وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات : دولت به وعده هایش در دولت الکترونیک عمل کرد
بیست‌و‌دومین و آخرین جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم با حضور حسن روحانی رئیس جمهوری و محمدجواد آذری‌جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات،رضا باقری اصل دبیر شورای اجرایی فناوی اطلاعات و باقر اثنی عشری رئیس نظام صنفی رایانه‌ای کشور برگزار شد.
عمل به وعده‌ها
در این جلسه محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات ضمن تشکر از رئیس جمهوری در برگزاری آخرین جلسه شورای اجرایی فناوری اطلاعات در دولت دوازدهم گفت: پس از تصویب قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شورای اجرایی فناوری اطلاعات طبق این قانون و بر اساس اساسنامه و شرح وظایف تشکیل شد. از ابتدای تشکیل این شورا تاکنون 22 جلسه برگزار شده که 5 جلسه در دولت محمود احمدی‌نژاد (که رئیس‌جمهوری وقت فقط یک بار بمدت 45 دقیقه حضور داشت و 4 جلسه بعدی در مدت 8 سال دولت نهم و دهم به ریاست معاون اول وقت برگزار شد)، 6 جلسه در دولت یازدهم به ریاست معاون اول (اسحاق جهانگیری) و بقیه در دولت دوازهم به ریاست حسن روحانی رئیس‌جمهوری برگزار شد که حضور ایشان در این جلسات نشان از اهتمام رئیس‌جمهوری به مقوله مهم توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات بویژه دولت الکترونیکی دارد.
آذری‌جهرمی با بیان اینکه دولت در این 8 سال تلاش کرد تا به وعده‌هایی که به مردم داد، جامه عمل بپوشاند و بخش عمده‌ای از آنها امروز به‌ثمر نشسته، افزود: امروز پس از 8 سال تلاش صددرصد شهروندان ایران به اینترنت دسترسی دارند و 98.5 درصد مردم در روستاهای کشور به شبکه ملی اطلاعات متصل هستند و به زیرساخت اینترنت دسترسی دارند این در حالی است که قبل از این ما تنها 4 میلیون پورت ای.دی.اس.ال در شهرهای کشور داشتیم و در مناطق روستایی که بخش عمده جمعیت نیازمند به خدمت‌رسانی هستند، پدیده‌ای به‌نام زیرساخت شبکه (به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت توسعه دولت الکترونیک) وجود نداشت.
وی با اشاره به اینکه در شورای اجرایی فناوری اطلاعات تمرکز اصلی روی مقوله دولت الکترونیکی بود آماری ارائه داد و گفت: در سال 92 چیزی به اسم گذرگاه خدمات دولت الکترونیکی یا همان جی.اس.پی وجود خارجی نداشت این در دولت یازدهم شکل گرفت. در سال 95 ،17 دستگاه به این گذرگاه متصل بودند و بعد به 26 دستگاه رسید اما امروز در پایان تیر ماه سال 1400 مجموعاً 62 دستگاه اجرایی که به جی.اس.پی متصل بوده و در حال ارائه خدمات هستند و 208 دستگاه اجرایی هم در حال دریافت خدمات هستند و هزار و 23 خدمت را ارائه می‌کنند و در این مدت ارتقای چشمگیری را در ارائه خدمات شاهد هستیم.
وزیر ارتباطات به آمار تجمیعی تبادل اطلاعات نیز اشاره کرد و گفت: در پایان سال 95، یک میلیون و 66 هزار و 4 تراکنش در دولت الکترونیکی تبادل شده و در پایان تیرماه 1400 این میزان به 2 میلیارد و 806 میلیون و 813 هزار و 678 تراکنش رسیده است و این نشان می‌دهد که آمار تجمیعی 95 تاکنون 2 میلیارد و 806 میلیون مراجعه حضوری مردم به دستگاه‌های دولتی را حذف شده یعنی از یک میلیون تراکنش در پایان سال 95 به 2 میلیارد و 800 تا به امروز رسیده‌ایم از سوی دیگر به همین میزان هم شفافیت به‌وجود آمده است.
