مجریان سامانه جامع تجارت برای تکمیل آن باید از رئیس‌جمهوری طلب مهلت کنند
سامانه جامع تجارت به عنوان یکی از پروژه‌های اولویت دار دولت که قرار بود در نیمه بهمن ماه تکمیل شود، به دلیل تاخیر در اجرای بخش‌هایی از آن هنوز به اتمام نرسیده است و برای تکمیل شدن فرایند اجرایی آن، مدیران این سامانه نیازمند دریافت زمان اضافی و مهلت بیشتر از رئیس‌جمهوری برای تمکیل آن هستند.
رئیس‌جمهوری آذرماه گذشته کارگروه نظارت بر سامانه جامع تجارت را موظف کرده بود تا در نیمه بهمنماه و هم‌زمان با دهه فجر سامانه جامع انبارها تکمیل شود و شروع تشریفات گمرکی بر اساس شناسه یکتای قبض صورت گیرد. همچنین ارتباط بین شناسه بارنامه حمل در جابه‌جایی کالا و شناسه یکتای قبض انبار برقرار شود و کلیه مجوزهای ترخیص به صورت الکترونیکی با سامانه جامع تجارت تبادل شود.
تکمیل این بخش‌های باقی مانده از سامانه جامع تجارت موجب تکمیل پروژه‌ای می‌شد که اجرایی شدن آن مدت‌هاست که در دستور کار دولت قرار دارد.
هر چند بخش‌هایی از این ۵ محورتعیین شده اجرایی شده‌اند اما به دلیل تاخیر درتکمیل این بخش‌ها، اجرای کل پروژه سامانه جامع تجارت با تاخیر مواجه شده است و در تاریخ مقرر به اتمام نرسیده است. حال دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات می‌گوید برای تکمیل این پروژه تا پایان سال باید استمهال صورت گیرد و در صورت موافقت رئیس‌جمهوری و همچنین پیگیری بخش‌های درگیر با این پروژه، امکان تکمیل پروژه سامانه جامع تجارت تا پایان سال وجود دارد.
هر چند پروژه سامانه جامع تجارت جزو پروژه‌های طرح تکفا به شمار می‌آید و اجرایی شدن آن از سال ۸۳ در دستور کار دولت قرار داشته؛ اما به دلایل مختلف از جمله به خاطر اختلاف میان وزارت بازرگانی آن زمان (وزارت صمت فعلی) و گمرک در اجرای این پروژه و تولی گری آن، موجب شد که تکمیل این طرح به تاخیر بیافتد.
اجرا و تکمیل سامانه جامع تجارت سال ۹۴ مجدد مورد تاکید دولت قرار گرفت و مقررشد تا در یک دوره زمانی ۶ ساله سامانه‌های مرتبط با تجارت با یکدیگر در ارتباط قرار گیرند. اما در این دوره نیز ناهماهنگی‌های موجود میان گمرک و مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت به عنوان متولی اصلی پیگیری و اجرای این پروژه موجب شد تا اهداف سامانه جامع تجارت محقق نشود. از همین رو مهرماه گذشته (۱۳۹۹) رئیس‌جمهوری، دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات را ملزم به پیگیری جدی و ارسال گزارش‌های پیشرفت پروژه به صورت مرتب کرد.
حال بررسی‌های صورت گرفته از سوی دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات نشان می‌دهد که هر چند بخش‌هایی از پروژه اجرا شده، اما به دلیل تاخیر در اجرا و همچنین نهایی نشدن یا تکمیل نشدن بخش‌هایی از این پروژه کلیت آن با تاخیر مواجه شده است.
دبیرشورای اجرایی فناوری اطلاعات، رضا باقری اصل با اشاره به این که تمامی وظایف دستگاه‌های درگیر برای تکمیل این پروژه هفتم مهرماه به آنها ابلاغ شده است گفت: « تکمیل این پروژه ۵ محور اصلی دارد، که بخش‌هایی از آن تکمیل شده و بخش‌هایی از ان هنوز باقی مانده است.»
