پل کارآفرینی بر فراز برلین
کارآفرینان شرکت‌کننده در یک کنفرانس از سه نقطه جهان، ایران را یکی از مکان‌های مطلوب سرمایه‌گذاری در حوزه تکنولوژی معرفی کردند.
کارآفرینانی از آمریکا، اروپا و ایران در دومین کنفرانس «iBridge» شرکت کردند. شرکت‌کنندگان با بررسی فرصت‌های رشد تکنولوژی در ایران، هرم جمعیتی ایران را مشابه آمریکای 30 سال قبل توصیف کرده و اعتقاد داشتند این وضعیت بهترین زمان برای ایجاد یک تحول اقتصادی و تکنولوژیک در ایران است. برگزارکنندگان تلاش داشتند از ظرفیت نخبگان مهاجر برای تحول تکنولوژیک در داخل کشور استفاده کنند.
پس از سه روز برنامه فشرده دومین کنفرانس iBridges در برلین به کار خود خاتمه داد. کنفرانسی که سال گذشته با حمایت دانشگاه برکلی کالیفرنیا و با پیگیری تعدادی از ایرانیان خارج از کشور پایه‌گذاری شد بر ارتباط بین کارآفرینان حوزه تکنولوژی در ایران و آمریکا متمرکز شده بود.
سال قبل در این کنفرانس حدود ۷۰۰ نفر از فعالان سیلیکون ولی شرکت داشتند که به دلیل محدودیت‌های سفر کمتر از ۱۵ نفر از مدیران ارشد شرکت‌های تکنولوژی ایرانی توانستند در آن حضور پیدا کنند امسال اما با انتخاب برلین حدود ۱۵۰۰ نفر در آن شرکت کردند که سهم آمریکا، اروپا و ایران تقریبا در آن یکسان بود.
آی‌بریجز برلین امسال در سالن‌های بزرگ CityCube این شهر (در مجاورت مرکز بزرگ نمایشگاهی پایتخت) برگزار شد و حدود ۱۰۰ داوطلب که عمدتا دانشجویان ایرانی مقیم آلمان آنها را تشکیل می‌دادند اجرای ده‌ها برنامه سخنرانی، پنل‌های گفت‌و‌گوی فعالان تکنولوژی و بخش معرفی استارت‌آپ‌های ایرانی را برعهده داشتند.
سخنرانی‌های کنفرانس
بهره‌گیری از ظرفیت سرمایه‌گذاری، تجربه و دانش ایرانیان خارج از کشور به خصوص در سیلیکون‌ولی نقطه اصلی برگزاری کنفرانسی است که نامش را «پل» گذاشته‌اند. این چیزی بود که در سخنرانی داریوش زاهدی بنیانگذار مرکز مطالعات کارآفرینی دانشگاه برکلی در روز نخست کنفرانس تاکید شد.
او در سخنرانی خود گفت که داشتن یک جامعه نخبه و موفق ایرانیان خارج از کشور جزو امتیازات این کشور برای تحول در جریان کارآفرینی است. دیوید مک کلا یکی از مشهورترین کارآفرینان تکنولوژی هم در سخنرانی افتتاحیه کنفرانس تلاش کرد ویژگی‌های سرمایه‌گذاری و پیشبرد موفق استارت‌آپ‌ها را شرح دهد. او که در حین سخنرانی آرام و قرار نداشت گفت که استارت‌آپ یک مسیر مشخص ندارد و کارآفرینان باید هر لحظه منتظر تغییر و جابه‌جایی روش‌ها و مدل‌های خود باشند.
به گفته مک کلا باید در مراحل اولیه رشد استارت‌آپ‌ها روی یک ایده عملی و قابل گسترش سرمایه‌گذاری کرد تا ریسک شکست را کاهش داد.
دکتر حمید بیگلری که پیش‌تر تجربه مدیریت ارشد در بانک Citi Group آمریکا را برعهده داشته محور سخنرانی خود را روی مشابهت هرم جمعیتی فعلی ایران و ۳۰ سال پیش آمریکا قرار داد، گروه جمعیتی متحول‌کننده Baby Boomers (کودکان نسل انفجار، کسانی که حد فاصل سال‌های ۱۹۴۶ و ۱۹۶۴ به دنیا آمدند و نقش عمده تحول آمریکا را به این نسل نسبت می‌دهند) حالا به گفته دکتر بیگلری در هرم جمعیتی ایران در بهترین زمان ممکن برای ایجاد یک تحول اقتصادی و تکنولوژیک قرار دارند.