آذری‌جهرمی به ارائه خدمات از گذرگاه جی.اس.پی به بخش خصوصی نیز اشاره کرد و افزود: زیرساخت ارائه این خدمات در سال 98 راه‌اندازی شد و در همان سال، یک میلیون و 500 هزار استعلام بخش خصوصی را پاسخ داده و مجموع استعلام‌ها از آن تاریخ تا به امروز 230 میلیون استعلام بوده که خود یک رشد قابل توجه محسوب میشود.
پایش دستگاه‌های کشور
وزیر جوان در ادامه درباره ارزیابی و امیتازدهی به دستگاه‌های کشور در توسعه خدمات دولت الکترونیکی نیز گفت: در سال 95 که اولین دوره ارزیابی صورت گرفته در کل 7 خدمت الکترونیکی وجود داشت نمره امتیاز کشور آن خدمات 15 بود. خدمات الکترونیکی در سال 1400، به هزار و 23 تا خدمت رسیده و نمره میانگین کل کشوری 45.3 را دریافت کرده‌اند به عبارتی روی تک تک این خدمات پایش کیفیت انجام شده است.
وی افزود: در این پایش بانک مرکزی از امتیاز صفر در دوره اول به امتیاز 40 در پایان دوره هفتم رسید و رشد قابل توجهی داشت. سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور اداری و استخدامی از امتیاز 14 به امتیاز 38.9 رسیدند. قوه قضائیه از امتیاز 8.8 به 34.1 ارتقا پیدا کرده، وزارت امور اقتصادی و دارایی از 42 به 67.7، وزارت امور خارجه از 11.2 به 27.8، وزارت آموزش و پرورش از 9.8 به 45.3، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از صفر به 78.9، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از 8.9 به 44.2، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از 16.5 به 75.1، وزارت جهاد کشاورزی از 26.5 به 37.8، وزارت دادگستری از صفر به 18.8، وزارت راه و شهرسازی از 17.6 به 43.8، وزارت صنعت، معدن، تجارت از 19.4 به 54.5، وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری از 47.5 به 47.2، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از 22.5 به 51.6، وزارت کشور از 13.7 به 31.1، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از 12.8 به 53.5، وزارت نفت از صفر به 34.1 و وزارت نیرو از 6.6 به 48.5 و در پایان وزارت ورزش و جوانان از 13.7 به 49 ارتقا پیدا کرده است. به گفته وزیرارتباطات کیفیت خدمات الکترونیکی باوجود اینکه خدمات بیش از 100 برابر شده و رشد سه برابری را داشته است.
میزبانی اطلاعات دولتی در داخل کشور
آذری جهرمی گفت: بنا بر آمار دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در سال 92، 40 درصد اطلاعات دولت و خدمات الکترونیک دولت میزبانی آن در خارج از کشور میزبانی می‌شد این درحالی بود که در سال 89، 48 درصد اطلاعات کشور خارج از کشور نگهداری می‌شد اما امروز زیرساخت‌هایی که در دولت یازدهم و دوازدهم توسعه داده شده و هم اکنون اطلاعات هیچ دستگاه در خارج از کشور میزبانی نمی‌شود.
وی به ارتقای 16 رتبه‌ای در حوزه امنیت اشاره کرد و افزود: گهگاه اخباری مبنی بر وجود مشکلات در بخش امنیت سایبری منتشر میشود ولی مسأله این است که با افزایش و توسعه خدمات (از 7 خدمت به هزار و 23 خدمت)، طبیعی است مسأله امنیت آن هم به چالش جدیدی تبدیل شود، البته باید گفت در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به مسأله امنیت اطلاعات توجه ویژه‌ای شده است و میزبانی نشدن اطلاعات دولتی در خارج از کشور مبین همین نکته است. به‌گفته وزیر ارتباطات کارهای انجام شده در سایه استمرار پیگیری‌های رئیس جمهوری، واعظی وزیر سابق ارتباطات، جهانگرد دستیار رئیس‌جمهوری در دولت الکترونیکی و همکاران در دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات و سازمان امور استخدامی کشور، کمیسیون صنایع مجلس قبل و همکاری دستگاه‌های اجرایی بوده است.
