سلطنت پیچای در گوگل در معرض خطر قرار دارد
گوگل به تازگی و به دنبال فاجعه‌ای در هوش مصنوعی شرکت گرفتار مشکلات بسیاری شده است. علاوه بر شکایت‌های پیشین که به محتوای بی‌کیفیت و لینک‌های بی‌مصرف اشاره می‌کردند، کاربران به وضوح سوگیری ناشی از احتیاط بیش از حد هوش مصنوعی شرکت را پیش روی خود دیدند. دنی فورتسون، روزنامه نگار روزنامه تایمز انگلستان، می‌گوید جمنای با طراحی مهندسان گوگل به حدی از احتمال اهانت گریزان بود که باعث رنجش همه شد. گوگل عذرخواهی کرد اما این موضوع باعث شد تا بسیاری درمورد صلاحیت سوندار پیچای، مدیر عامل شرکت، تردید کنند.
گوگل پس از اعتراضات و نارضایتی‌های گسترده ابزار مولد تصویر خود را غیرفعال و به عملکرد اشتباه اعتراف کرد، اما مقاله تایمز از نارضایتی کارکنان سابق و فعلی و تغییر فرهنگ این غول ۱.۷ تریلیون دلار می‌گوید، تغییرات و نارضایتی‌هایی که شاید منجر به کنار رفتن پیچای از شرکت شود.
فاجعه هوش مصنوعی گوگل و فشار بر سوندار پیچای، وارث الفابت
پیچای در باتلاقی گرفتار است. راه‌اندازی جمنای، روبات هوش مصنوعی گوگل، کاملا به بی راهه رفت و لحظه‌ای که قرار بود باعث افتخار شرکت باشد به سرافکندگی بدل شد. مدیرعامل پرسابقه الفابت پس از این حادثه هفته گذشته در تذکری به ۱۸۲ هزار کارمند شرکت خط و نشان کشید که چنین اتفاقی نباید و نمی‌تواند تکرار شود.
او با هشدار درمورد «تغییرات ساختاری» پیش رو به کارمندان خود نوشت: «بعضی از پاسخ‌های [جمنای] کاربران ما را ناراحت کرده‌اند و به نشانگر سوگیری هستند-روشن بگویم، این مساله غیرقابل پذیرش است و ما اشتباه کردیم.» چنین خط و نشانی سختی از پیچای ۵۱ ساله که به صحبت‌های نرم و لفظ قلم معروف است، عجیب به نظر می‌رسد. اما نشانگر یک حقیقت وحشی است: پیچای برای حفظ منصب خود می‌جنگد. بسیاری درمورد صلاحیت او برای هدایت شرکت در این تحول عظیم فناورانه تردید دارند.
از زمانی که اوپن‌ای‌آی، یک استارت‌آپ ۴۰۰ نفره، در ماه نوابر ۲۰۲۲ از ChatGPT رونمایی کرد، پیچای با فشار روزافزونی روبرو است. چطور یک غول ۱.۷ تریلیون دلاری به استارت‌آپ کوچکی با منابع محدود اجازه داد مشت اول هوش مصنوعی را بزند؟ جمنای، به همراه یک نسخه «پیشرفته» ۲۰ دلاری و توان تبدیل متن به تصویر، پاسخ به سوال و تقریبا تمام کارهایی که ChatGPT انجام می‌دهد، قرار بود پاسخ شرکت باشد.
اما پاسخ شرکت فاجعه بود. ملاحظه‌کاری بیش از حد جواب‌های جمنای را آلوده کرد. سیستم حتی نمی‌هوانست تصمیم بگیرد که آدولف هیتلر برای جامعه خطرناک‌تر است یا ایلان ماسک و پدران بنیان‌گذار ایالات متحده را آسیایی تصویرسازی کرد. مهندسان گوگل به حدی این روبات را روی اهانت نکردن متمرکز کرده بودند که همه را رنجاند. شرکت پس از فشار کاربران مجبور شد مولد تصویر خود را غیرفعال و آن را جراحی کند. سهام شرکت الفابت در نتیجه این ماجرا ۶ درصد ریخت تا اینکه روز جمعه کمی بهبود یافت و به ۱۳۹.۷۸ دلار رسید.
«سوندار پیچای شاید انسانی در سطح تراز اول جهانی باشد اما ۱۰۰ درصد توان رهبری تحولی مثل زاک/ایلان را که شرکتش بی‌نهایت نیازمند آن است، ندارد.»