دکتر بیگلری همچنین به روندهای تکنولوژی در ۳۰ سال آینده اشاره کرد، نمونه‌هایی چون لنزهای چشمی دریافت‌کننده اطلاعات و کامپیوترهای کوانتومی و گفت که برای حرکت به سمت آینده بایدبه روندهای تکنولوژی آینده نگاه کرد و نمی‌توان آینده را ساخت در حالی که به عقب نگاه می‌کنید.
کامران الهیان از فعالان تکنولوژی نیز در سخنان خود به روندهای تکنولوژی آینده اشاره کرد؛ به مواردی چون انرژی و پهنای باندو گفت: اگر موج‌های بزرگ را بشناسیم خوب می‌توانیم روی آن حرکت کنیم. حسام آرمندهی، موسس شرکت کافه بازار و محسن ملایری، مدیرعامل شتابدهنده آواتک نخستین سخنرانانی بودند که از ایران به کنفرانس آمده بودند و هر دو نمونه‌های موفقی از شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها را در ایران معرفی کردند.
آرمندهی به رشد ۳۵ درصدی کافه‌بازار و الگوگرفتن از فرهنگ کاری شرکت‌های سیلیکون ولی اشاره کرد و محسن ملایری جریان استارت‌آپی ایران را معرفی کرد که به شکل‌گیری شرکت‌های موفقی چون دیجی‌کالا منجر شده است.
اما در دومین روز از کنفرانس دکتر علینقی مشایخی، استاد دانشگاه شریف فرصت‌های اقتصادی و اکوسیستم کارآفرینی تکنولوژی در ایران را مورد بحث قرار داد. او یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران را دخالت دولت در بازار و حاکمیت بر اقتصاد و عدم دسترسی به بازارهای بین‌المللی دانست. به گفته دکتر مشایخی برای داشتن مدیران خوب باید بازار رقابتی داشته باشیم. او در عین حال چالش‌های اقتصادی ایران را فرصتی برای صنعت آی‌تی ایران دانست که می‌تواند با حل کردن آنها خود را نیز توانمند کند.
دکتر یحیی تابش، دکتر رسول اسکویی، روزبه پیروز، علی زواشکیانی، نازنین دانشور، ناصر غانم‌زاده و حامد قنادپور هم از دیگر سخنرانان پنلی تحت عنوان اکوسیستم کارآفرینی ایران بودند.
روزبه پیروز در این کنفرانس گفت که ما افراد هوشمند داریم و سرمایه هوشمند هم داریم، اما برای عبور از پل به حرکت نیاز است. در جریان این پنل‌ها برخی حاضران بزرگترین مانع برای سرمایه‌گذاری خارجی روی استارت‌آپ‌های ایرانی را امکان عدم انتقال پول (به دلیل تحریم‌ها) دانستند.
هر چند روزبه پیروز این تحریم مالی را عمدتا از سوی آمریکا عنوان کرد و نه اروپا اما در همین حین یکی از برگزارکنندگان کنفرانس (دانشگاه برکلی) از شرکت‌کنندگان خواست روی موضوع انتقال دانش متمرکز شوند چون موضوع بحث (انتقال پول به ایران) طبق قوانین آمریکا جزو مباحث کنفرانس نیست.
در عین حال در کنار برنامه‌های اصلی، ده‌ها پنل هم در سالن‌های مجاور سالن اصلی CityCube برگزار شد. آزاده داننده، رئیس سابق سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در پنلی تحت عنوان زنان در صنعت تکنولوژی در مورد حضور و فعالیت زنان در صنعت تکنولوژی صحبت کرد.
دکتر فریدون قاسم‌زاده در پنل نگاه به آینده درباره کارآفرینی تکنولوژی و فرصت‌های آن گفت. روحا ریحانی درباره قدرت ارتباط و نوآوری‌های مشارکتی سخنرانی کرد، طهماسب مظاهری هم فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی صنعت تکنولوژی را در کارآفرینی تکنولوژی مورد بحث قرار داد.
سعید عمیدی ترندهای تکنولوژی آینده را برشمرد و همچنین خود من هم درباره تاریخچه ژورنالیسم تکنولوژی در ایران صحبت کردم. در کنار این همه حضور بسیاری از شرکت‌های استارت‌آپی ایران برای معرفی خود در این کنفرانس نیز جالب توجه بود. بسیاری از این استارت‌آپ‌ها در فضای نمایشگاهی ساده‌ای که در اختیار داشتند خود را به شرکت‌کنندگان معرفی کردند. در عین حال برخی از استارت‌آپ‌های ایرانی در رقابتی که از طرف
برگزار کنندگان iBridge برگزار شد برنده جایزه‌ای شدند که حضور دو هفته‌ای در سیلیکون ولی و آشنایی از نزدیک با شرکت‌های تکنولوژی و فضای استارت‌آپی در این منطقه است.