وی در ادامه گفت: ولی بار اصلی و تمرکز اصلی در توسعه دولت الکترونیک بر سلامت الکترونیک، مالیات الکترونیک و تجارت الکترونیک بود و البته آموزش الکترونیک، کاری که وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم در زمان کرونا کرد، کار بسیار بزرگی بود به طوری که 14 میلیون دانش‌آموز و معلم، 4 میلیون استاد و دانشجو، یک سال و نیم کل آموزش آنها الکترونیکی و از راه دور توانستند آموزش ببینند.
وضعیت خوب دولت الکترونیک
رضا باقری اصل دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات نیز در این جلسه ضمن تشکر از رئیس جمهوری برای هدایت 10 جلسه آخر این شورا گفت: خدماتی که حاصل تلاش‌های دستگاه‌های اجرایی برای خدمت‌رسانی به مردم است، به نتیجه رسیده، چرا که با گزارش‌هایی که از ارائه خدمات به مردم سازمان اداره استخدامی کشور ارسال کرده و وزارت ارتباطات هم ارزیابی‌های لازم را انجام داده به نظر می‌رسد که در وضعیت بسیار خوبی قرار داریم.
باقری اصل افزود: شاخص‌های ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که در هر دوره سخت گیرانه عمل کردیم اگر در دوره‌های قبل ارزیابی از دستگاه‌های اجرایی می‌خواستیم تا تنها به گذرگاه جی.اس.پی وصل شوند ولی اکنون اگر میزان تراکنش‌های دستگاه‌های اجرایی زیر 100 هزار بود، نمره کمتری در ارزیابی‌ها و پایش دریافت می‌کردند و اگر میزان تراکنش‌های آنها به بیش از 500 هزار می‌رسید دارای نمره مثبت بود. البته با این سختگیری‌ها دستگاه‌های اجرایی را وادار کردیم تا استعلامات خود را از دولت الکترونیکی بیشتر کنند و جمع تراکنش‌ها به بالای 4.5 میلیارد خواهد رسید. وی با بیان اینکه تعداد ارزیابی دستگاه‌ها از 60 دستگاه اکنون به 166 دستگاه رسیده است، افزود: این تعداد دستگاه شناسنامه خدمات از سازمان استخدامی دریافت کرده‌اند و تعداد خدمات هم از 513 خدمت اصلی به 703 و زیرخدمت‌ها از 1600 به 5900 خدمت فرعی رسیده است.
باقری اصل در ادامه گفت: شناسنامه دار کردن خدمات که مبنای بودجه‌ریزی عملیاتی خواهد بود، از سوی سازمان اداری و استخدامی انجام گرفته، ارزیابی و اتصال و کارهای فنی آن را هم وزارت ارتباطات انجام داده است.
وی افزود: بر اساس تجمیع خدمات، هر دستگاهی که دارای دستگاه‌های دیگری است. مثلاً وزارت ارتباطات حدود 9 دستگاه در زیرمجموعه دارد که 60 خدمت و 230 زیرخدمت دارد و امتیاز کل آن 77.6 بوده. وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی 50 خدمت، 81 تعداد زیرخدمت ارائه می‌دهد و 75 درصد امتیاز را اخذ کردند. وزارت امور اقتصادی و دارایی 65 امتیاز کامل را توانستند بگیرند.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در ادامه گفت: قبلاً دستگاه‌هایی داشتیم که اصلاً به سمت الکترونیک کردن حرکت نکرده بودند ولی اکنون سه دستگاه تقریباً الکترونیکی شده‌اند. یک سری از دستگاه‌ها هم هستند که در حقیقت بالای 40 درصد الکترونیکی شده‌اند و برخی دستگاه‌ها 25 درصد الکترونیکی شده و نیمه الکترونیک محسوب می‌شوند.