از نگاه فعالان صنعت اما این فاجعه خروجی واضح یک شرکت سرگردان بود و شاید آخرین فرصت پیچای باشد. برد گرستنر، بنیان‌گذاری صندوق پرآوازه Altimeter Capital، زمزمه‌های سابق را با صدار بلند گفت. او گفت: «بحران فرهنگی در [الفابت] که حالا به یک بحران محصولی و تجاری تبدیل شده تعجب‌آور نیست.» گرسنتر معتقد است که الفابت به یک شوک درمانی نیاز دارد. شوکی همانند آنچه مارک زاکربرگ با اخراج یک چهارم از نیروهای متا القا کرد یا ایلان ماسک که ۸۰ درصد از نیروی کار اکس (توییتر سابق) را بیکار کرد. گرستنر افزود: «سوندار پیچای شاید انسانی در سطح تراز اول جهانی باشد اما ۱۰۰ درصد توان رهبری تحولی مثل زاک/ایلان را که شرکتش بی‌نهایت نیازمند آن است، ندارد.»
گوگل حتی یک رهبر الهام‌بخش ندارد
فشارهای امروز از مدت‌ها پیش آغاز شده‌اند. دایان هیرش تریو، مهندس گوگل، ماه گذشته طی پستی در لینکدین پیچای و رهبری شرکت را به باد انتقاد گرفت و این پست ۸۰۰۰ واکنش (عمدتا مثبت) داشت. او نوشت: «گوگل حتی یک رهبر الهام‌بخش ندارد. از مدیران اجرایی گرفته تا معاونان ارشد و معاون‌های معمولی، همگی بی نهایت خسته‌کننده و بی‌روح هستند.»
ارتشی از کارکنان لوس جایگزین ماموریت نوآوری مداوم شده‌اند، آنهم در سیستمی که به بی‌تفاوتی پاداش می‌دهد و هر تصمیمی که ممکن است ذره‌ای خطر داشته باشد را کنار می‌زند.
او تنها نیست. «نامه خداحافظی گوگلر ناراضی» به یک ژانر تبدیل شده است. پروین سشادری، که استارت‌آپ خود را به گوگل فروخت اما سه سال بعدی در سال ۲۰۲۳ این شرکت را ترک کرد، می‌گوید فرهنگی که زمانی تحسین‌برانگیز بود حالا خشک شده است. او می‌نویسد، ارتشی از کارکنان لوس جایگزین ماموریت نوآوری مداوم شده‌اند، آنهم در سیستمی که به بی‌تفاوتی پاداش می‌دهد و هر تصمیمی که ممکن است ذره‌ای خطر داشته باشد را کنار می‌زند.
او می‌گوید: «جلوگیری از خطر بالاتر از همه چیز است، اگر همه چیز فوق‌العاده باشد و وقتی که غرق نکردن کشتی و موج سواری روی درآمد تبلیغاتی مهمترین چیز است، این کار جواب می‌دهد. در چنین جهانی، به هر جایی که نگاه کنید خطر بالقوه می‌بینید. افراد هم به همین ترتیب عمل می‌کنند.»
پیچای در دوران مهمی به سلطنت شرکت رسید. این اتفاق در آگوست ۲۰۱۵ و در حالی رخ داد که لری پیچ و سرگی برین پروژه دانش‌آموزی سال ۱۹۹۸ خود را به بزرگترین شرکت تبلیغاتی جهان تبدیل کرده بودند. سلطه گوگل بر این بازار باعث شد تا پول زیادی برای دنبال کردن تمام آزمایش‌ها، از خودروهای بدون راننده و افزایش طول عمر تا بالن‌های اینترنت بی‌سیم و خودروهای پرنده، در دسترس باشد. بنیان‌گذاران آماده عقب نشستن بودند. آنها یک شرکت اصلی با دو سازمان، یکی برای «قمار‌های ثانویه» و دیگر کسب‌وکار اصلی تبلیغات گوگل، ایجاد کردند. پیچای، متولد شهر چنای هند و کسی که پیش از بالا رفتن از پله‌های ترقی گوگل به عنوان یک مشاور فعالیت می‌کرد، مدیر ارشد اجرایی گوگل شد.
شکل گرفتن یک غول بی سروپا به رهبری پیچای
او تا به اینجای کار سابقه قابل توجهی دارد. پیچای از سال ۲۰۱۵ تا سال گذشته، فروش را از ۷۵ میلیارد دلار به ۳۰۷ میلیارد دلار رساند، سود هم از حدود پنج برابر از ۱۶ میلیارد دلار تا ۷۵ میلیارد دلار افزایش یافت. ارزش بازار شرکت از ۴۰۰ میلیارد دلار مثل بمب تا ۱.۷ تریلیون دلار بالا رفت. اما فرهنگ شرکت با کنار رفتن مدیران نسل اولی نزدیک به پیچ و برین، از جمله اریک اشمیدت، و جایگزین شدن نسل جدیدی از کارکنان شرکتی‌تر و مجریانی که تمرکزشان بر وال‌استریت بود، شروع به تغییر کرد.
