وقتی ارزانی، صدای منتقدان دولت را در می‌آورد
وزارت ارتباطات چند سالی است سعی کرده با تعامل اپراتورها، تعرفه اینترنت را برای دسترسی مردم به این زیرساخت حیاتی، متعادل نگه دارد؛ اما گویا ارزانی اینترنت به مذاق برخی، خوش نیامده و در اعتراضی عجیب می‌گویند که چرا اینترنت، گران نشده است.
سال گذشته «محمد جواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات در یکی از سخنرانی‌های خود گفت: «قطع اینترنت مانند قطع کردن هوا است و نباید در گفتن آن لکنت زبان داشت». اغلب مردم و مسئولین نیز در این خصوص اتفاق نظر دارند که امروزه، اینترنت به زیرساخت حیاتی کشور تبدیل شده و برای شهروندان به مثابه «هوا» است.
از زمانی که آذری جهرمی در وزارت ارتباطات مشغول به کار شده، بارها اعلام کرده است که گرانی بسته‌های اینترنت باعث حذف این کالای ضروری از سبد خرید مردم خواهد شد و نباید این اتفاق رخ دهد.
برای طبقه مرفه جامعه، خرید اینترنت با هر قیمتی ممکن است، اما گرانی اینترنت بیش از پیش اقشار ضعیفی که برای کسب و کار و آموزش خود به این بستر نیاز دارند را نشانه می‌رود. پیش از شیوع کرونا شاید برای دانش‌آموزی که در روستا زندگی می‌کرد، بود و نبود بستر اینترنت و دستگاه موبایل و تبلت اهمیت حیاتی نداشت. گلایه آنها بیشتر در حوزه سرگرمی بود، اما نیازشان در مسائل حیاتی خیلی وابسته به اینترنت نبود.
برای دانش‌آموزی که در روستا زندگی می‌کرد، حضور در کلاس درس، مساوی بود با آموزش و تحصیل، اما شیوع کرونا زندگی ساده او را نیز تحت تاثیر خود قرار داد.
تا قبل از بهمن سال گذشته، دورکاری جزو گزینه‌های هیچ نهاد و اداره‌ای نبود. اما ویروس کرونا که آمد و همه‌گیر شد، ارائه بسیاری از خدمات بر بستر دولت الکترونیک شکل گرفت و همین مساله نیاز به اینترنت را در تمام نقاط کشور، به ویژه روستاها را چند برابر قبل کرد.
خرید و فروش اینترنتی، با خبر شدن از اطلاعیه‌ها و دستورات ستاد ملی مقابله با کرونا، تست سلامت، دورکاری، خرید سیمکارت، اعطای وام، سهام عدالت، کمک هزینه معیشتی، دریافت کد بورسی، ثبت‌نام در سجام، کارهای بانکی و اغلب روزمرگی‌های زندگی مردم کشورمان نزدیک به یک سال است که به بستری گره خورده به نام «اینترنت». بستری که گران نشدن و سهولت دسترسی به آن باید جزو چالش‌های اصلی باشد.
چرا دولت مقابل گرانی اینترنت ایستاد؟
در شرایطی که مقابله با شیوع کرونا، به روش‌های گوناگون از طریق اینترنت تسهیل شده است، امروز رئیس سازمان فضای مجازی بسیج امروز در گفت‌وگویی به دولت انتقاد کرد» چرا جلوی گران شدن اینترنت را گرفته است؟ او اعلام کرده دولت چرا فقط جلوی این مسئله ایستادگی کرده است و به گرانی‌های دیگر کاری ندارد؟»
اکنون به دلایل مختلف، گرانی و مشکلاتی در تامین برخی کالاهای ضروری در کشور به و جود آمده است، هر بخش دولت متولی ساماندهی به امور خود است.
