استارت‌آپ‌های سلامت؛ خط مقدم مقابله با ویروس کرونا
اوایل فروردین ماه سال ۱۳۹۸ بود که برای مقابله با سیل و کمک به مناطق سیل‌زده نخستین همکاری استارتآپها با دولت شکل گرفت و برخی از استارتآپها با انواع هشدارها و ارائه سرویس‌های ویژه در تلاش بودند تا سطح خسارت و تلفات احتمالی را کاهش دهند. حال پس از گذشت یک‌سال سخت و پرفراز و نشیب در این روزها کشور درگیر بحرانی دیگر به نام ویروس کرونا است که به سرعت در حال شیوع و گسترش است. از ابتدای شیوع این ویروس نیز استارتآپها به خصوص استارت‌آپ‌های حوزه سلامت همگام با کادر درمانی کشور سعی کرده‌اند با ارائه سرویس‌های ویژه به بهبود شرایط و کاهش شیوع این ویروس در کشور کمک کنند.
در طول بیش از یک ماه گذشته که ورود ویروس کرونا به کشور تایید شد، استارت‌آپ‌های مختلفی سعی کرده‌اند به صورت شبانه‌روز کاربران خود را در حوزه‌های مختلف محتوا و آموزش، مشاوره آنلاین، تست آنلاین کرونا، چگونگی گذراندن دوره‌های نقاهت در این ایام راهنمایی و هدایت کنند. از سوی دیگر علاوه بر این استارتآپها بسیاری از سازمان‌های بهداشتی و درمانی و دانشگاه‌هاییان نیز با عرضه سامانه‌ها و اپلکیشن‌هایی چون اپلکیشن ماسک و سامانه ۱۲۳ سعی کردند نقشی در مقابله با این ویروس ایفا کنند. در این گزارش برخی از استارتآپها و سرویس‌هایی که به کمک دولت برای مقابله با شیوع ویروس کرونا آمده‌اند را معرفی می‌کنیم:
مشاوره آنلاین و تولیدمحتوا
بسیاری از استارت‌آپ‌های حوزه سلامت در حوزه مشاوره و نوبت‌دهی آنلاین فعالیت می‌کنند تا کاربران در هر ساعت از روز به پزشک متخصص دسترسی داشته باشند. در این شرایط که کشور به آن دچار شده و مردم باید در خانه‌های خود در قرنطینه به سر ببرند نگرانی آنها از اینکه به این ویروس دچار شده‌اند یا نه هم افزایش پیدا کرده است، بنابراین در روزهای اخیر کاربران این نوع استارتآپها افزایش یافته است. البته این نوع سرویس‌ها در کنار فعالیت روزمره خود، سرویس‌های دیگر هم ارائه می‌دهند.
برای نمونه استارت آپ «دکترساینا» از جمله استارت‌آپ‌هایی است که در زمینه مشاوره پزشکی ونوبت‌دهی آنلاین فعالیت می‌کند. مهدی خدادادی، مدیرعامل «دکتر ساینا» در مورد خدمات و سرویس‌های این پلتفرم در این روزها به پیوست گفت: «مشاوره آنلاین پزشکی را نمی‌توان محدود به کرونا کرد. چون بسیاری از مردم در قرنطینه هستند و امکان دارد به مشکل سلامتی بربخورند مانند خانم‌های باردار یا مادری که بچه کوچک دارد یا پیرمرد سالمندی که برای چک کردن دوز داروی خود به پزشک نیاز دارد؛ اما این افراد در صورت بروز مشکل در این شرایط نمی‌توانند به مراکز درمانی مراجعه کنند. بنابراین می‌توانند از پزشکان در سامانه ما مشاوره بگیرند.»
«دکتر ساینا» تست آنلاین کرونا و مشاوره رایگان ارائه می‌دهد
به گفته خدادادی. در یک ماه گذشته «دکتر ساینا» رشد ۷ برابری در تعداد کاربران داشته است و کاربرانی که از این پلتفرم خدمات دریافت می‌کنند از مرز ۱۰۰ هزار نفر گذشته‌اند و این تیم در کنار این فعالیت‌ها، محتواهای گوناگونی در خصوص کرونا تولید می‌کنند.