او ادامه داد: «دو محور اصلی این پروژه یعنی ثبت سفارش کالا مبتنی بر شناسه کالا و همچنین ثبت شناسه کالا در پروانه گمرکی اجرا شده است؛ هر چند شاید پیشنهاداتی برای بهبود این رویه‌ها وجودداشته باشد.»
او گفت: «البته در تکمیل این دو بخش نیز با تاخیرهایی مواجه بودیم. ثبت سفارش کالا مبتنی بر شناسه کالا و همچنین ثبت آن در پروانه گمرکی مجزا از یکدیگر صورت می‌گرفت؛ اما سامانه جامع تجارت درخواست کرد که این دو سرویس به صورت یکپارچه در سامانه تعریف شود. هم‌اکنون این یکپارچه‌سازی صورت گرفته و امکان اجرایی کردن آن وجود دارد.»
باقری اصل یکی از چالش‌های اجرای این پروژه را ثبت شناسه کالا برای پته‌های گمرکی عنوان کرد. او در توضیح این فرایند گفت: «هر پروانه گمرکی برای حمل در کانتینرها به پته‌های گمرکی تبدیل میشود و سامانه جامع تجارت درخواست کرد که مشخص شود که در این پته‌ها چه شناسه‌های کالایی وجود دارد؛ اما اجرایی شدن این بخش با توجه به مدل بسته‌بندی کالا در مبدا، بازرگانان را با مشکل مواجه می‌کند و هنوز این بخش با توجه به معماری که برای آن طراحی شده اجرا نشده است.»
او تبادل اطلاعات میان سامانه جامع تجارت و سامانه تجارت فرامرزی گمرک را یکی دیگر از چالش‌های مطرح در تکمیل فرایند اجرای سامانه جامع تجارت عنوان کرد. طبق گفته او هر چند این تبادل اطلاعات در شرایط فعلی صورت می‌گیرد؛ اما کیفیت اطلاعاتی که میان این دو سامانه تبادل میشود هنوز در حدی نیست که بتوان گفت این تبادل اطلاعات به صورت کامل صورت می‌گیرد، از همین رو نمی‌توان گفت این بخش از پروژه اجرا شده است.
او یکی دیگر ازبخش‌های این پروژه که هنوز نهایی نشده را موضوع صدور مجوزهای ترخیص کالا از سوی دستگاه‌های مختلف به صورت الکترونیکی عنوان کرد. او در این مورد گفت: «هم‌اکنون امکان صدور مجوز ترخیص کالا به صورت الکترونیکی از سوی سازمان تنظیم مقررات و دخانیات فراهم شده است؛ اما ۲۰ دستگاه دیگر صادر کننده مجوز نیز باید همین فرایند را طی کنند.»
طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته در مصوبه شورای اجرایی فناوری اطلاعات تبادل الکترونیکی کلیه مجوزهای ترخیص کالا از گمرک توسط سامانه جامع تجارت باید به صورتی باشد که صدور مجوز الکترونیکی توسط دستگاه‌های اجرایی صادر کننده مجوز در کمتر از ۱۰ روز کاری باشد.
باقری اصل یکی دیگر از بخش‌هایی که هنوز نهایی و اجرا نشده است را شناسه یکتا برای قبض انبار عنوان کرد. طبق مصوبه شورای اجرایی فناوری اطلاعات باید ارتباط بین شناسه بارنامه حمل در جابه‌جایی کالا و شناسه یکتا قبض انبار فراهم شود که هنوز این امکان از سوی سامانه انبارها فراهم نشده است.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات تاکید کرد که هر چند در بخش‌هایی از این پروژه پیشرفت‌هایی صورت گرفته؛ اما چون در اجرای آنها به هیچکدام از زمان‌های پیش‌بینی شده در پروژه نرسیدیم و هنوز هم این پروژه تکمیل نشده، از همین رو سامانه جامع تجارت نیز جزو پروژه‌هایی است که اجرا وتکمیل آن با تاخیر مواجه شده است.