وی افزود: 10 دستگاه برتر هم شامل وزارت تعاون، سازمان فناوری اطلاعات، وزارت صمت، وزارت اقتصاد و دارایی، بیمه مرکزی، پست، سازمان حج و زیارت، تأمین اجتماعی، پست بانک و وزارت ارتباطات هستند.
به‌گفته باقری اصل زیرساختی به اسم جی.اس.پی مرکز تبادل ایجاد کرده و اکنون تمامی خدمات مربوطه حدود یک هزار و 23 خدمت به‌صورت الکترونیک انجام میشود و برخی از دستگاه‌ها توانستند صددرصد تعاملات خود را الکترونیک انجام دهند یعنی احتیاج به هیچ نامه و کاغذی به دستگاه دیگر ندارند.
وی درباره ارزیابی شهرداری‌ها نیز گفت: شهرداری تهران به‌عنوان نمونه‌ای از شهرداری‌های کشور ارزیابی شده و رتبه زیر 100 را اخذ کرده، ناجا رتبه 50 را اخذ کرده که در جمع‌بندی وزارت کشور لحاظ شده‌اند. نمره وزارت کشور به خاطر انتخابات الکترونیک و کارهای خوبی که در ثبت احوال انجام داده خوب است. البته بقیه شهرداری‌ها مورد ارزیابی قرار نگرفتند. دلیل آن این است که شناسنامه خدمات ندارند و اینکه بیش از هزار و 300 شهرداری وجود دارد و ارزیابی آن از عهده ما خارج است. ولی ناجا ارزیابی شده نمره آن در حقیقت جزو میانه‌ها است.
وی به ارزیابی در کار و اشتغال از سوی سازمان ملل اشاره کرد و گفت: این موضوع نیز جزو سیاست‌های دولت بوده است در 6 دسته، صددرصد الکترونیکی شده است و 75 امتیاز هم از کیفیت خدمات با شاخص‌هایی مانند خدمات دولت، کارورمحور، شفاف، یکپارچه اخذ کردند. باید گفت رفاه و حمایت‌های اجتماعی 67 درصد خدمات آن الکترونیک شده 56 امتیاز کیفیت را گرفتند، سلامت 67 درصد الکترونیک شده 51 امتیاز خدمت، آموزش 57 درصد و 44 امتیاز کیفیت، محیط زیست 57 درصد، 40 درصد و در عدالت هم 65 درصد الکترونیکی شده و امتیاز 39 را گرفتند. به نظر می‌رسد اگر روی مقوله شفافیت و یکپارچگی کار کنند این امتیاز کیفیت خدمت حتماً افزایش پیدا خواهد کرد.
عقبگرد ممنوع
باقر اثنی عشری رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور (نصر)هم در این جلسه ضمن قدردانی از رئیس جمهوری گفت: ما مجموعه‌ای هستیم که هم اکنون 20 هزار عضو دارد. سال 93 که دوره قبلی شروع شد تعداد اعضا 11 هزار تا بود و این اعضا شامل شرکت‌ها، اشخاص حقیقی و فروشگاه‌ها هستند و این رشد و توسعه به شکوفایی که در بخش فناوری اطلاعات آن دوره اتفاق افتاد، برمی‌گردد.
اثنی عشری افزود: فناوری اطلاعات، آی.تی از سال 59 که آخرین شرکت امریکایی آی.بی.ام از ایران خارج شد، همواره تحریم بوده، در طول این 40 سال در دوران برجام و قبل از برجام و تحریم‌های مجدد هیچ شرکت بزرگ آی.تی در کشور حضور نداشته، ما هیچ‌وقت مایکروسافت، آی.بی.ام، اچ.پی، اپل، گوگل در ایران نبودند و تمام اتفاقاتی که در فناوری اطلاعات افتاده ساخته مردم همین کشور است، بخش خصوصی و بخش دولت و بسیاری از تصمیماتی که رئیس‌جمهوری گرفتند از سوی همکارانم در بخش خصوصی و جوانان این کشور انجام میشود.