بهره‌گیری از جامعه مهاجران نخبه
استفاده از جامعه مهاجران نخبه برای تحول تکنولوژی در داخل کشور همان کاری است که طی دو دهه اخیر دو کشور چین و هند به شکل موفقی آن را اجرا کرده‌اند. این دو کشور با تسهیل و فراهم کردن زمینه ارتباط اقتصادی – علمی مهاجرانی که برای تحصیل و کار به آمریکا رفته بودند عملا و طی یک دوره 10 ساله موجب شدند که این مهاجران به سرمایه‌گذاری و حضور در فضای اقتصادی داخل کشور ترغیب شوند.
لزوما همه این مهاجران به هند و چین بازنگشتند اما به لطف تجربه مدیریت و دانش تکنولوژی به طور مستقیم شرکت‌هایی را در داخل این دو کشورشان راه‌اندازی کردند که رقبای بزرگی برای مدل‌های موفق آمریکایی بودند.
در ایران اما جامعه نخبه مهاجران که بسیاری از آنان جزو موفق‌ترین مدیران صنعت تکنولوژی آمریکا به شمار می‌روند طی سال‌های اخیر جز رابطه خانوادگی ارتباط دیگری را با ایران حفظ نکرده‌اند. حالا در شرایطی که موج جدیدی از شرکت‌های استارت‌آپی در ایران شکل گرفته و نمونه‌های موفقی هم به‌رغم تحریم‌ها و دیگر موانع از دل اقتصاد دیجیتالی ایران سر برون آورده، این باور وجود دارد که این ارتباط اقتصادی/ تکنولوژیک می‌تواند به ایجاد شرکت‌های بزرگ تکنولوژی ایران در جهان منجر شود.
با این حال هنوز سوالات زیادی هم باقی است که بسیاری از آنها فرصت مجال در کنفرانسی چون بریج پیدا نکرده است. یکی از مهم‌ترین آنها مدل‌های سرمایه‌گذاری روی صنعت تکنولوژی در ایران است. اینکه چه نوع سرمایه‌گذاری و با چه مدل‌هایی می‌تواند به رشد تکنولوژی در ایران کمک کند.
بریج در ایران؟
رویداد iBridges به شکل گسترده‌ای مورد توجه رسانه‌های خارجی و ایرانی قرار گرفت. در حالی که درج چند مقاله همزمان با آغاز این کنفرانس موضوع جریان استارت‌آپی ایران را به صدر اخبار آوردند بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی و خبرگزاری‌ها با حضور در کنفرانس به پخش گزارش‌های مختلف از آن پرداختند.
رویترز، نیویورک‌تایمز، بی‌بی‌سی، گاردین، دیلی میل، العربیه و… گزارش‌های متعددی درباره کنفرانس منتشر کردند که مضمون همه آنها تاکید بر این نکته بود که جریان استارت‌آپی ایران قابلیت‌های جهانی شدن دارد. حالا و در پایان کنفرانس بریج ملموس‌ترین نتایج آن را می‌توان ورای شبکه‌سازی دانست.
امیر زرکش از بنیانگذاران این کنفرانس به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: اینکه چرا بریج در ایران برگزار نشد به این دلیل است که هدف آن کارآفرینان تکنولوژی مقیم خارج است. ما تلاش کردیم این کارآفرینان را جذب کنیم و آنها را با فضای تکنولوژی داخل ایران آشنا کنیم. زرکش می‌گوید: تمام کارهای این کنفرانس توسط ایرانی‌ها انجام شد و از این جهت بزرگترین اجتماع ایرانیان بعد از زلزله بم برای پیشبرد یک حرکت جمعی و سازنده در خارج از کشور است.
ما در دور نخست بیش از ۷۰۰ شرکت کننده داشتیم و با برگزاری این دوره در برلین بسیاری از کارآفرینان اروپایی و ایرانی را هم در جمع خود داشتیم. از زرکش می‌پرسم آیا ممکن است دور بعدی این کنفرانس در خود ایران برگزار شود؟ می‌گوید: بریج یک ساختار پایین به بالا دارد، کسی برای آن خط مشی تعیین نمی‌کند. سه گروه اصلی مدیریتی در آمریکا، اروپا و ایران که همه شکل گرفته از فعالان صنعت تکنولوژی هستند آن را شکل می‌دهند.
ما بعد از این کنفرانس یک جلسه با حضور همه آنها داریم و در مورد دور بعدی آن تصمیم‌گیری خواهیم کرد. ضمن اینکه ایجاد پل ارتباطی میان کارآفرینان تکنولوژی فقط به iBridges محدود نخواهد شد و برنامه‌های دیگری هم در این زمینه هست.