بازار تکنولوژی «تشخیص چهره» به 8.5 میلیارد دلار خواهد رسید
فناوری تشخیص چهره(FRT) یکی از تکنولوژی‌هایی است که این روزها در جهان توسعه یافته و البته در دوران کرونا هم با توجه به ضرورت تماس حداقلی، این فناوری مبتنی بر هوش مصنوعی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. تازه‌ترین گزارش مؤسسه پژوهشی Comparitech نشان می‌دهد ارزش بازار تکنولوژی تشخیص چهره در جهان که در سال 2020 حدود 3.8میلیارد دلار بوده تا سال 2025 دوبرابر شده و به 8.5میلیارد دلار خواهد رسید.
معایب یک فناوری
با وجود موفقیت‌های این تکنولوژی بویژه در دوران کرونا، نام فناوری تشخیص چهره با نگرانی‌هایی بابت نقض احتمالی حریم خصوصی گره خورده و بسیاری معتقدند تنها در صورتی می‌توان این فناوری را پذیرفت که این تکنولوژی با روش اخلاقی و تحت یک نظارت صحیح توسعه یابد و حقوق شهروندی کاملاً رعایت شود. از بزرگترین کمپانی‌های جهان که در حال توسعه نرم افزار اسکن چهره هستند می‌توان به آلفابت شرکت مادرتخصصی گوگل، اپل، کمپانی چینی تنسنت، آمازون و هلدینگ علی بابا اشاره کرد که البته این شرکت‌ها تاکنون در این مسیر با مشکلاتی هم مواجه بوده‌اند.
به‌عنوان مثال پس از قتل جورج فلوید در مینه سوتا و به راه افتادن موج اعتراضات علیه خشونت پلیس در مقابل افراد رنگین پوست، شرکت آمازون زیر فشار مدافعان حقوق مدنی، مجبور شد استفاده از نرم افزار تشخیص چهره خود را به مدت یک سال متوقف کند. این مدافعان معتقد بودند تطبیق نادرست چهره می‌تواند منجر به دستگیری‌های اشتباه و سرکوب آزادی بیان شود.گفتنی است آمازون این تعلیق را برای مدتی نامعلوم تمدید کرده است.
اشتباهات سیستم شناسایی چهره برای متقاضیان بیمه بیکاری هم دردسرساز شده است. به‌عنوان مثال ازآنجاکه هویت متقاضیان در امریکا با سیستم ID.me تأیید میشود، مشکلات این سیستم سبب شده است تا گاه برخی از این شهروندان شانس دریافت این کمک مالی را از دست بدهند. علاوه بر اشتباهات احتمالی، این فناوری تاکنون متهم شده که کاملاً جنسیتی و نژادی عمل می‌کند چراکه سیاه پوستان بویژه زنان، بیشترین میزان خطای شناسایی را در این فناوری داشته‌اند و گاه به‌دلیل تشخیص غلط برای آنها دردسرهایی درست شده است.درامریکا علاوه بر این موارد، نگرانی‌های دیگری هم وجود دارد و آن هم نفوذ چین است و درنهایت کمیسیون ارتباطات فدرال، ممنوعیت دوربین‌های نظارتی ساخته شده توسط پنج شرکت چینی از جمله هایک ویژن و هوآوی را پیشنهاد داد.
کرونا و فناوری تشخیص چهره
اما این فناوری در چه مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ برای بررسی این موضوع، تیم محققان مؤسسه Comparitechحدود 100 کشور پرجمعیت جهان را برای استفاده از فناوری تشخیص چهره در دولت، پلیس، فرودگاه‌ها، مدارس، بانک‌ها، محل کار و اتوبوس‌ها و قطارها و… مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و به طور مشخص عنوان شد که بیش از 40 درصد کشورها به نوعی برای شناسایی، ردیابی یا کاهش انتقال کووید19 از فناوری تشخیص چهره استفاده می‌کنند.
از مزایای این فناوری می‌توان به استفاده کمپانی‌های بزرگ هم از آن در تبلیغاتشان اشاره کرد. برخی کشورها ازجمله مکزیک نیز تاکنون از این تکنولوژی برای جلوگیری از تقلب در انتخابات بهره گرفته‌اند.
استفاده از FRT تنها به این موارد محدود نمی‌شود و یکی از بزرگترین جایگاه استفاده از آن، مرزها هستند. به‌عنوان مثال ایسلند از سال 2020 همه تلاش خود را به کار گرفته تا در مرزهایش از این تکنولوژی بهره بگیرد و در کل می‌توان گفت 20 درصد از کشورهایی که توسط مؤسسه Comparitech مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌اند، از فناوری تشخیص چهره به طور گسترده در مرزهای ملی و بین‌المللی استفاده می‌کنند.
