وجود مشکل در رصد آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای مجازی
دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه امروزه ارتباط اجتماعی به اتصال اجتماعی تبدیل شده، گفت: در آینده این موضوع نگاه فلسفی جامعه را تغییر خواهد داد و عقلانیت مطرح شده در دوران مدرنیته امروز دچار تحول خواهد کرد. اگر این تحول در حوزه نخبگی هم نباشد، در حوزه عامه مردم اتفاق خواهد افتاد.
ابوالحسن فیروزآبادی، دبیرشورای عالی فضای مجازی در افتتاحیه «همایش فرصت‌ها و چالش‌های فضای مجازی با رویکرد پیشگیری و ارتقای سلامت» با اشاره به اینکه یکی از بخش‌های مهم کشور که می‌تواند در حوزه کاهش چالش‌های ناشی از فضای مجازی فعالیت کند، جامعه نخبگی کشور است، گفت: رکن اصلی فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی هستند. شبکه و اجتماعی بودن ارکان اصلی محسوب می‌شوند که بقیه در خدمت این مفهوم قرار دارند و هرچیزی در چارچوب شبکه اجتماعی در حال وقوع است.
وی با بیان اینکه تاکنون اینترنت افراد را به هم متصل می‌کرد ولی در آینده اینترنت، اشیاء را به هم متصل خواهد کرد، افزود: ۶ میلیارد نفر تحت پوشش شبکه‌های تلفنی قرار دارند. ۳.۵ میلیارد نفر نیز تحت پوشش شبکه تلفن همراه هستند که حتما در فضای مجازی حضور دارند. تا سال ۲۰۲۰ این رقم به ۵۰ میلیارد نفر خواهد رسید.
او گفت: این ارتباط‌گیری و توسعه فضای مجازی و حضور افراد در شبکه‌های اجتماعی سرعت بسیار بالایی دارد. طی سه سال گذشته تولید محتوا در فضای مجازی در دنیا دو برابر شده است که این موضوع نشانه این است که تحولی در حال وقوع است. از بزرگترین تحولات بشر در دو قرن اخیر اتفاق افتاد، مدرنیته بود. سرآغاز مدرنیته ماشین بخار و ماشین چاپ بوده است. ماشین چاپ کتاب را بین مردم آورد و باعث رونق تعلق‌گرایی و ایجاد پوزیتیویسم شد.
وی افزود: امروزه ارتباط اجتماعی به اتصال اجتماعی تبدیل شده است. در شرایط حاضر انسان دائم در تماس است. بنابراین این موضوع نگاه فلسفی جامعه که پوزیتیویستی بوده تغییر خواهد داد و عقلانیت مطرح شده در دوران مدرنیته امروز دچار تحول خواهد شد. اگر این تحول در حوزه نخبگی هم نباشد، در حوزه عامه مردم اتفاق خواهد افتاد.
دبیرشورای عالی فضای مجازی با اشاره به اینکه در دوران مدرنیته نهاد دولت، نهاد قدرتمندی محسوب می‌شد، گفت: ولی در عصر حاضر همه چیز به دست عامه مردم اتفاق می‌افتد. بنابراین اینکه فرهنگ مثل گذشته از سمت نخبگی به سمت مردم سوق پیدا کند، دورانش به سر آمده است و عقلانیت جدیدی در حال شکل‌گیری است که می‌توان اسم آن را عقلانیت مجازی گذاشت.
فیروزآبادی با اشاره به اینکه در حال حاضر جامعه به سمت افقی شدن پیش می‌رود گفت: هر تغییر و تحول در فضای مجازی، ناپیوستگی در جامعه ایجاد می‌کند. تا سه سال پیش شبکه‌های پیام‌رسان نبودند ولی در حال حاضر ۴۰ میلیون نفر از این مزایا استفاده می‌کنند و ده‌ها میلیون در شبکه‌های مجازی حضور دارند و در روز یک میلیون پیام در کانال‌ها تولید میشود بنابراین این موضوع تحول بزرگی را برای جامعه به بار می‌آورد.
امروزه هر انسان به طور میانگین با ۲۰۰ نفر ارتباط دارد
وی اظهار کرد: به همین دلیل است که ذهنیت مردم امروزه تصویری شده و برای دسترسی به اطلاعات توانمندتر شده‌اند، ارتباطات گسترده شده و هر انسان به طور میانگین با ۲۰۰ نفر ارتباط دارد. این عدد به تدریج بزرگتر نیز میشود که باعث تعاملی شدن انسان‌ها و تعاملی شدن انسان و اشیاء شده است. در نتیجه این وضعیت نقش نهاد در جامعه ضعیف‌تر شده است و نقش‌آفرینان مردم هستند.
دبیرشورای عالی فضای مجازی تاکید کرد: در حوزه مقابله با چالش‌های برآمده از فضای مجازی نیز باید نگاه‌ها به این سمت برود که دوران تصدی‌گری دولت تمام شده و دیگر نمی‌توان به صورت سوزنی مشکلات را حل کرد.
آسیب‌های اجتماعی، مکان‌محور است
فیروزآبادی در ادامه با تاکید بر اینکه برای حل مسائل اجتماعی باید نگاه منطقه‌ای و جغرافیایی را لحاظ کنیم، گفت: داشتن راه‌حل عمومی برای حل مسائل اجتماعی مربوط به دوران مدرنیته است و در حال حاضر باید حسب منطقه و جغرافیا تصمیم‌گیری شود. باید آسیب‌های هر منطقه و هر قوم را شناسایی و آنالیز کنیم چون آسیب‌های اجتماعی، مکان‌محور است.
آموزش والدین ابزار کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای مجازی
او با اشاره به اینکه در سازمان بهزیستی تقسیم کار ملی خوبی در این زمینه صورت گرفته است، حاضریم در این تقسیم کار کمک کنیم. متاسفانه از پتانسیل آموزش و پرورش استفاده کافی نشده است. آموزش والدین باعث میشود بسیاری از آسیب‌ها در نوجوانان کاهش یابد. تولید محتوا باید توسط نخبگان جامعه صورت گیرد، تولید محتوایی که بر پایه جغرافیای هر منطقه باشد.
فیروزآبادی افزود: در آموزش و پرورش باید بحث سواد رسانه‌ای، فضای مجازی و الکترونیکی توسعه یابد تا آموزش و پرورش بتواند نقش مهم خود را در این زمینه ایفا کند ولی باید همه مردم وارد این عرصه شود. نهادهای دینی، پژوهشی و رسانه‌ای نیز باید مورد استفاده قرار بگیرند. علاوه بر این باید تعریف درستی از سواد رسانه‌ای ارائه دهیم.
دبیرشورای عالی فضای مجازی افزود: سازمان بهزیستی باید در زمینه ایجاد مراکز رصد آسیب‌های اجتماعی برآمده از فضای مجازی فعالیت کند. در حال حاضر در حوزه رصد آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای مجازی دچار مشکل هستیم و خلا آماری دادریم آمارهای موجود نیز مکان‌محور نیستند. بنابراین باید قوم‌شناسی دیجیتال داشته باشیم تا آسیب‌های مرتبط به هر منطقه و قوم شناسایی شود. همچنین باید در حوزه سواد رسانه‌ای و تولید محتوا در سطح کشور فعالیت کنیم.