از زمان پیدایش آیفون، بسیاری از قابلیتهای هوشمند گوشیهای همراه ریشه در جای دیگری دارند: زیرساختهایی به نام فضای ابری. اپلیکیشنهای موبایلی دادههای کاربر را برای انجام فرایندی مثل رونویسی صدا یا ارائه پیشنهادات متنی به فضای ابری ارسال میکنند. حالا اپل و گوگل هردو میگویند که گوشی هوشمند این شرکتها به اندازهای هوشمند شده که میتواند فرایندهای ضروری و حساس یادگیری ماشینی را به طور مستقل انجام دهد و دیگر برای این کارها نیازی به فضای ابری نیست.
اپل این ماه در مراسم WWDC اعلام کرد که دستیار مجازی سیری در جدیدترین مدلهای آیفون و آیپد بدون نیاز به محاسبات ابری، صحبتهای برخی زبانها را رونویسی میکند. گوگل نیز در مراسم توسعه دهندگان I/O در ماه گذشته اعلام کرد که نسخه جدید سیستم عامل اندروید با قابلیت جدیدی به نامه هسته محاسباتی خصوصی (Private Compute Core) همراه است که دادههای حساس را در داخل دستگاه پردازش میکند. یکی از کاربردهای این پردازش داخلی، بخش پیشنهادات متنی کیبورد موبایل است که پاسخهای پیشنهادی را برای پیغامهای دریافتی ارائه میدهد.
معرفی هسته محاسبات خصوصی اندروید، مراسم توسعه دهندگان I/O 2021
اپل و گوگل هردو میگویند که یادگیری ماشینی داخلی باعث بهبود وضعیت حریم خصوصی و افزایش سرعت اپلیکیشنها میشود. از آنجایی که نیازی به انتقال دادهها نیست، خطر نشت دادهها از بین رفته و از آنجایی که نیازی به ارسال و دریافت اطلاعات نداریم در زمان نیز صرفهجویی میشود. همچنین نگهداری داده روی گوشی های همراه باعث میشود تا ارتباطی بین مشتریان و اکوسیستم این غولهای تکنولوژی ایجاد شود و احتمال خروج از اکوسیستم کاهش یابد. همچنین کسانی که نگران حریم خصوصی بودند حالا با خیال راحت دادههای بیشتری را به اشتراک میگذارند.
نو آوری جدید این شرکتها در حوزه یادگیری ماشینی به یک باره حاصل نشده و مدتها است که این شرکتها روی محدود کردن دادههایی که فضاهای ابری امکان مشاهده آن را دارند کار کردند.
گوگل در سال ۲۰۱۴ با تکنیک حریم خصوصی افتراقی شروع به جمعآوری مجموعه دادههای مرورگر کروم کرد. این تکنیک در واقع دادههای به دست آمده را شلوغ و درنتیجه دادههای نهایی اطلاعات کمی درمورد افراد ارائه میکنند. اپل نیز با همین تکنیک دادههایی را برای پیشنهاد ایموجی و پیشبینی متن و دادههای مرورگر استفاده کرده است.
اخیرا هر دو شرکت تکنولوژی دیگری به نام یادگیری متحد را به کار گرفتهاند. این تکنولوژی به سیستم یادگیری ماشینی در فضای ابری اجازه میدهد که بدون سرک کشیدن در دادههای خام بروزرسانی شود؛ در این روش هر کدام از دستگاهها داده را به صورت داخلی پردازش کرده و تنها بروزرسانی پردازش شده را در اختیار فضای ابری قرار میدهند. همانند حریم خصوصی افتراقی، این تکنولوژی طبق اعلام شرکتها تنها در موارد محدودی استفاده میشود. گوگل از این تکنینک برای به روزرسانی پیش بینیهای نوشتاری با روندهای روز جهانی استفاده کرده است؛ اپل نیز تحقیقاتی را منتشر کرده که نشان میدهد این شرکت میخواهد از این تکنولوژی برای بروزرسانی مدلهای تشخیص صدا استفاده کند.
راشل کامینگز، استادیار دانشگاه کلمبیا که پیشتر به اپل مشاوره میداد، میگوید که گذار سریع به انجام یادگیری ماشینی در داخل ماشینها خیلی عجیب است. او میگوید: «به ندرت میبینیم که چیزی مسیر مفهوم اولیه تا اجرا را تنها ظرف چند سال طی کند.»
این پیشرفت نه تنها به پیشرفت در علم کامپیوتر وابسته است، بلکه شرکتها نیز باید مشکلات پردازش داده روی دستگاههای مشتریان را رفع کنند. گوگل گفته است که سیستم یادگیری متحد تنها زمانی عمل میکند که دستگاه به برق متصل، بیکار و دارای اتصال اینترنت رایگان باشد. این با بهبود قدرت پردازشگرهای موبایل امکان پذیر شد.
سخت افزار قدرتمند موبایلی یکی از عواملی بود که در سال ۲۰۱۹، تشخیص صدای داخلی و بدون نیاز فضای ابری را برای دستگاههای پیکسل ممکن کرد. تشخیص صدای داخلی سیری که اپل در مراسل WWDC همین ماه از آن رونمایی کرد از «موتور عصبی» (Neural engine) استفاده میکند که این شرکت برای تقویت الگوریتمهای یادگیری ماشینی به پردازشگرهای موبایلی خود اضافه کرده است.