همچنین استفاده از تشخیص چهره در انواع بانکداری در بیشتر کشورهای امریکایی، اقیانوسیه، آسیا و اروپا رواج دارد و کاربران برای پرداخت پول، باز کردن حساب و… از این تکنولوژی استفاده می‌کنند. این درحالی است که Comparitech شواهدی برای استفاده روزافزون از این تکنولوژی در کشورهای آفریقای شمالی پیدا نکرده است. در این میان بلژیک تنها کشور مورد مطالعه در این گزارش به شمار می‌رود که استفاده از فناوری تشخیص چهره در آن ممنوع شده است. با این که 70درصد نیروهای پلیس جهان به این تکنولوژی دسترسی دارند اما قوانینی بسیار سختگیرانه برای نیروی پلیس این کشور به منظور استفاده از فناوری تشخیص چهره وجود دارد. همچنین بیشتر کشورهایی که نیروی پلیس آنها به این فناوری دسترسی ندارد در آفریقا واقع شده‌اند.
همچنین نتایج تحقیق مؤسسه Comparitechنشان می‌دهد60 درصد کشورها در برخی از فرودگاه‌ها دارای فناوری تشخیص چهره هستند و این رقم برای مدارس به 20درصد می‌رسد. تقریباً 80 درصد کشورها از FRT در برخی از مؤسسات بانکی استفاده می‌کنند وحدود 40 درصد کشورها هم FRT را در برخی از محل‌های کار اجرا کرده‌اند.20 درصد کشورها در اتوبوس‌ها FRT دارند در حالی که 30 درصد آنها در برخی از قطارها و متروها از آن بهره می‌گیرند.
10 کشور نخست
اما کدام کشورها بیشترین میزان استفاده از فناوری تشخیص چهره را داشته اند؟ در گزارش مؤسسه Comparitech امتیاز کشورها با شاخص عدد 40 مشخص شده است و هرچه عدد اختصاص یافته به کشور مورد نظر بالاتر باشد به این معناست که نشانه کمتری از استفاده گسترده ازفناوری FRT در این کشور دیده میشود. بالطبع هرچه هم نمره اختصاص یافته به یک کشور پایین‌تر باشد بدین معناست که شواهدی مبنی بر استفاده گسترده‌تر و گاه تهاجمی‌تر از این فناوری در چنین کشورهایی بیشتر دیده میشود. چین کشوری است که امتیاز 5 را از 40 دریافت کرده و در جایگاه نخست قرار گرفته است. چین به‌عنوان بزرگترین تأمین کننده فناوری تشخیص چهره شناخته میشود و دولت و پلیس این کشور به‌طور گسترده و غالباً با تاکتیک‌های نظارتی از این فناوری استفاده می‌کنند.
دومین کشور این لیست روسیه است که امتیاز 9 را از 40 کسب کرده است. این کشور مدت زمان زیادی است که از فناوری تشخیص چهره بهره می‌برد و حتی شایعاتی مبنی بر شناسایی و بازداشت معترضان از طریق FRT در تظاهرات مربوط به زندانی کردن الکسی ناوالنی، رهبر مخالفان روسیه وجود دارد.
امارات متحده عربی هم امتیاز 10 را در این گزارش دریافت کرده است. در این کشور از خدمات دولتی گرفته تا ثبت‌نام در مدارس از این فناوری استفاده میشود و همچنین خودروهای گشتی پلیس در ابوظبی برای شناسایی افراد مشکوک و تحت تعقیب به FRT مجهز هستند.
ژاپن، هند و شیلی هم امتیاز 12 را کسب کرده‌اند. بیشترین استفاده ژاپن از این فناوری، ردیابی مجرمان است. در شیلی هم بیشتر شهروندان تا سال 2022 کارت های شناسایی الکترونیک خواهند داشت که در ساختار آن از فناوری شناسایی چهره استفاده میشود. در هند نیز حدود 16 سیستم FRT مختلف در دولت‌های مرکزی و ایالتی استفاده میشود و 17 مورد دیگر نیز در حال توسعه است.
در این گزارش به استرالیا و برزیل هم امتیاز 13 داده شده است. پلیس استرالیا از فناوری بحث برانگیز تشخیص چهره Clearview که مشخص شد از تصاویر شبکه‌های اجتماعی برای ایجاد پایگاه داده خود استفاده کرده است، بهره می‌گیرد. در برزیل هم استفاده از FRT توسط دولت و پلیس، مدارس و حمل‌ونقل عمومی در حال افزایش است.
آرژانتین با امتیاز 16 در رده بعدی جای گرفته و البته FRT به یک پایگاه داده که شامل مظنونان نوجوان است، پیوند داده شده است. در این کشور بازداشت غیرقانونی افراد پس از شناسایی نادرست از طریق سیستم تشخیص چهره دیده میشود و بسیاری مخالف آن هستند.
امتیاز 17 هم ازآن فرانسه، مجارستان، مالزی و انگلستان شده است. هرچهار کشور در دولت، پلیس، بانکداری و در فرودگاه‌ها از این فناوری استفاده می‌کنند اما فرانسه، انگلیس و مجارستان هیچ FRT شناخته شده‌ای در مدارس ندارند و مالزی هم FRT را روی اتوبوس‌ها نصب نکرده است. گفتنی است مکزیک و ایالات متحده هم امتیاز 18را کسب کرده‌اند.