اینترنتی که روزی با رؤیای آزادی و دسترسی همگانی ساخته شد، امروز زیر سلطه غول‌های فناوری و انحصار داده‌ها گرفتار شده است. تیم برنرز-لی، خالق وب جهانی، با طرح پروتکل نوینی به نام Solid آخرین تلاش خود را برای بازپس‌گیری حریم خصوصی کاربران و احیای اینترنت غیرمتمرکز آغاز کرده است.

سخنان او در مقام نویسنده زمانی قانع‌کننده‌تر خواهد بود که فراتر از زندگی شخصی‌اش به گوشه‌های استثماری وب نگاه می‌کند. مثلا اشاره می‌کند که برخی دموکرات‌های آمریکایی مانند سناتور اد مارکی و معاون سابق رئیس‌جمهور، ال گور، بیش از جمهوری‌خواهان حاضر بودند با مسائل فنی وب درگیر شوند. او معتقد است این عدم توازن بخشی از شکل‌گیری هنجارهای زیانبار در دهه ۲۰۰۰ بود که هنوز ادامه دارد. برنرز-لی کوکی‌ها را که داده‌های کوچکی هستند که وب‌سایت‌ها برای ردیابی رفتار کاربران ذخیره می‌کنند، به‌خاطر جاسوسی بیهوده از کاربران نقد می‌کند. همچنین از اینکه وب تحت سلطه «تعداد اندکی ارائه‌دهنده» قرار گرفته که به «انحصارهای بزرگ و بدون نظارت» بدل شده‌اند، ابراز تأسف می‌کند و خواستار کنترل آن‌هاست.

به نقل از نیچر، او گوگل را به‌خاطر تلاش برای سلطه بر کنسرسیوم وب جهانی (W3C) با تحمیل زبان کدنویسی مورد علاقه‌اش در مرورگر کروم نقد می‌کند. این جدال بر سر استانداردها را با درگیری‌های پیشین خود با سازندگان مرورگر موزائیک مقایسه می‌کند؛ مرورگری که با تغییرات سودمحور مارک آندریسن به سرعت به انحصار غالب دهه ۹۰ بدل شد. همچنین اپل را به‌خاطر محدود کردن کاربران به فروشگاه اپلیکیشن خود و دشوار کردن دانلود برنامه‌های خارج از اکوسیستم اپل محکوم می‌کند. الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی نیز از دید او مانند «بلندگوی مخفی» عمل می‌کنند که گفت‌وگوی عمومی را تحریف و آلوده می‌سازند.

راه‌حل رادیکال

راه‌حل او به اندازه وب در سال ۱۹۸۹ رادیکال است. او همراه همکارانش در مؤسسه فناوری ماساچوست پروتکل داده‌ای به نام Solid ساخته است. این چارچوب مدیریت داده به کاربران امکان می‌دهد کنترل اطلاعات شخصی خود را از طریق مخازن داده‌ای امن در دست داشته باشند و تصمیم بگیرند کدام اپلیکیشن یا سرویس به داده‌هایشان دسترسی داشته باشد. این رویکرد معادله قدرت را وارونه می‌کند: اشتراک‌گذاری داده با شرکت‌های فناوری ممکن است، اما فقط به شرطی که کاربر بخواهد.

Solid که او امیدوار است از طریق استارتاپی به نام Inrupt تجاری‌سازی شود، ایده‌ای قدرتمند است. توصیه‌های پایانی او نیز بلندپروازانه‌اند: معرفی پروتکل‌های داده‌محور بر پایه حریم خصوصی و بازطراحی شبکه‌های اجتماعی از ابتدا برای ایجاد وبی که بهتر به همه خدمت کند.

دعوت به مبارزه برای وب

او می‌نویسد: «برای وب بجنگید» و پیشنهاد می‌کند که «حاکمیت داده‌های خود را بازپس بگیریم» و «فناوری‌ای بسازیم تا کرامت شکننده‌مان را بر این سیاره منزوی ارتقاء دهد».

در این لحظات می‌توان دید چرا برنرز-لی رهبر موفقی در فناوری است: او جهت حرکت فناوری را حس می‌کند، راه‌حل‌هایی برای بهبود زندگی مردم ارائه می‌دهد و گاهی ترکیب عقل و شور خود را به چیزی بدل می‌کند که دیگران با آن ارتباط برقرار کنند.

با این حال، او بهترین ارتباط‌گر نیست و بیشتر به روایت‌های خشک و ساده بسنده می‌کند. خود او نیز به این ضعف اذعان دارد و می‌گوید: من تمایل دارم چیزها را در بالاترین سطح انتزاع توضیح دهم و بر کاربردهای کلی تمرکز کنم نه مثال‌های مشخص.