داده‌های شخصی و دیجیتالی، از عکس‌های خانوادگی گرفته تا اسناد معتبر کاری بسیار آسیب‌پذیرند. مطالعات نشان می‌دهند که ۳۴ درصد از کاربران بخاطر حذف تصادفی و ۳۰ درصد بخاطر خرابی لپ‌تاپ یا موبایل، حداقل یک‌بار داده‌ مهم خود را از دست داده‌اند؛ در مقابل، تنها ۳۳ درصد به‌صورت منظم از اطلاعات‌شان نسخه پشتیبان تهیه می‌کنند.

در دنیای دیجیتال امروز، اطلاعات شخصی شما و فایل‌های کاری مهم و سوابق مالی، دارایی‌هایی ارزشمند و غیرقابل جایگزین هستند. با این حال، بسیاری از افراد تا زمانی که دچار حادثه‌ای نشوند، از جمله خرابی دستگاه، حملات سایبری یا حتی جنگ، اهمیت واقعی پشتیبان‌گیری (back up) از داده‌ها را درک نمی‌کنند.

براساس گزارش «Data Protection Trends Report 2024» از شرکت Veeam که بر مبنای نظرسنجی از ۱۲۰۰ کارشناس IT و مدیران پشتیبان‌گیری در ۱۰ کشور تهیه شده است، ۵۴ درصد سازمان‌ها تصمیم دارند در سال آینده راهکار پشتیبان خود را تغییر دهند و ۹۲درصد بودجه حفاظت از داده را افزایش خواهند داد.

در سطح کاربران خانگی و شرکتی، بررسی‌های مستقل «Handy Recovery» روی بیش از هزار نفر و هم‌چنین ۶۸ درصد از کسانی که در تجربه از دست‌دادن سابقه داشتند، پس از آن به تهیه منظم نسخه پشتیبان روی آورده‌اند . یافته‌های جهانی «World Backup Day ۲۰۲۵» نیز نشان داده‌اند ۶۳درصد کاربران فکر می‌کنند همگام‌سازی (sync) با سرویس‌هایی مانند Google Drive یا iCloud معادل پشتیبان‌گیری کامل است؛ اما این تصوری اشتباه است که فقط ۳۸ درصد افراد از آن مطلع هستند.

چرا پشتیبان‌گیری دارایی‌های دیجیتال ضروری است؟
در شرایط بحرانی مانند جنگ، این تهدیدات با شدت و ابعاد بزرگ‌تر ظهور می‌کنند. قطع برق، دسترسی ناامن یا تخریب تجهیزات، تمامی فضا را برای از بین رفتن اطلاعات فراهم می‌کند. بنابراین، مفهومی فراتر از تهیه نسخه‌ای ساده مطرح است.

از دست دادن داده‌ها صرفاً پیامد بد خرابی سخت‌افزار یا حمله سایبری نیست؛ حتی ساده‌ترین اتفاق‌ها هم می‌توانند اطلاعات ارزشمند را نابود کنند. در برخی مناطق پرخطر، این آمار تا ۷۳ درصد می‌رسد. افزون بر این، ۴۸ درصد از مصرف‌کنندگان اعلام کرده‌اند که پس از ازدست دادن اطلاعات، دیگر راهی جز شروع مجدد از صفر نداشته‌اند، چرا که بکاپی در کار نبوده است.

مهم‌ترین تهدیدهایی که داده‌های شما را در معرض خطر قرار می‌دهند
۱.خرابی تجهیزات: هارد دیسک‌ها و حافظه‌های فیزیکی ممکن است بدون هشدار از کار بیفتند. بازیابی داده‌ها گاه غیرممکن یا بسیار پرهزینه است.

۲.حملات سایبری و باج‌افزارها: مهاجمان فایل‌های شما را رمزگذاری کرده و در ازای بازگشایی آنها درخواست پول می‌کنند. داشتن نسخه پشتیبان، شما را از پرداخت باج بی‌نیاز می‌کند.

