آیا خریدن تلفن دست دوم کار درستی است؟
تیبو اگ دولاقوز، کارآفرین فرانسوی، نگاهی به صفحه لپتاپش می‌اندازد و چند دکمه را فشار می‌دهد. رو به من می‌گوید "امروز بیشتر از ۲۰۰ هزار تلفن هوشمند آماده فروش داریم."
هیچ یک از این تلفن‌های هوشمند نو نیست، بلکه بازسازی و تازه‌سازی شده‌اند، فرایندی که شامل بررسی، تعمیر و تمیز کردن میشود. گوشی‌هایی که استاندارد لازم را کسب کرده باشند در ادامه برای فروش با ضمانت یک ساله روی وبسایت شرکتش "بک مارکت" قرار می‌گیرند که در کشورهای اروپایی و ایالات متحده فعال است.
با این که وبسایتش عمدتا تلفن هوشمند می‌فروشد، اما از قهوه‌ساز و لپ‌تاپ گرفته تا اتو هم در آن پیدا میشود..
"بک مارکت" که شش سال پیش توسط آقای دولاقوز و دو شریکش ایجاد شد خودش اجناس را تازه‌سازی نمی‌کند، بلکه صرفا بازاری است که فضای لازم برای فروش اجناس دست دوم را در اختیار صدها شرکت دیگر می‌گذارد. بازار وسایل الکترونیکی تازه‌سازی‌شده در حال رشد است و شرکت‌های زیادی سوار موج شده‌اند، از جمله بک مارکت.
بنا به گزارش آژانس پژوهشی کانترپوینت، در سال گذشته حدود ۱۳۷ میلیون تلفن هوشمند در ایالات متحده و اروپا به فروش رسید. جف فیلدهک، رئیس پژوهش‌های این آژانس، می‌گوید در حال حاضر ۱۰ درصد بازار تلفن هوشمند به گوشی‌های دست دوم تعلق دارد.
اما جذابیت خرید تلفن دست دومی که چند سال از عمرش می‌گذرد در چیست؟ چرا تلفنی نو و ارزان‌تر نخریم؟
مساله اصلی تلفن‌های به اصطلاح پرچم‌داری است که سامسونگ، هواوی و مخصوصا اپل تولید می‌کنند. این گوشی‌ها در صورتی که نو باشند هزینه گزافی دارند – قیمت آیفون‌های رده بالای اپل بیش از هزار دلار است.
اما با گذشت تنها چند ماه از رونمایی، می‌توان این گوشی‌ها را حدود ۱۵ درصد ارزان‌تر در بازارهای اینترنتی پیدا کرد، تخفیفی که بعد از دو سال به رقم قابل توجه ۵۰ درصد می‌رسد.
آقای فیلدهک می‌گوید که "گوشی‌های پرچم‌دار ۳ یا ۴ سال پیش اپل هنوز هم کیفیت بهتری از گوشی‌های جدید ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلاری دارند."
یک دهه پیش، تلفن‌های کارکرده معمولا در وبسایت‌هایی مثل ای‌بی فروخته می‌شدند. خریدار راهی برای کسب اطمینان از کیفیت گوشی نداشت و به احتمال زیاد ضمانت‌نامه‌ای هم در کار نبود.
اما حالا شرکت‌هایی که اجناس الکترونیکی دست دوم می‌فروشند تلاش زیادی برای اطمینان دادن به خریداران می‌کنند. تلفن‌های کارکرده و تلفن‌هایی که به صورت حرفه‌ای تازه‌سازی شده‌اند از نظر فعالان این حوزه تفاوت مشخص و واضحی دارند.
جان گادفرای، موسس وبسایت "تک.ترید" که در جنوب ولز مستقر است، می‌گوید "ما می‌خواهیم تجربه شما از خرید مثل همان چیزی باشد که در فروشگاه اپل یا دیگر فروشگاه‌های معتبر به شما ارائه میشود، حتی بهتر."
تمرکز او بیشتر روی رایانه‌های تازه‌سازی‌شده است و می‌گوید "اگر چیزی خریده‌اید و حالا نظرتان عوض شده است، هیچ اشکالی ندارد، پس بفرستید."
مشکل اصلی او دسترسی به رایانه‌های کارکرده است. بیشتر رایانه‌های او از محل رایانه‌هایی تامین میشود که توسط صاحبانشان با رایانه‌های نو معاوضه شده‌اند، اما تعداد این قبیل رایانه‌ها کافی نیست.
آقای گادفرای سال پیش ۱۵ هزار دستگاه رایانه فروخت، و اگر می‌توانست جنس بیشتری پیدا کند می‌توانست امسال دو برابر بفروشد. به گفته او "انبار ما دارد یواش یواش خالی میشود و این اتفاق خوبی نیست."