براساس گفته‌های خدادادی تیم ساینا تست آنلاین کرونا را نیز در سایت خود قرار دادند. آنها همچنین برای اینکه مردم به راحتی به خدمات دسترسی داشته باشند، پشتیبانی خود را از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب عرضه می‌کنند.
«هاسپیتل» هم از دیگر استارت‌آپ‌های سلامت است که از سال ۹۶ در زمینه مشاوره آنلاین فعالیت می‌کند و حدود ۴۰ هزار کاربر دارد و با ۴۰۰ پزشک هم همکاری می‌کند.حال این پلتفرم با شیوع ویروس کرونا تلاش کرده است تا با حجم بیشتری خدمات مشاوره‌ای به مردم ارائه دهند تا افراد از خانه خارج نشوند. گلرخ داوران، مدیرعامل «هاسپیتل» در مورد این خدمات به پیوست گفت: «پویشی در میان پزشکان به نام «تخصص من رایگان» ایجاد شده است و آنها اعلام کردند که دراین روزها مشاوره رایگان ارائه می‌دهند. هدف این است تا افراد مشکلات سلامت خود را به صورت آنلاین یا تلفنی با پزشکان مطرح کنند بدون آنکه از خانه خارج شوند. به واسطه این پویش بسیاری از پزشکان عضو سیستم ما شدند یا پزشکانی که داخل سامانه بودند، مشاوره رایگان ارائه دادند.»
در استارت‌آپ «هاسپیتل» بخشی به کرونا اختصاص داده شده است تا مردم سوالات خود را از پزشکان بپرسند
او ادامه داد: «ما در این روزها ۲ فعالیت انجام دادیم. در سیستم خود صفحه مشاوره آنلاین با آدرس web.hospitel.ir ایجاد کردیم که یک دسته‌بندی جدا برای ویروس کرونا تعریف شده است. پزشکانی که دراین مورد به روز هستند، می‌توانند به نگرانی و سوالات مردم پاسخ دهند.»
به گفته داوران بخشی دیگر در سامانه هاسپیتل ایجاد شده است تا پزشکان عمومی و متخصص و روانشناس به افرادی که مشکلات زمینه‌ای بیماری و افرادی که سوالاتی در مورد کرونا دارند و کسانی که درگیر وسواس و مشکلات روحی شدند و نیاز دارند با یک نفر صحبت کنند، مشاوره رایگان بدهند. او همچنین بیان کرد: «درمورد کرونا ما تولید محتوا هم می‌کنیم و سعی داریم تا به صورت دقیق و درست در این زمینه اطلاع‌رسانی کنیم.»
استارت‌آپ «شفاجو»، از دیگر پلتفرم‌هایی است که در زمینه مشاوره و رژیم آنلاین و معرفی مراکز درمانی فعالیت می‌کند. این استارت‌آپ در زمان شیوع کرونا و انتشار اخبار گوناگون و شایعات سعی کرده است تا به منبع معتبری برای کاربران تبدیل شود. امیر بهبودی، مدیرمارکتینگ این استارت آپ از دیگر فعالیت‌های این استارت آپ به پیوست گفت: «ما این روزها در ۲ زمینه فعالیت داریم. اول در زمینه آموزش و اطلاع‌رسانی سعی کردیم تا منابع معتبر و مقاله‌های علمی را منتشر کنیم تا مردم در کنار شایعات بسیار از یک منبع معتبر هم اطلاعات دقیق دریافت کنند.»
«شفاجو» سعی می‌کند تا به یک منبع معتبر در زمینه کرونا تبدیل شود
او ادامه داد: «از طرف دیگر دراین روزها بیشتر مطب‌ها بسته هستند. بنابراین ما پزشکان با تخصص‌های مختلف گردهم آوردیم و براساس نیاز کاربران به آنها معرفی می‌کنیم.»