وزارتخانه ارتباطات نیز وظیفه دارد زیرساخت ارتباطی کشور را به نحوی ساماندهی کند که اولا مردم بدون مشکل کار، تحصیل، آموزش، خرید، حمل و نقل، برگزاری جلسات و موارد دیگر که نیاز به بستر اینترنت دارد را از طریق فضای مجازی انجام دهند، دوم این‌که برای دسترسی به این فضا، هزینه زیادی به آنها تحمیل نشود. وزارت ارتباطات با ایستادگی در برابر گرانی اینترنت، در این مدت به وظیفه حاکمیتی خود عمل کند.
جدال یک ماهه دولت با اپراتورها
تیرماه امسال، در اوج شیوع کرونا اپراتورهای همراه تصمیم گرفتند اینترنت را گران کنند. بسته‌های اقتصادی و مهمی که برای مردم به صرفه بود حذف شدند و بسته‌های کم حجم و گران‌تر جای آن را گرفتند. این رویه‌ای که اپراتورها در پیش گرفتند، با قوانین سازمان تنظیم مقررات در تضاد بود.
اخطارها برای برگرداندن تعرفه‌ها ابتدا به شکل دوستانه آغاز شد و در نهایت کار به جایی رسید که سازمان حمایت از مصرف کننده نیز به این مسئله ورود کردند. وزیر ارتباطات و معاون او در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تقریبا نزدیک به یک ماه هر روز این مسئله را پیگیری کردند تا در نهایت اغلب تعرفه‌ها به قیمت سابق خود بازگشت و برخی از بسته‌ها تا ۱۵ درصد با افزایش تعرفه مواجه شدند.
وزیر ارتباطات در پاسخ به صاحبان اپراتورها که اعتقاد داشتند، چرا در حالی که همه چیز با افزایش قیمت رو به رو شده، ما نباید بسته‌ها را گران کنیم گفت: حرف اپراتورها این است که همه چیز گران شده و ما هم باید گران کنیم. ما می‌گوییم این صحبت منطق ندارد چرا که امروز تعداد کاربران اپراتورها و ترافیکی که دارند، نسبت به دو سال قبل چند برابر شده و آنها می‌توانند از عهده هزینه‌های خود بربیایند.
پایان دادن به این چالش و اعتراضات مردمی که چاره‌ای جز استفاده از اینترنت برای پیشبرد کسب و کار، تامین مایحتاج، آموزش و تحصیل خود نداشتند، پر تنش و سخت بود اما در نهایت به انجام رسید. وزیر ارتباطات و معاونان او برای گران نشدن چیزی که مردم برای سلامتشان بیش از هر چیز دیگری به آن نیاز دارند، تلاش کردند.
اینترنت رایگان برای مردم
انتقاد رئیس سازمان فضای مجازی بسیج به چرایی گران نشدن اینترنت از سوی دولت در حالی مطرح شد که وزارت ارتباطات نه تنها در برابر گرانی ایستاده، بلکه به دفعات برای معلمان، پرستاران، پزشکان، خبرنگاران و شهروندان عادی اینترنت رایگان در نظر گرفته است.
سال گذشته زمانی که اخبار مربوط به شیوع کرونا در کشور منتشر شد، وزارت ارتباطات و دولت در اولین قدم برای این‌که مردم را در خانه نگه دارند ۱۰۰ گیگ اینترنت ثابت رایگان در اختیار آنها قرار دادند. با این روش دوران قرنطینه، دورکاری و آموزش مجازی کلید خورد و پیش رفت.
در اختیار قرار دادن اینترنت برای معلمان، دانش‌آموزان، اساتید دانشگاه، دانشجویان در چند نوبت مختلف، رایگان کردن ترافیک شبکه دانش‌آموزی شاد و سایت‌های مربوط به آموزش دانشگاه‌ها از جمله اقداماتی بود که به از سوی دولت صورت گرفت تا قرنطینه از نظر مالی و کاری به مردم فشار زیادی وارد نکند. ماجرا صرفا به در اختیار قرار دادن اینترنت نیز ختم نشد، سازمان فناوری با طرح‌های مالی و غیرمالی که برای کسب و کارهای مجازی در نظر گرفت توانست از تعطیلی و بیکاری نیروهای آنها جلوگیری کند.