تعداد کارکنان شرکت از ۶۱ هزار نفر در زمان روی کار آمدن پیچای به بیش از ۱۹۰ هزار نفر در اوج سال گذشته خود رسید. جنگ با متا بر سر جذب استعداد ها حقوق کارکنان را به اوج تازه‌ای رساند. بیش از دو میلیون نفر هرساله برای چند هزار جایگاه درخواست ارائه می‌کردند. ایان هیکسون، مهندس نرم‌افزار بریتانیایی، در نوامبر سال گذشته پس از ۱۸ فعالیت از این شرکت جدا شد. او پس از ترک شرکت در یک پست وبلاگی از مشاهدات خود درمورد تغییر ماموریت «سازماندهی اطلاعات جهان» و اولویت قرار گرفتن سود گفت.
در واقعیت هم بسیاری از این مساله شکایت دارند که گوگل به لیستی از مطالب زرد پر زرق و برق تبدی شده و کاربران باید برای رسیدن به نتایج واقعی لیست بلندبالایی از تبلیغات را پشت سر بگذارند. هیکسون پیچای و «بی میلی او به حفظ هنجار‌های فرهنگی اولیه گوگل» را مقصر این موضوع می‌دانست. او می‌گوید: «یکی از نشانه‌های این موضوع افزایش مدیریت مبهم و نامربوط میانی است.» یکی از مهمترین سوالاتی که بسیاری در جلسه ماه گذشته این شرکت به آن اشاره کرده بودند مساله «شکاف رو به رشد میان رهبری و کارکنان بود.»
اینبار فرق دارد
پیچای در گذشته بحران‌های متعددی، از اعتصاب کارکنان و قرارداد پهپادی گوگل با پنتاگون در سال ۲۰۱۸ تا اکتشافاتش برای ورود مجدد به بازار چین، را پشت سر گذاشته است.
پیچای باید ۳۰ هزار نفر دیگر را اخراج کند تا تعداد کارکنان به سطح پیش از موج استخدامی‌های برآمده از پاندمی و سال ۲۰۲۱ بازگردد.
اما فرا رسیدن عصر هوش مصنوعی، این بار را متفاوت کرده است. بزرگترین تهدید گوگل در ربع قرنی که از پیدایش آن می‌گذرد. روبات‌ها به سادگی سوالات را پاسخ می‌دهند و آینده‌ای رقم می‌خورد که دیگر لزومی به وجود گوگل، حداقل در شکل و شمایل فعلی (نمایش تبلیغات و لیستی از لینک‌ها)، نیست. پیچای در تذکر خود به «تغییرات ساختاری» اشاره کرده که شاید به معنای تعدیل نیرو باشد. او سال گذشته ۱۲ نفر را اخراج کرد اما روند استخدام همچنان ادما یافت و الفابت در نهایت سال را با ۱۸۲ هزار کارمند، تنها ۸ هزار نفر کمتر از سال ۲۰۲۲، به پایان برد. کریس هاهن، میلیاردر ساکن لندن و از حامیان صندوق سرمایه‌گذاری Children Investment، به دنبال تعدیل گسترده‌تر نیرو ها است. او طی نامه‌ای در ماه ژانویه گفت که پیچای باید ۳۰ هزار نفر دیگر را اخراج کند تا تعداد کارکنان به سطح پیش از موج استخدامی‌های برآمده از پاندمی و سال ۲۰۲۱ بازگردد.
اما با وجود نارضایتی سرمایه‌گذاران از پیچای، سرنوشت او تنها در دستان دو نفر است: لری پیچ و سرگری برین. بنیان‌گذاران شرکت همچنان اکثریت آرا را در شرکت در اختیار دارند و اگر امید آنها نا امید شود، کار پیچای تمام است.
پیچ در سال ۲۰۱۵ و پس از انتشار خبر روی کار آمدن پیچای گفت: «ما از مدت‌ها پیش باور داشتیم که به مرور زمان، شرکت‌ها با انجام همان کار همیشگی احساس راحتی می‌کنند و تنها تغییراتی اعمال میشود. اما در صنعت فناوری، جایی که ایده‌های انقلابی به رشد بدل می‌شوند، برای مهم ماندن باید کمی ناراحت‌تر باشید.»
الفابت به وضوح ناراحت است و اهمیتش در معرض خطر.