۳.بلایای طبیعی یا جنگ: آتش‌سوزی، سیل، زلزله یا حمله نظامی می‌توانند هر آنچه روی دستگاه‌های فیزیکی دارید را نابود کنند.

۴.حذف تصادفی: اشتباه انسانی همواره ممکن است. پشتیبان‌گیری راهی برای جبران این اشتباهات است.

روش‌های پشتیبان‌گیری: کدام مناسب شماست؟

۱. پشتیبان‌گیری محلی (فیزیکی)
یکی از روش‌های رایج و قابل‌اطمینان برای محافظت از اطلاعات شخصی، پشتیبان‌گیری محلی یا فیزیکی است. در این روش، فایل‌ها روی ابزارهایی مانند هارد اکسترنال، فلش مموری یا دستگاه‌های NAS (ذخیره‌ساز متصل به شبکه) ذخیره می‌شوند. این نوع بکاپ به کاربران امکان می‌دهد بدون نیاز به اتصال اینترنتی، به اطلاعات خود به‌سرعت دسترسی داشته باشند؛ به‌ویژه در مواقعی که زیرساخت‌های آنلاین دچار اختلال یا قطعی می‌شوند.

با این حال، پشتیبان‌گیری فیزیکی در برابر تهدیدات محیطی مانند آتش‌سوزی، سیل، زلزله یا حتی سرقت فیزیکی آسیب‌پذیر است. به همین دلیل، توصیه می‌شود این روش همواره با یک راهکار مکمل (مثل بکاپ ابری) ترکیب شود تا پوشش حفاظتی کامل‌تری فراهم گردد.

۲. پشتیبان‌گیری ابری
روش دیگر پشتیبان‌گیری که به‌ویژه در شرایط بحرانی مانند جنگ یا مهاجرت ناگهانی اهمیت پیدا می‌کند، پشتیبان‌گیری ابری است. در این روش، فایل‌ها در فضای ابری سرویس‌هایی مانند Google Drive، Dropbox یا Mailfence ذخیره می‌شوند و از این طریق می‌توان از هر نقطه و با هر دستگاهی به آنها دسترسی داشت. این مزیت به‌ویژه زمانی حیاتی است که دسترسی فیزیکی به دستگاه‌های شخصی ممکن نباشد یا بلایای طبیعی و انسانی داده‌های محلی را تهدید کنند.

البته استفاده از فضای ابری معمولاً با هزینه اشتراک همراه است و نگرانی‌هایی در مورد حریم خصوصی داده‌ها نیز وجود دارد. اگر حفاظت از حریم خصوصی برای شما در اولویت است، انتخاب سرویس‌هایی مانند Mailfence توصیه می‌شود؛ این سرویس اطلاعات کاربران را رمزگذاری می‌کند و برخلاف بسیاری از پلتفرم‌های رایگان، از داده‌های شما برای تبلیغات یا اهداف تجاری استفاده نمی‌کند.

قانون طلایی پشتیبان‌گیری: قانون ۳-۲-۱
برای محافظت مؤثر از داده‌ها در برابر هر نوع تهدید، از قانون طلایی ۳-۲-۱ پشتیبان‌گیری پیروی کنید، روشی که توسط متخصصان امنیت اطلاعات به‌عنوان یک استاندارد جهانی توصیه می‌شود. براساس این قانون، باید سه نسخه از اطلاعات خود داشته باشید: فایل اصلی و دو نسخه پشتیبان.

این نسخه‌ها باید روی دو نوع رسانه مختلف ذخیره شوند؛ مثلاً یکی روی هارد اکسترنال و دیگری در فضای ابری. همچنین، حداقل یک نسخه باید خارج از محل سکونت یا محل کار شما نگهداری شود. چه در یک دیتاسنتر ابری، چه نزد فرد مورد اعتماد در مکان جداگانه.

این شیوه، ریسک از دست رفتن کامل داده‌ها را در مواجهه با حوادثی مانند خرابی دستگاه، بلایای طبیعی، سرقت یا حملات سایبری به‌شدت کاهش می‌دهد و بازیابی سریع اطلاعات را در شرایط بحرانی ممکن می‌سازد.