استارت آپ «زوپ» نیز در این روزها در زمینه مشاوره آنلاین و ویدیویی سعی می‌کند تا کاربران را راهنمایی کند و نگرانی آنها در مورد کرونا را کاهش دهد. پدرام سلطانی، مدیرعامل «زوپ» دراین مورد گفت: «روزهای اولیه شیوع کرونا مردم نگرانی و استرس بسیاری در مورد این ویروس داشتند. مشاوره‌های متنی خود را کاملا رایگان کردیم و همینطور ویزیت‌های ویدیویی خود را داریم.حال که مردم نمی‌توانند از خانه خارج شوند، پزشکان مشاوره صوتی و ویدیویی ارائه می‌دهند.»
«زوپ» به صورت رایگان مشاوره آنلاین ویدویی برای کاربران که به مشکلات سلامت برمی‌خورند، ارائه می‌دهد
مراقبت‌ها و پایش بیماران
«بهزی» یکی از استارت‌آپ‌های حوزه سلامت است که عملکردی متفاوت از باقی کسب‌وکارهای این حوزه دارد. «بهزی» استارت‌آپی در حوزه سلامت است که در زمینه آموزش خود مراقبتی، پیگیری و پایش مستمر بیماران فعالیت می‌کند. در این روزها هم این تیم به بیمارانی که دوره نقاهت خود را می‌گذرانند و آنهایی که به کرونا مبتلا شدند؛ اما نیازی به بستری شدن در مراکز درمانی ندارند، آموزش‌های خود مراقبتی لازم را می‌دهد و وضعیت سلامت آنها را مدام پایش می‌کند. بهار مازندرانی، بنیانگذار بهزی در مورد سرویس‌های ارائه‌شده توسط بهزی به پیوست گفت: «در بسیاری از مواقع نیازی نیست تا افرادی که به کرونا مبتلا شدند، در مراکز درمانی بستری شوند، این افراد را ما آموزش می‌دهیم تا در خانه از خود مراقبت کنند. آموزش‌ها به روز، با دقت و در ثانیه به دست آنها از سوی مراکز درمانی می‌رسد.»
استارت آپ «بهزی» در زمینه پایش و آموزش خودمراقبتی بیماران فعالیت می‌کند
او ادامه داد: «این افراد هرزمان که سوالی داشته باشند، می‌توانند از طریق بهزی به صورت مستقیم با مرکز درمانی در ارتباط باشند.برخی از افراد هم دوره نقاهت خود را می‌گذرانند. ما به آنها هم آموزش می‌دهیم و وضعیت سلامت آنها را پایش می‌کنیم»
مازندرانی همچنین بیان کرد: «وضعیت بهبودی بیماران توسط بهزی هرروز پایش میشود و تنها اینطور نیست که پرسشنامه پر کنند. بلکه پرسشنامه آنها با پرسشنامه پیشین مقایسه می‌کنیم و روند را در نظر می‌گیریم و بررسی می‌کنیم.» به گفته مازندرانی، هم‌اکنون این استارت‌آپ با بیمارستان‌های امام خمینی، مسیح دانشوری و امام حسین و کلنیک‌های متفرقه همکاری می‌کند.
همیاری گروه‌های علمی برای مقابله با کرونا
از ابتدای شیوع کرونا تاکنون وزارت بهداشت و سازمان‌های بهداشتی درمانی گوناگون سامانه‌ها و اپلکیشن‌های گوناگون برای تست آنلاین کرونا و اطلاع‌رسانی و آموزش مانند اپلکیشن AC19 ایجاد کردند. به تازگی اپلکیشن «ماسک» با سرپرستی تیمی از استادان، دانش‌آموختگان و دانشجویان دانشگاه‌های شریف، شهید بهشتی و امیرکبیر و با همکاری جمعی از متخصصان علوم پزشکی راه‌اندازی شده است. عملکرد این اپلکیشن با دیگر سامانه‌ها و اپلکیشن‌های این حوزه متفاوت‌تر است و علاوه بر آگاهی‌بخشی و ثبت وضعیت سلامت افراد در زمینه ثبت «تماس‌های نزدیک» کاربران نیز فعالیت می‌کند.
