همه اپراتورها VPN را فیلتر می کنند اما هرکدامشان یک جور!
تقریبا این روزها کمتر کسی را پیدا می‌کنید که روی گوشی خود از یک VPN یا به‌اصطلاح خودمانی‌تر فیلترشکن استفاده نکند؛ ابزاری که به دلیل تصمیمات اخیر در فیلترکردن سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی و محدودیت دسترسی به اینترنت، روزبه‌روز با رونق بیشتری هم روبه‌رو میشود.
با این حال علاوه بر انتقادی که کاربران همه‌روزه به کیفیت اینترنت و اعمال محدودیت در دسترسی دارند، مشکل دیگر به اختلال در اتصال آنها به ابزارهای VPN به‌خصوص در اینترنت همراه مربوط میشود که باعث نارضایتی کاربران و تلاش برای پیداکردن مسیرهای جایگزین شده است.
در هفته‌های اخیر افزایش موج اعتراضی کاربران به گسترده‌شدن فیلترینگ و انتقاد از محدودیت در سطح دسترسی‌ها به این دلیل است که آنها با مورد جدیدی مواجه‌اند و این سؤال را مطرح می‌کنند که چرا فیلترشکن وصل میشود؛ اما برنامه‌ای را باز نمی‌کند؟
کاربران بسیاری در شبکه‌های اجتماعی این موضوع را مطرح می‌کنند که فیلترشکن‌شان با وجود اینکه به نظر می‌رسد وصل شده و گزینه کانکت آن فعال است؛ اما برنامه‌های فیلترشده‌ای مانند اینستاگرام و تلگرام را باز نمی‌کند.
در چنین مواقعی نخستین اقدامی که کاربر انجام می‌دهد، تغییر اپراتور اینترنت و پس از آن تغییر VPN مدنظر است؛ اما در شرایط فعلی این ترفند هم جواب نمی‌دهد و اپراتور مدنظر سرویس‌دهی ندارد.
شاید در شرایط عادی بتوان یکی از دلایل اصلی اختلال فیلترشکن‌ها را سرعت و ترافیک بالای VPN دانست که به سرور فشار می‌آورد و عملا اتصال کاربر را سخت و دشوار می‌کند؛ اما در شرایط فعلی کشور و محدودیت‌هایی که روی شبکه اپراتورها ایجاد شده، دیگر مشکل از سمت VPNها نیست.
این وضعیت را می‌توان این‌گونه تعبیر کرد که «اینترنت به ظاهر قطع نیست؛ اما دستکاری شده است»؛ وضعیتی که در آن اتصال به اینترنت برقرار است؛ اما نمی‌شود کاری از پیش برد و پایدارماندن هر اتصال، یک گرفتاری بزرگ است. دستکاری‌ها در دسترسی به اینترنت در این روزها به اوج خود رسیده و به‌دنبال اعمال تغییرات روی زیرساخت اینترنت کشور، اختلال دسترسی برای کاربران بسیار مشهود است.
به نظر می‌رسد هدف اصلی این اختلالات، فیلترینگ و محدودسازی دسترسی‌ها به سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی و کاهش استفاده از فیلترشکن‌هاست؛ اما این تصمیم نه‌تنها کاربران، بلکه همه کسب‌وکارهای اینترنتی را هم تحت تأثیر قرار داده و باعث بروز اختلال گسترده در زیرساخت‌های مورد استفاده آنها شده است.
در راستای این محدودیت‌ها، آنچه کاربران در اتصال اجباری به VPN مطرح می‌کنند، تفاوتی است که در نحوه و کیفیت اتصال به VPN در شبکه اپراتورهای مختلف دیده میشود. در هفته‌های اخیر کاربران بیشتری می‌گویند اختلال VPN روی شبکه اپراتور ایرانسل افزایش یافته و بیشتر از دیگر اپراتورهاست.
هرچند برخی گلایه‌ها هم از نحوه اتصال به فیلترشکن در همراه اول مطرح شده؛ اما آنچه کاربران در شبکه‌های اجتماعی نقل می‌کنند و برایند نظرات درباره اپراتورهای ثابت و این اپراتور در اتصال به VPN مثبت بوده است.
گزارشی که در ماه‌های اخیر از طرف یکی از سرویس‌دهنده‌های ابری کشور منتشر شده نیز بر این ادعا صحه می‌گذارد که مدل سرویس‌دهی ارائه‌دهندگان اینترنت در شرایط فعلی کشور یکسان نیست و به نوعی شاهد تفاوت اعمال فیلترینگ میان اپراتورها هستیم. در این گزارش با تحلیل وضعیت دسترسی کاربران، به‌خصوص کاربران فنی و مدیران شبکه، به دلایل این تفاوت اشاره و گفته شده که برای مثال یک اپراتور به صورت مجزا به فیلترینگ هوشمند روی آورده و مسیریابی IPهایی را که روی VPN هستند، مورد فیلترینگ قرار می‌دهد. همچنین پروتکل‌های VPN که از آنها می‌توان برای دورزدن فیلترینگ استفاده کرد، در آن بلاک میشود.
شواهد نیز نشان می‌دهد که نسبت به روزهای ابتدای قطع سرویس‌های اینترنت خارجی در کشور، وضعیت ایجاد محدودیت‌ها به گونه‌ای دیگر شده و دیگر با پیگیری مکرر مشتری و تماس با مراکز پاسخ‌گویی اپراتورها، حل‌شدنی نیست.
باید توجه داشت که این تصمیمات تنها باعث تحمیل هزینه‌های اینترنت و به تبع آن هزینه خرید متعدد فیلترشکن به کاربرانی میشود که عموما چاره‌ای جز تغییر مکرر آدرس‌های IP ایران و خارج خود ندارند.