چین برای ساخت چیپ به کمک خارجی نیاز دارد
غول‌های تکنولوژی چین به دنبال ساخت نیمه رساناها یا چیپ‌های خاص خود هستند. دولت چین این اقدام را گام مهمی به سمت خودکفایی می‌داند. اما به گفته متخصصان، چین مسیری طولانی به سمت خودکفایی در این بخش دارد. این کشور هنوز هم به طور جدی وابسته به تکنولوژی خارجی است و هنوز در بخش تکنولوژی به روز این بازار مشکلاتی دارد.
نیمه رساناها اجزای مهم اکثر محصولات روز جهان هستند. از یخچال‌ها گرفته تا خودروها، تمام این محصولات برای فعالیت هوشمند خود به این چیپ‌ها نیاز دارند. از سوی دیگر این تکنولوژی به میدان جنگ دیگری برای چین و آمریکا تبدیل شده است.
دومین اقتصاد بزرگ جهان سال‌ها است که روی تقویت صنعت چیپ داخلی سرمایه‌گذاری کرده است. اما چین بازهم توان همپایی با رقبای آمریکایی و آسیایی خود را ندارد. نیمه رساناها بیش از پیش به بخش مهمی از استقلال کشورها تبدیل شده‌اند و نشانه‌ای از مهارت فنی هستند.
بسیاری از شرکت‌های بزرگ چینی امسال بیانیه‌هایی در مورد این تنکولوژی منتشر کرده‌اند.
در آگوست، شرکت بیدو چیپ Kunlun 2، نسل دوم چیپ هوش مصنوعی خود را راه‌اندازی کرد. این هفته، علی‌بابا چین را ارائه کرد که برای سرور‌ها و محاسبات ابری طراحی شده است. شرکت اوپو (Oppo)، سازنده بزرگ گوشی هوشمند هم در حال ساخت پردازنده‌های پیشرفته برای هدست‌ها است.
در حالی که شرکت‌های مختلف در حال طراحی چیپ‌های خاص خود هستند، اما برای این کار بازهم به ابزارهای خارجی نیاز دارند. زمانی که پای تولید و زنجیره عرضه چیپ وسط باشد، غول‌های اینترنت چین به شدت به شرکت‌های خارجی وابسته هستند.
پیتر هانبری، از شرکت مشاوره Bain & Company، در ایمیلی به CNBC گفت: «این گامی در استقلال بیشتر در زمینه نیمه رسانا است اما گام کوچکی است. در واقع مثال‌های زیادی از چیپ‌هایی با طراحی داخل وجود دارد اما بسیاری از اموال ذهنی آنها، تولید، تجهیزات و مواد هنوز هم از خارج تامین می‌شوند.»
دلیل اینکه سه شرکت در حال طراحی چیپ‌های خاص خود هستند این است که می‌توانند نیمه رسانا را برای یک کاربرد خاص تولید کنند و از رقبای خود پیشی بگیرند.
زنجیره عرضه در سلطه خارجی‌ها
نگاهی دقیق‌تر به سیلیکونی که در حال طراحی است نشان می‌دهد که چین به شرکت‌های خارجی وابسته است. برای مثال چیپ Yitian 710 علی‌بابا را در نظر بگیرید. این چیپ براساس ساختاری است که از شرکت Arm انگلستان گرفته شده است. این چیپ براساس فرایند ۵ نانومتری که پیشرفته‌ترین تکنولوژی چیپ در حال حاضر است ساخته میشود.
چیپ Kunlun 2 از شرکت بیدو هم براساس یک فرایند ۷ نانومتری است. اوپو اما در حال کار کردن روی یک چیپ ۳ نانومتری است.
چین در همین بخش به مشکل می‌خورد. چین شرکتی که بتواند نیمه رسانا‌های مدرن را در این مقیاس بسیار ریز تولید کند را ندارد. چینی‌ها باید نیمه رسانای خود را از سه شرکت خارجی یعنی اینتل، TSMC و سامسونگ تامین کنند.
شرکت SMIC، بزرگترین تولید کننده چیپ چین هنوز از لحاظ تکنولوژی تولید از رقبای خود عقب است. اما مساله تنها تولید چیپ نیست. حتی شرکت‌هایی مثل TSMC و اینتل هم برای فرایند تولید خود به تجهیزات و ابزارهایی از شرکت‌های خارجی نیاز دارند.
قدرت در این حوزه در دست چند شرکت است، ASML، شرکتی در هلند که تنها شرکتی است که می‌توانند ماشینی تخصصی برای تولید پیشرفته‌ترین چیپ‌ها ارائه کند.
هانبری می‌گوید: «اکوسیستم نیمه رسانا، وسیع و پیچیده است و درنتیجه رسیدن به استقلال در چنین طیف وسیعی از تکنولوژی‌ها و قابلیت‌ها بسیار دشوار است. به طور کلی، بحث اصلی در خود کفایی رسیدن به لبه رقابتی و تکنولوژی مدرن است. در اینجا هم بحث سرمایه در میان است و هم پیش نیاز‌های تخصصی و تجربه عظیمی که برای این کار نیاز است.»