علی شریفی، عضو هیات علمی دانشکده کامپیوتر دانشگاه شریف در مورد نحوه ضرورت و کارکرد اپلیکیشن ماسک به پیوست گفت: «بحث تشخیص تماس‌های نزدیک یکی از موارد جدی جلوگیری از بیماری‌های واگیردار است که مورد تاکید سازمان بهداشت جهانی هم قرار گرفته است. یعنی به عنوان مثال راننده‌ای مسافر بیمار سوار کند یا مشتری در رستورانی غذا سفارش دهد که مدیر آن بیمار باشد. امکان دارد در زمانی که این افراد با هم در ارتباط بودند، فرد بیمار علائمی بروز ندهد؛اما وقتی بیماری مسافر یا مدیر رستوران تایید شود افرادی که در تماس با آنها بودند هم در خطر ابتلا به بیماری هستند.»
در اپلکیشن «ماسک» موارد تماس نزدیک ثبت میشود تا در صورتی که فردی بیمار تشخیص داده شد، به اطرافیان او اطلاع داده شود
او ادامه داد: «باید به این افراد اطلاع‌رسانی شود که آنها در تماس مستقیم با یک فرد بیمار بودند و باید اصولی را رعایت کنند. علائم خود را کنترل کند و در صورت بروز تشدید آن علائم باید به مراکز درمانی مراجعه کنند. هوشیار کردن افراد ممکن نیست مگر اینکه موارد تماس نزدیک جایی ثبت شود تا به محض اینکه فردی تشخیص داده شد که بیمار است، به اطرافیان آن اطلاع داده شود.»
به گفته شریفی این فعالیت پیش از آن توسط چین با QRکد انجام می‌شد و آنها بارکدها را در اماکن عمومی مانند ادارات و فروشگاه‌ها نصب می‌کردند تا هرکس که وارد این اماکن میشود با اسکن کردن کدها اعلام کند که دراین مکان حضور داشته است. او همچنین تاکید کرد: «در کره جنوبی با استفاده از GPSموبایل یا در سنگاپور با استفاده از بلوتوث ثبت تماس نزدیک اجرایی شده است. در اپلکیشن ماسک از همه فناوری‌ها استفاده کردیم و یک گام از بقیه جلوتر هستیم. موارد تماس نزدیک را با حفظ حریم خصوصی و امانت‌داری ثبت میشود.»
او همچنین بیان کرد: «وقتی یک کاربر از سمت سیستم بهداشت و درمان به عنوان ناقل بیماری مشخص شد، به تمام افرادی که با او تماس نزدیک داشتند، اطلاع داده میشود. البته بدون اینکه گفته شود که چه کسی بیمار است.»
او به بخش دیگری از این اپلیکشن با عنوان «آگاهی‌بخشی» اشاره و بیان کرد: «همکاری با سیستم ۱۹۰ وزارت بهداشت آغاز کردیم و به پرسش تلفنی مردم پاسخ می‌دهند. امکان دارد یک سوال یک نفر چندین بار از سوی دیگران تکرار شود. درصورتی که می‌توان این سوالات را در قالب سوالات پرتکرار در قسمتی از ماسک قرار دهیم و بقیه سوالات را ۱۹۰ پاسخ دهد. این استقبال از سوی وزارت بهداشت صورت گرفته است و در حال انجام فرآیند آن هستیم.»
با گذشت نزدیک به دو ماه از شیوع کرونا در کشور همکاری خوبی میان دولت و استارتآپها شکل گرفته است و مردم نیز آرام آرام به این پلتفرم‌ها اعتماد کرده و افزایش کاربران آنها در این مدت بیانگر این حقیقت است. با اینکه نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این اوضاع چه زمان به پایان می‌رسد؛ اما شاید بتوان به ادامه این همکاری و ارائه سرویس‌های بهتر با زیرساخت‌‌های قویتر توسط استارتآپها به مردم امیدوار بود.