درس‌ها و عبرت‌های اختلال در جی‌میل
دکتر حمید ضیایی‌پرور – همشهری :
اختلال یک هفته‌ای جی‌میل در ایران اگرچه چند روزی است برطرف شده اما در این میان نکاتی قابل تأمل است:
تناقض‌گویی مسئولان ذی‌ربط در این‌باره نشان داد که تصمیم واحدی درباره فیلترینگ جی‌میل گرفته نشده و هرکسی از ظن خود در این‌باره اظهارنظر می‌کرده است.کمیته فیلترینگ نیاز به یک سخنگوی رسمی دارد تا اخبار و موضعگیری‌های مرتبط با فیلترینگ که کم هم نیست از زبان او بیان شود.
حال که مشخص شده انسداد در جی‌میل تصمیم کمیته فیلترینگ نبوده و صرفا به‌دلیل ناتوانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در تفکیک پروتکل‌های یوتیوب و جی‌میل بوده است باید به این نکته توجه شود که پیش از اتخاذ هر تصمیمی درباره مسدود کردن یک سرویس که می‌تواند ده‌ها میلیون نفر را متضرر کرده و در کسب و کارهای آنها اختلال ایجاد کند، درباره تبعات آن مطالعه و بررسی کافی صورت گیرد.
اصل بر برائت است و استفاده از سرویس‌های پست الکترونیک حق هر کاربر اینترنت است؛ به‌صرف ظن و گمان درباره اینکه ممکن است از این سرویس برای فعالیت‌های غیرقانونی استفاده شود نیز نمی‌توان یک سرویس را به‌طور کامل مسدود کرد. این اتفاقی است که در مورد برخی سرویس‌دهندگان وبلاگ مانند بلاگر و وردپرس نیز مدتی است رخ داده و به‌خاطر آن هزاران وبلاگ خوب و علمی و مفید مسدود شده‌اند.
ایمیل نخستین و پرکاربردترین سرویس اینترنتی است که همچنان بالاترین آمار تبادل اطلاعات در محیط اینترنت را از آن خود دارد. اگر قرار است پروژه شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت ملی توسعه یابد نخستین اولویت، حمایت از سرویس‌دهندگان ایمیل داخلی با ویژگی‌های ساختاری پیشرفته و به روز به کاربران اینترنت در ایران است. این حمایت تا‌کنون به‌طور جدی انجام نشده و به جز چند سرویس ایمیل داخلی که به‌هیچ‌وجه قابل رقابت با سرویس‌های مشابه خارجی نیستند، سرویس دیگری راه‌اندازی و توسعه نیافته است.
حالا که جی‌میل رفع انسداد شده هر مسئولی که از گرد راه می‌رسد خود را در تلاش‌ها برای رفع مشکل جی‌میل شریک می‌داند، طی روزهای گذشته چندین مقام مسئول در این زمینه مصاحبه کرده و گفته‌اند که ما تلاش کردیم تا جی‌میل رفع فیلتر شود.
شورای‌عالی فضای مجازی که بالاترین نهاد سیاستگذار در حوزه فضای مجازی در ایران است اعلام کرده که به‌زودی سیاستگذاری کلان در حوزه فیلترینگ را آغاز خواهد کرد و همه نهادهای ذی‌ربط ازجمله کمیته فیلترینگ ملزم به تبعیت از مصوبات این شورا هستند و فقط تعیین مصادیق برعهده کمیته مذکور خواهد بود.
از شورای‌عالی فضای مجازی انتظار می‌رود پیش از اینکه نهادهایی مشابه کمیته فیلترینگ یا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا سازمان‌های ریز و درشت دیگر اقدام به اخذ تصمیمات در حوزه‌های مجازی کنند سیاست‌های کلان این حوزه را تدوین و ابلاغ کند تا سردرگمی و بلاتکلیفی کاربران و فعالان حوزه تجارت الکترونیک برطرف شود.
در شرایط فعلی با توجه به چندین بار فیلتر شدن و رفع فیلتر سرویس جی‌میل طی سال‌های گذشته، این پیام به کاربران و فعالان حوزه الکترونیک و سایبر القا شده که تصمیمات و اقدامات صورت گرفته در این حوزه از هیچ حساب و کتابی تبعیت نمی‌کند لذا نوعی بی‌اعتمادی نسبت به این حوزه ایجاد شده است که بزرگ‌ترین آفت برای سرمایه‌گذاری در حوزه خدمات و تجارت الکترونیک به شمار می‌رود. شورای‌عالی فضای مجازی باید با سیاستگذاری دقیق و علمی و توجه به موضوع فراموش‌شده حقوق کاربران، این اعتماد را بازگرداند، تنها در این صورت است که می‌توان از همه ظرفیت‌های فضای مجازی برای توسعه علمی و اقتصادی کشور استفاده کرد.