همه با هم برای عدالت اجتماعی
بر اساس ماده ۶۹ قانون ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با رعایت مصوبات شورای عالی فضای مجازی مکلف است با همکاری وزارت آموزش و پرورش تا پایان سال دوم اجرای قانون برنامه هوشمندسازی مدارس، امکان دسترسی الکترونیکی (سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و محتوا) به کتب درسی، کمک آموزشی، رفع اشکال، آموزش و مشاوره تحصیلی، بازی رایانه‌ای آموزشی، استعداد سنجی، آموزش مهارت‌های حرفه‌ای و مهارت‌های فنی و اجتماعی را به صورت رایگان برای کلیه دانش آموزان شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر، روستاها و حاشیه شهرهای بزرگ فراهم کند.
در این ماده قانونی آمده است، دولت برای تامین هزینه‌های این ماده می‌تواند از مشارکت بخش غیر دولتی استفاده کند. این هزینه‌ها به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیانی تلقی میشود. ایستادگی دولت برای جلوگیری از گران شدن اینترنت، تنها به این دلیل است که عدالت اجتماعی را برای تمام مردم کشور، حتی آن‌هایی که در دورترین نقطه کشور مستقر هستند را برقرار کند.
تا قبل از شیوع کرونا شاید کمتر نهادی به شکل جدی به فکر آماده‌سازی بستر مناسب برای آموزش مجازی بود، اما وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از قبل از شیوع کرونا نیز قدم‌هایی برای این کار برداشته بود. قدم‌هایی که با شیوع کرونا سرعت گرفت و در نهایت باعث شد امروز بیش از ۷۶ هزار مدرسه روستایی و شهری به شبکه ملی اطلاعات و به ویژه به «شبکه ملی هوشمندسازی مدارس دانا» متصل شوند؛ شبکه‌ای که اوایل مهرماه با حضور رئیس جمهوری و وزیر ارتباطات افتتاح شد.
شبکه خاص برای آموزش دانش آموزان
ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات و فناری اطلاعات را مکلف کرده تا برای توسعه زیرساخت‌های خدمات الکترونیکی در مناطق محروم و روستایی سرمایه‌گذاری کند. به گونه‌ای که امکان ارائه حداقل چهار خدمت الکترونیکی اصل دولت (سلامت، آموزش، کشاورزی و بانکی) در ۸۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور امکان‌پذیر باشد. اکنون و در سال سوم برنامه، ۷۸ درصد اتصال محقق شده و تنها ۲ درصد باقی مانده است.
در سال ۹۴ بیش از ۱۰ هزار روستا به شبکه ملی متصل شد، سال ۹۵ اتصال ۱۹ هزار روستا انجام شد و این روند ادامه داشت تا الان که بیش از ۳۲ هزار روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل شدند. بر اساس آخرین آماری که وجود دارد تعداد مدارس روستایی دارای اطلاعات ۲۶ هزار و ۲۳۷ مدرسه است که از این بین ۲۳ هزار مدرسه امکان دسترسی به شبکه ملی اطلاعات را دارا هستند.
در همین مدت بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که میان دو وزارتخانه ارتباطات و آموزش و پرورش به امضا رسید، بیش از ۷۶ هزار مدرسه شهری و روستایی در سراسر کشور با آغاز سال تحصیلی به شبکه ملی هوشمندسازی مدارس دانا متصل شدند.
دانش‌آموزان برای اتصال به این شبکه هوشمند با توجه به شرایط تحصیلی‌شان از اینترنت رایگان استفاده می‌کنند و تلاش شده که در این بین کمترین هزینه را پرداخت کنند تا به همین واسطه، آموزش مجازی برای همه در دسترس باشد و کسی به دلیل مشکلات مالی از تحصیل جا نماند.