت‌های لازم برای دسترسی آنها به فضای مجازی را مشخص کنند و رفتارهای آنلاین کودکان و نوجوانان را زیر نظر داشته باشند. هم‌اکنون براساس آخرین قوانین تصویب شده در اروپا، والدین در سال دو بار به مدرسه فرزندان خود دعوت می‌شوند تا در جریان درس‌های مربوط به امنیت اینترنت قرار بگیرند و با گذراندن دوره‌های آموزشی لازم، بتوانند نظارت لازم را بر رفتارهای کودکان و نوجوانان در دنیای مجازی داشته باشند.
در گزارش جدید اعلام شده است حضور اینترنتی کودکان گروه سنی 2تا 11 سال نسبت به 5 سال قبل 63 درصد افزایش یافته است و افرادی که در این گروه سنی به سر می‌برند به طور میانگین 11 ساعت در هفته آنلاین هستند که این رقم حدود یک دهه قبل تنها 7 ساعت گزارش شده بود. طی پنج سال گذشته تعداد کودکان آنلاین با افزایش 18 درصدی همراه بوده است و در مقابل، تعداد کل جمعیت آنلاین دنیا تنها 10 درصد بیشتر شده است. آمارها همچنین نشان می‌دهد پسران 2 تا 11 ساله 7درصد بیشتر از دختران گروه سنی مشابه در دنیای آنلاین حضور دارند و دختران هم 9 درصد بیشتر از پسرها در سایت‌های اینترنتی گشت‌وگذار می‌کنند. زمانی که کودکان وارد دنیای مجازی می‌شوند، تصاویر ویدئویی برای پسرها جذابیت بیشتری دارد و در مقابل دخترها به گشت و‌گذار در سایت‌های دوست‌یابی علاقه بیشتر نشان می‌دهند.
بررسی‌ها نشان داده است 44درصد کودکانی که در دنیای مجازی حضور مستمر دارند دست کم یک بار مورد توهین یا تحقیر جنسی قرار گرفته‌اند و 11 درصد آنها بیش از یک بار با این مسأله برخورد داشته‌اند. همچنین مشخص شد چهار درصد کودکان پست‌های الکترونیکی با محتوای نامناسب دریافت می‌کنند و بیش از یک‌ونیم درصد آنها ترس از این مسائل را تجربه کرده‌اند.
البته باید توجه داشته باشیم که این مسأله فقط محدود به کودکان نمی‌شود. آمارها مشخص کرده است که 19 درصد نوجوانان گروه سنی 12 تا 17 سال که خارج از منزل به اینترنت دسترسی دارند در دنیای مجازی فعالیت‌هایی انجام دادند که با سن آنها متناسب نبوده است و برای یک درصد از آنها مشکلات بزرگی در دنیای واقعی رخ داده است که ریشه آنها به دنیای مجازی برمی‌گردد. از بین کودکان و نوجوانانی که در این بررسی حضور داشتند 28 درصد اعلام کرده‌اند دست کم یک بار وارد صفحات حاوی محتوای نامناسب شدند، 38 درصد به سایت‌های خشونت‌آمیز سر زدند و 16 درصد هم با مطالب نژادپرستانه برخورد داشتند. مسأله مهم دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که 86 درصد کودکان و نوجوانان آنلاین از طریق رایانه وارد اینترنت می‌شوند که هیچ‌گونه نرم‌افزار فیلتر محتوایی روی آن نصب نشده است و بنابراین آنها به تمامی محتوای اینترنتی بدون هرگونه محدودیت دسترسی دارند.
در این میان 43 درصد والدین توضیح دادند که آثار منفی مربوط به حضور کودکان در شبکه‌های اجتماعی بیشتر از مزایای آن است و 31 درصد آنها هم بر این باور بودند که میزان معایب و مزایای این فضا در یک سطح محاسبه میشود. از میان والدین حاضر در بررسی اخیر تنها 26 درصد اعلام کردند که ایجاد صفحه اختصاصی و حساب کاربری در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند برای فرزند آنها مفید باشد. از میان والدینی که در این مطالعه حضور داشتند 76درصد نگرانی خود را در مورد جوانب نامناسب اشتراک آنلاین اطلاعات توسط کودکان خود ابراز کردند و 69 درصد آنها هم توضیح دادند که شبکه اجتماعی می‌تواند به‌عنوان بستری برای آغاز ارتباط با غریبه‌ها باشد.
در مجموع آنچه که امسال در روز جهانی «اینترنت امن‌تر» مورد توجه تمامی کارشناسان و والدین قرار گرفت، پاکسازی اینترنت برای کودکان و نوجوانان بود تا متناسب با گروه سنی خود به محتوای دنیای مجازی دسترسی پیدا کنند.