همکاریهای فنی تاثیر گذار هستند اما اینکه چه تاثیر معناداری روی رابطه کاربران با غولهای تکنولوژی دارند جای بحث دارد.
نمایندگان اپل در مراسم WWDC گفتند که طراحی جدید سیری یک «بروزرسانی مهم برای حریم خصوصی است» که مشکل انتقال تصادفی صدا به فضای ابری را حل میکند، موضوعی که یکی از نگرانیهای اصلی کاربران دستیار صوتی در حوزه حریم خصوصی بود. برخی دستورهای سیری-ازجمله تنظیمات تایمر-را میتوان کاملا به صورت داخلی پردازش کرد که سرعت پاسخگویی را افزایش میدهد. اما در بسیاری از شرایط دستورهای رونویسی شده برای رمزگشایی و پاسخ به سرورهای اپل ارسال میشوند. رونویسی صدای سیری هنوز هم برای اسپیکرهای هوشمند هومپاد (HomePod) به صورت ابری انجام میگیرد. این دستگاهها معمولا در آشپزخانه یا اتاق خواب قرار دارند و ضبط صدای تصادفی در این مکانها بیشتر نگران کننده است.
گوگل نیز برای محافظت از حریم خصوصی، وعده پردازش داخلی دادهها را داده و نشانههای موجود حاکی از توسعه این فعالیتها است. این شرکت از شرکایی مثل سامسونگ که از سیستم عامل اندروید استفاده میکنند انتظار دارد تا هسته حریم خصوصی محاسباتی را به کار گرفته و از آن برای قابلهایی که به دادههای حساس احتیاج دارند استفاده کنند.
گوگل همچنین در راهکار جدید FLoC که برای تبلیغات هدفمند ارائه داده و مدعی حریم خصوصی بیشتر است، دادههای مرور اینترنت را به صورت داخلی تحلیل میکند. دانشمندان و رقبای تکنولوژی گوگل میگویند که این ابزار احتمالا برای کمک به تثبیت سلطه گوگل روی تبلیغات آنلاین طراحی شده و هدف گیری را برای دیگر شرکتها دشوار تر میکند.
مایکل ویل، سخنران حقوق دیجیتال در دانشگاه لندن، میگوید پردازش داده درون دستگاهی میتواند چیز خوبی باشد اما نحوه نمایش و ارائه آن نشان میدهد که این تکنولوژی نیز ابزاری برای نگه داشتن کاربران در اکوسیستمهای سودآور دیجیتال است.
ویل میگوید: « حریم خصوصی گاهی با محرمانه ماندن دادهها اشتباه میشود اما حریم خصوصی به محدود کردن قدرت نیز مربوط است. اگر شما یک شرکت بزرگ تکنولوژی باشید و بتوانید تعریف حریم خصوصی را به عنوان رازداری القا کنید، کسب و کار به روند عادی خود ادامه میدهد و شما مجوز فعالیت خواهید داشت.»
یک سخنگوی گوگل گفت که این شرکت «به دنبال حریم خصوصی در هرجایی است که محاسبه انجام میشود» و دادهای که برای پردازش به هسته محاسبه خصوصی ارسال میشود «باید برای کاربر ارزشمند باشد.» اپل به درخواست ما برای اظهارنظر در این باره پاسخی نداد.
کامینگز از کلمبیا میگوید که تکنیکهای جدید حریم خصوصی و نحوه عرضه و نمایش آن از سوی این شرکتها، پیچیدگیهای زندگی دیجیتال را افزایش میدهد. در سالهای اخیر یادگیری ماشینی بیش از پیش کاربرد پیدا کرده و شرکتهای تکنولوژی به تدریج گستره دادههایی که جمعآوری و تحلیل میکنند را افزایش دادند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد برخی کاربران درمورد محافظتهای حریم خصوصی دچار سو برداشت شدهاند.
شعار تبلیغاتی اپل «آنچه در آیفون شما اتفاق میافتد، در آیفون شما باقی میماند.»
کامینگز و همکارانش در دانشگاه بوستون و موسسه مکس پلانک در یک مطالعه تحقیقاتی، توصیف حریم خصوصی افتراقی از نگاه شرکتهای تکنولوژی، رسانه و دانشمندان را به ۶۷۵ آمریکایی نشان دادند. دریافت اطلاعات درمورد این تکنیک باعث شد تا احتمال اشتراک گذاری داده در بین این افراد دوبرابر شود. اما شواهد حاکی از آن است که توصیف مزایای حریم خصوصی افتراقی باعث یک سری انتظارات غیرواقعی شده است. یک پنجم از پاسخ دهندگان انتظار داشتند که دادههای آنها در باربر نیروهای امنیتی نیز محافظت شود، موضوعی که حریم خصوصی افتراقی نقشی در آن ندارد. بیانیههای جدیدی اپل و گوگل درمورد پردازش داخلی داده نیز ممکن است چنین سو تفاهمهایی را به دنبال داشته باشد.