مشکلات ژئوپولتیک
وابستگی به شرکت‌های خارجی باعث شده تا چین نسبت به تنش‌های ژئوپولتیک آسیب پذیر باشد. شرکت هواوی چیپ خاص خود به نام Kirn را برای گوشی‌های هوشمند تولید کرد. این چیپ‌ها معمولا برپایه تازه‌ترین تکنولوژی بودند و این غول چینی را به یکی از بزرگترین بازیگر‌های جهان گوشی‌های هوشمند تبدیل کرد.
با این حال، آمریکا در سال ۲۰۱۹ هواوی را در لیست سیاه تجارت قرار داد که باعث محرومیت این شرکت چینی از یک سری تکنولوژی‌های مدرن شد. واشنگتن سال گذشته قانون جدیدی را معرفی کرد که از تولید کنندگان خارجی که از تجهیزات ساخت چیپ آمریکایی استفاده می‌کنند می‌خواهد پیش از فروش نیمه رسانا به هواوی از دولت آمریکا مجوز بگیرند.
چیپ‌های هواوی را شرکت TMSC تولید می‌کرد. اما با معرفی قانون جدید آریکا، TSMC دیگر امکان تولید نیمه رسانا را نداشت. این موضوع باعث شد تا کسب و کار هواوی در حوزه گوشی‌های هوشمند با مشکل مواجه شود.
SMIC هم در لیست سیاه آمریکا قرار دارد.
این محدودیت‌ها باعث شده تا تولید چیپ داخلی برای چین به مشکل بخورد.
هانبری می‌گوید: «برای مثال اگر موضوع ممنوعیت ارسال پردازنده‌های گوشی هوشمند بود، شرکتی مثل اوپو می‌توانست از منابع داخلی استفاده کند. با این حال اکثر این چیپ‌ها با استفاده از تکنولوژی بین‌المللی تولید می‌شوند و اگر تولید کننده داخلی به تکنولوژی دسترسی نداشته باشد، دسترسی به آن قطع میشود.»
نگرانی‌هایی در زنجیره عرضه
دولت‌های جهان در حال حاضر، نیمه رساناها را به عنوان یک تکنولوژی مهم و استراتژیک می‌شناسند.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، در خواست بودجه ۵۰ میلیارد دلاری را برای تولید و تحقیقات نیمه رسانان کرد و به دنبال سرمایه گذاری روی سازندگان چیپ در آمریکا است. اینتل در ماه مارس از برنامه‌های خود برای ساخت دو کارخانه جدید با ۲۰ میلیارد دلار سرمایه در آمریکا خبر داد.
جینا ریموندو، مشاور بازرگانی دولت، در ماه مارس در مصاحبه با CNBC گفت: «موضوع پیشی گرفتن از چین است.»
واشنگتن سعی دارد تولید نیمه رساناها را به آمریکا بازگرداند. دولت تولید این قطعه را با توجه به تمرکز زنجیره عرضه در آسیا، برای امنیت ملی مهم می‌داند.
اما دیگر دولت‌ها هم به دنبال تضمین تولید نیمه رسانا در داخل هستند.
رهبران ایالات متحده، هند، ژاپن، استرالیا که با نام گروه چهار مشهور هستند در ماه سپتامبر از برنامه‌های خود برای ساخت زنجیره عرضه نیمه رسانا خبر دادند. این طرح قرار است نقاط ضعف را شناسایی و دسترسی به نیمه رساناها و اجزای مهم آنها را تضمین کند.
بسیاری از صحبت‌های چند مدت اخیر ناشی از کمبود چیپ نیمه رسانا است که باعث شده تا صنایعی همچون خودرو سازی هم با مشکل مواجه شوند. رهبران و مصرف کنندگان همگی نگران تولید نیمه رسانان هستند.
چین کجای داستان است؟
شاید چین در برخی از مراحل تولید چیپ از رقابی خود جلو باشد اما در دسترسی به تکنولوژی مدرن به مشکل می‌خورد.
برای مثال SMIC می‌تواند چیپ‌های ۲۸ نانومتری را در مقیاس گسترده تولید کند. این چیپ‌ها را می‌توان در تلویزیون و خودروها استفاده کرد.
اما از سوی دیگر شرکتی مثل TSMC در حال حاضر روی چیپ‌های ۳ نانومتری کار می‌کند. یعنی SMIC در حال انجام کاری است که TSMC سال‌ها پیش انجام داده است.
هانبری می‌گوید: «پس حرکت سریع و به سمت جلو برای کاهش وابسته به تکنولوژی مدرن در این بازار که هر لحظه در حال تحول است کافی نیست. انگار در مسابقه دو به دنبال رسیدن به دونده‌ای باشید که سریع تر از شما می‌دود و از شما هم جلوتر است.»