دلیل این اتفاق هم افزایش تقاضا از طرف کسانی است که به خاطر همه‌گیری دارند از خانه کار می‌کنند – فروش آقای گادفرای در ماه مه ۳۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت.
مشکل دوم یافتن قطعات یدکی است. پیدا کردن صفحه نمایش و باتری می‌تواند کار سختی باشد.
اما با وجود این چالش‌ها، پیش‌بینی فعالان این حوزه از آینده بسیار خوب است. انتظار آقای دولقوز این است که تا سال ۲۰۳۰ فروش گوشی‌های دست دوم با گوشی‌های نو برابر شود.
اما جف فیلدهک، تحلیلگر، فکر می‌کند که این تصوری خوش‌بینانه است. او می‌گوید با وجود این که شرکت‌های تازه‌ساز پیشرفت زیادی در بهبود کیفیت و ارائه خدمات داشته‌اند، مشتری‌ها همچنان محتاطانه عمل می‌کنند، مخصوصا در بازارهای مهمی مانند چین، خاورمیانه و اروپای شرقی. به گفته او "جنس دست دوم هنوز در خیلی از بازارها دلهره‌آور است و مساله کیفیت باید به شکلی حل شود."
مساله دیگر به‌روزرسانی نرم‌افزاری است. سیستم عامل تلفن‌های قدیمی شاید دیگر به‌روز نشود و به همین خاطر بعضی از اپلیکیشن‌ها از دسترس خارج شوند.
عامل تعیین‌کننده اصلی محبوبیت محصولات اپل است که حدود ۴۰ درصد بازار تلفن‌های کارکرده را شامل می‌شوند. خیلی از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند که یک گوشی یا رایانه دست دوم اپل داشته باشند تا محصولات جدید شرکت‌های دیگر.
آقای فیلدهک می‌گوید "جایگاه برتر اپل در بازار اجناس دست دوم ناشی از ارزش نام این شرکت و محصولات گرانش است. داریم درباره دستگاه‌هایی صحبت می‌کنیم که بیش از ۸۰۰ دلار قیمت دارند و در بازار آمریکا به ۲۰۰ دلار فروخته می‌شوند. این پیشنهاد بسیار جذابی برای مصرف‌کنندگانی است که توان خرید اجناس اپل را ندارند، اما می‌خواهند وارد دنیای اپل شوند."
در حالی که کیفیت محصولات اپل باعث جذابیتشان در بازار اجناس کارکرده میشود، از اپل و دیگر سازندگان تلفن‌های هوشمند به خاطر مشکل کردن تعمیر دستگاه‌هایشان انتقاد شده است.
آقای گادفرای می‌گوید "آن‌ها در عین حال بعضی از ابعاد تازه‌سازی را با طراحی و از روی سیاست بسیار سخت می‌کنند." حالا تلاش‌هایی برای اصلاح این روند در جریان است. در ایالات متحده، انجمن تعمیرات خواهان اجبار قانونی شرکت‌ها به انتشار دفترچه‌های راهنما و اطلاعات دیگری است که باید برای تعمیر محصولات به آن‌ها دسترسی داشت.
و امسال در اتحادیه اروپا صحبت از طرحی شده است که تعمیرپذیری و استفاده مجدد را ترویج می‌کند. همه این‌ها کار شرکت‌های تازه‌ساز را راحت‌تر خواهد کرد.
اپل در دفاع از خود می‌گوید که از همین حالا دارد اجناسش را تعمیرپذیرتر می‌کند، اما باید بین این مساله و ساخت وسایل بادوامی که می‌توانند از پس سختی‌های استفاده روزمره بر بیایند توازن ایجاد کرد.
اپل در ماه ژوئن اعلام کرد که برای کمک به شرکت‌های تعمیراتی کلاس‌های آموزشی برگزار خواهد کرد و دسترسی به لوازم یدکی را نیز تسهیل می‌کند. از طرف دیگر، بازار اجناس دست دوم زیر سایه کارزارهای تبلیغاتی عظیم سازندگان تلفن‌های هوشمند فعالیت می‌کند.
آقای دولاقور می‌گوید تبلیغات فراگیر هر روز به مردم می‌گوید که چیزی که در جیبشان هست خیلی قدیمی است. او خواهان مقاومت مصرف‌کنندگان در برابر این پیام‌ها است، نه فقط به این خاطر که برای کسب‌وکار خودش خوب خواهد بود، بلکه به این خاطر که برای محیط‌زیست نیز بهتر است.
او می‌گوید "آیا چیز جدیدی لازم دارید؟ نه، فکر نمی‌کنم. به نظرم شاید بهتر باشد به تعمیر فکر کنید و دستگاه را تا حد ممکن نگه دارید."