وی در ادامه گفت: ما در فناوری اطلاعات، دو نقطه عطف در تاریخ این کشور داریم؛ یکی در دولت نهم و دهم و طرح تکفا بود که واقعاً باعث شد یک جنبش نرم افزاری در کشور اتفاق بیفتد و قسمت بعدی هم در دولت یازدهم و دوازدهم اتفاق بزرگی که افتاد وقتی نسل 3G و 4G وارد مملکت شد، اینترنت و زیرساخت‌ها توسعه پیدا کرد و ما توانستیم به دورترین نقاط کشور برویم.
این مسئول افزود: وقتی صحبت از تأمین اجتماعی میشود، این فقط مربوط به استان تهران و شیراز و اصفهان نیست، بلکه یک روستایی که در دامنه‌های دشت مغان هم چوپانی می‌کند می‌تواند به این امکانات دسترسی داشته باشد و این توسعه با همت رئیس جمهوری و وزارت اطلاعات و خصوصی اتفاق افتاد.
وی با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در این دوره افتاد توجه به بخش خصوصی و کسب و کارهای نوپا بود، گفت: استارتاپ‌ها رشد کردند. 4 محور در این بخش می‌توانیم معرفی کنیم. یکی بحث ثروت‌آفرینی بود اکنون جوانانی داریم که با کمک آی.تی و فناوری اطلاعات ثروت خلق می‌کنند و به هر حال آینده‌ای را در فعالیت در فناوری اطلاعات می‌بینند. نکته دوم بحث اشتغال و اشتغالزایی بود، در این بخش توانستیم فرصت‌های بسیاری در اشتغالزایی ایجاد کنیم. کمتر برنامه‌نویس بیکار در ایران پیدا میشود اما در برخی از بخش‌ها بشدت دچار کمبود نیروی انسانی هستیم.
اثنی عشری افزود: بحث بعدی شفافیت بود. بدون فناوری اطلاعات امکان ندارد بتوان شفافیت داشت. اکنون تمام اطلاعاتی که از بحث ارز و واکسن و بیمه و اینها است در بستر فناوری اطلاعات و همه را مردم درست کردند و در نهایت بخش آخر آن هم رفاه است که با توجه به فناوری اطلاعات مردم می‌توانند بسیاری از کارهایی را که انجام می‌دهند از این بستر استفاده کنند. وی در ادامه گفت: ما در طول 40 سال با وجود تمام مشکلات و تنگناهایی که بود در بخش فناوری اطلاعات همواره رشد مثبت داشته‌ایم. سال 97 که رشد اقتصادی در بخش صنعت به منفی 9.2 رسید ما 6.4 درصد مثبت بودیم و به‌طور متوسط همیشه بالای 10 درصد رشد اقتصادی مثبت در بخش فناوری اطلاعات داشتیم. دوران کرونا هم ثابت کرد با کمک فناوری اطلاعات مردم در خانه ماندند و کارشان را انجام دادند، عزا،عروسی و جشن خود را گرفتند، کار کردند، کتاب خواندند، خرید کردند و همه اینها در بستر فناوری اطلاعات بود.
وی از آینده هم ابراز نگرانی کرد و افزود: نگرانی ما تغییر دولت و تغییر رویکردهاست و به‌نظر می‌رسد چرخشی ایجاد شود که حداقل در تئوری دنبال مسدودسازی و محدودسازی باشند ولی در عین حال امیدواریم و اعتقاد داریم مسیر توسعه فناوری اطلاعات مسیر برگشت‌پذیری نیست دیگر کسی نمی‌تواند ما را مثلاً به 4 سال یا 8 سال قبل برگرداند.