جهش قیمت دلار کام خریداران آیفون را تلخ کرد
با وجود اینکه کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند همراه با آزادسازی واردات آیفون قیمت آن نیز تعدیل شود و مردم بتوانند با قیمت‌های منطقی‌تری به گوشی‌های اپل دسترسی داشته باشند، حالا افزایش قیمت دلار سدی در مقابل این مسیر ایجاد کرده و جهش قیمت ارز باعث شده است قیمت این گوشی‌ها سر به فلک بکشد. البته این در حالی است که بر اساس گفته بازرگان‌ها، همچنان مشکلات سامانه جامع تجارت به قوت خود باقی است و تنها برخی شرکت‌ها تا کنون قادر به واردات شده‌اند؛ اتفاقی که تجار آن را توزیع رانت می‌دانند و خواستار رفع آن هستند.
نقض پیش‌بینی‌ها
در اوایل بهمنماه و پس از مدت‌ها کشمکش، سرانجام نخستین ثبت سفارش گوشی‌های اپل کلید خورد و عملا واردات آیفون با رویه تجاری در ایران از سر گرفته شد؛ اتفاقی که کارشناسان بر اساس آن گمان می‌کردند قیمت این سری گوشی‌ها تعدیل شود و متقاضیان بتوانند در آینده با بهای منطقی‌تری خرید خود را انجام دهند. اما هنوز مدت زمان زیادی از این اظهارنظرها نگذشته بود که افزایش قیمت دلار بار دیگر کام خریداران آیفون را تلخ کرد. قیمت دلار عملا در کمتر از دو روز نزدیک به پنج‌هزار تومان بالا رفت، قیمت آیفون را نیز همراه با خود بالا برد و خط بطلانی بر پیش‌بینی‌های کارشناسان کشید. رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل و فعال بازار در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «تاثیر افزایش نرخ دلار طی روزهای گذشته بر قیمت گوشی‌های اپل در بازار غیر قابل انکار است؛ مساله‌ای که حتی آزادسازی واردات آیفون را نیز تحت تاثیر خود قرار داد و تاثیر آن را نیز خنثی کرد. کارشناسان طی روزهای گذشته با رسانه‌ها مصاحبه‌هایی انجام دادند و از متعادل شدن قیمت‌ها گفتند. این در حالی است که هیچ‌کدام از این فعالان و کارشناسان پیش‌بینی نمی‌کردند که قیمت ارز تا این اندازه افزایش پیدا کند. ما این نوید را به مردم داده بودیم که صبر کنند تا با آزادسازی واردات بتوانند با یک قیمت مناسب آیفون خریداری کنند. به همین دلیل نیز بسیاری از متقاضیان دست نگه داشته بودند.»
کارشناسان سیاستگذاری‌های غلط درخصوص واردات آیفون به کشور را نیز یکی از دلایل نابسامانی کنونی بازار گوشی‌های اپل در کشور معرفی می‌کنند؛ آنها معتقدند موضوعاتی مانند این محدودیت دو ساله و حذف ارز نیمایی، بازار را در شرایط متشنجی قرار داده است. این شرایط حالا با افزایش قیمت دلار عملا باعث شده است قیمت آیفون سر به فلک بکشد. عالیان در این‌باره نیز به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «سیاستگذاری غلطی که در سال‌های گذشته برای واردات آیفون اعمال شد، باعث شده است تا مردم نتوانند از مزایای آزادسازی واردات استفاده کنند. با توجه به اینکه آزادسازی می‌توانست حجم بالایی از کالا را وارد کشور کند و فضای رقابتی نیز با خود به همراه بیاورد، باید قیمت آیفون تعدیل، منطقی و نزدیک به قیمت جهانی می‌شد؛ اما در حال حاضر با وجود آزادسازی واردات آیفون این اتفاق نیفتاد. برخی از سایت‌ها قیمت گوشی‌های اپل را نامتعارف اعلام می‌کنند؛ اما این به معنای گران‌فروشی نیست و آنها در واقع حداکثر سود را دریافت می‌کنند؛ زیرا کالا در بازار کم و قیمت ارز افزایشی است. همچنین در این بین مشاهده روند قیمت دلار نیز نشانی از آن ندارد که شاید رشد قیمت ارز فروکش کند یا بایستد.»
حسین روزبه، عضو هیات‌مدیره انجمن واردکنندگان تلفن همراه نیز حذف ارز نیمایی و تامین ارز از طریق صادرات خود برای بازرگان‌ها را زمینه‌ساز این نوسانات قیمتی و نابسامانی بازار می‌داند و در این‌باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «تخصیص ارز واردات آیفون اکنون در مقابل صادرات خود انجام می‌گیرد و در نتیجه نرخ آن نیز با توجه به قیمت روز ارز محاسبه میشود. بنابراین در حال حاضر افزایش قیمت آیفون با توجه به افزایش قیمت دلار منطقی به نظر می‌رسد. البته اگر همین آزادسازی هم صورت نمی‌گرفت، قیمت‌ها بیشتر از آنچه امروز شاهد آن هستیم، افزایش پیدا می‌کرد. تداوم افزایش قیمت ارز تنها محدود به آیفون نیست و در آینده روی تمام برندها تاثیر منفی خواهد گذاشت.»
اکنون بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد با وجود اینکه در نیمه ابتدایی بهمنماه قیمت آیفون ۱۶ معمولی با حافظه ۲۵۶ گیگابایت حدود ۸۳میلیون تومان برآورد می‌شد، قیمت آن تا ۲۰بهمن در برخی از فروشگاه‌ها حتی تا ۱۱۳میلیون تومان بالا رفته است. همچنین قیمت آیفون ۱۶پرو با حافظه ۲۵۶گیگابایت که در ۱۱بهمن ۱۲۷میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود، در این روز تا ۱۴۰میلیون تومان بالا رفته است.
این در حالی است که قیمت آیفون۱۶ پرومکس مدل یک ترابایت که طی هفته‌های گذشته حدود ۱۵۴میلیون تومان معامله می‌شد، اکنون از ۲۰۰میلیون تومان هم فراتر رفته است. افزایش قیمت آیفون تا جایی بازار را به‌هم ریخته است که اکنون اکثر خریداران ترجیح می‌دهند طبق همان روال پیشین، آیفون خود را بدون رجیستری تهیه کنند تا متحمل هزینه کمتری شوند.
آیفون کالای لوکس نیست
البته افزایش قیمت تنها مشکل کنونی گوشی‌های اپل نیست و آن گونه که به نظر می‌رسد هنوز واردات آیفون برای بازرگان‌ها نیز با مشکلاتی مواجه است.
رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «اکنون واردات نیز با تعداد بالا انجام نمی‌شود و بسیاری از شرکت‌ها درگیر مسائلی مانند ثبت سفارش و ویرایش هستند.» در این بین برخی اظهارات نیز حاکی از آن است که واردات آیفون حتی پس از انتشار خبر آزادسازی تنها در اختیار چند شرکت قرار گرفته است و بسیاری از بازرگان‌ها هنوز نتوانسته‌اند در این زمینه قدمی بردارند.
در همین راستا، نعمت روغنی، رئیس کمیسیون تنظیم بازار انجمن موبایل، به رسانه‌ها گفته است: «بعد از پیگیری و نامه‌نگاری‌های متعددی که انجام دادیم، موضوع واردات موبایل برای شرکت‌هایی که سابقه ۵۰۰ هزار دلاری ندارند حل شد؛ البته هنوز همه بازرگانانی که سابقه ندارند، نمی‌توانند واردات انجام بدهند؛ اما به‌صورت کلی این مساله حل شده است. اکنون مساله ویرایش موبایل لوکس برای بازرگان‌ها همچنان حل نشده است.» همچنین مهدی اسدی، رئیس انجمن موبایل ایران نیز در این‌باره اعلام کرده است: «به ما قول دادند که موضوع ویرایش سفارش‌ها در سامانه جامع تجارت اصلاح شود؛ اما هنوز انجام نشده است. البته باید توجه کرد که کارسازی این موضوعات در سامانه زمان‌بر است.»
در اعتراض به همین مشکلاتی که در ثبت سفارش آیفون در سامانه جامع تجارت وجود دارد، هفتم بهمن ماه بازرگان‌ها روبه‌روی سازمان توسعه تجارت تجمع کردند. اعتراض اصلی آنها به این موضوع بود که با وجود ثبت سفارش، امکان ویرایش در سامانه وجود ندارد. در جلسه‌ای که ساعاتی بعد انجمن واردکنندگان موبایل با وزارت صمت برگزار کرد، به نظر می‌رسید نتایج مثبتی حاصل شده است و تجار گمان می‌کردند طی روزهای آینده می‌توانند به‌طور گسترده واردات آیفون را به کشور کلید بزنند؛ اما حالا به نظر می‌رسد که این ماجرا نیز سرآغازی بر توزیع رانت بین تجار بوده و پس از گذشت حدود دو هفته همچنان بسیاری از شرکت‌ها با مشکلاتی در سامانه جامع تجارت روبه‌رو هستند. البته در این بین برخی کارشناسان نیز اطلاق کالای لوکس برای آیفون را از اساس هم برای ثبت در سامانه و هم در موارد کلی غلط می‌دانند و معتقدند ابزارهای مصرفی نمی‌توانند کالای لوکس باشند.
رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل در این‌باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «کالای تکنولوژی هیچ‌وقت لوکس محسوب نمی‌شود. در کشورهای دیگر هم گوشی آیفون کالای گران‌قیمتی است؛ اما این عدد، قیمت کالای لوکس نیست و اطلاق لوکس به آیفون که یک کالای فناورانه است، اطلاقی اشتباه محسوب میشود. در ابتدا مسوولان قصد داشتند در سامانه کالاها را به لحاظ تعرفه‌ای، ارزش گمرکی و اولویت ثبت سفارش دسته‌بندی کنند و در نهایت این کالا را لوکس در نظر گرفتند. این در حالی است که در میان پرچم‌دارهای دیگر برندها هم مدل‌هایی وجود دارند که قیمت‌های آنها بالاتر از 600 دلار تخمین زده میشود؛ اما آنها کالای لوکس در نظر گرفته نمی‌شوند. در این راستا، تمام فعالان حوزه فناوری باور دارند کالایی که به‌عنوان ابزار استفاده میشود، نمی‌تواند لوکس باشد؛ زیرا نه سنگ زینتی در آن استفاده میشود و نه برای ساخت آن از ماده گران قیمتی استفاده شده است.» حالا در نتیجه سیاستگذاری‌های نادرست در زمینه واردات گوشی‌های آیفون، محدودیت برای رجیستری این گوشی‌ها در بلندمدت و جهش قیمت دلار، بازار آیفون در شرایط نامناسب و آشفته‌ای قرار گرفته است. فعالان می‌گویند در حال حاضر بازار در حالت رکود فرو رفته است و فروش کالای آیفون در خرده‌فروشی‌ها عملا رونقی ندارد. آنها همچنین می‌گویند با توجه به وابستگی بالای آیفون به قیمت دلار، درصورتی‌که افزایش نرخ ارز همچنان در ماه‌های آینده ادامه داشته باشد، باید شاهد قیمت‌های نجومی در این بازار باشیم.