موسسات مالی تمایلی به استفاده از سامانه کشف تقلب ندارند. به گفته فعالان این حوزه هرچند رگولاتور بانک‌ها و شبکه پرداخت را تشویق به استفاده از سامانه‌های برخط در حوزه کشف تقلب کرده است، اما از آنجا که هنوز بسترها و چارچوب‌های لازم برای این موضوع مشخص نشده است عملا ازاین سامانه‌ها استفاده درستی نمی‌شود.

کارشناسان این حوزه معتقدند زمانی سامانه‌های کشف تقلب درست کار می‌کنند که بانک‌ها و موسسات اعتباری داده‌هایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند اما تا زمانی که این داده‌ها میان بانک‌ها به اشتراک گذاشته نمی‌شود عملا به نتیجه رسیدن سامانه‌های کشف تقلب طولانی‌تر خواهد بود.

از سوی دیگر زمانی سامانه‌های کشف تقلب به صورت گسترده از سوی شبکه بانکی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد که بانک‌ها در قبال فیشینگ و حفظ امنیت کاربرانشان احساس مسئولیت کنند اما در شرایط فعلی بانک‌ها چندان خود را  در قبال داده‌هایی که در اختیارشان قرار دارد مسئول نمی‌دانند.

سامانه کشف تقلب مستقل است

توسعه سیستم‌ها نیاز به داده برچسب خورده دارد و به‌دست آوردن داده کار چندان ساده‌ای نیست. از طرف دیگر، سامانه باید پذیرای داده های مختلف باشد و بتواند با انواع سناریوها، داده را تحلیل و گزارش کم خطایی ارائه بدهد.

مسعود علی‌اکبرزاده، مدیرعامل شرکت داده‌کاوان هوشمند توسن معتقد بود موسسات مالی و اعتباری که بانک‌ها نیز بخشی از آن حساب می‌شوند به دلیل پیچیده بودن سیستم‌هایشان، بستر جذابی برای متقلبین این حوزه به‌شمار می‌آیند زیرا تقلب اجتناب‌ناپذیر است.

علی‌اکبرزاده با اشاره به اهمیت این حوزه توضیح داد: لزوم جلوگیری از این اتفاقات، مجهز شدن به فرایندهایی است که با تولید گزارش‌های بهینه‌ و تحلیلی، دسترسی به تقلب را مسدود می‌کنند. با توجه به سرعت بالای الکترونیکی شدن محصولات و فرایندهای بانکی و همچنین تشویق مردم به استفاده از آن، لزوم استفاده از سامانه‌های کشف تقلب برای صنعت مالی و خصوصا بانکداری پیش از پیش نمایان می‌شود.

به گفته مدیرعامل شرکت داده‌کاوان هوشمند توسن، به‌دلیل اینکه سامانه کشف تقلب از جنس امنیت است و این حوزه نیز هیچگاه دارای قطعیت و ۱۰۰ درصدی نیست، جلوگیری کامل از تقلب و تخلف انتظار زیادی است.

علی‌اکبرزاده با تاکید بر استفاده فناوری هوش مصنوعی در این حوز گفت که به‌نظر می‌آید در حال حاضر سامانه کشف تقلب توسعه یافته و با هوشمندی و استفاده از داده‌ها می‌تواند به‌صورت دقیق‌تری نقاط تخلف را پیدا کند. ورورد فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی نیز در بهینه‌تر شدن فرایندهای سامانه کمک چشم‌گیری می‌کند. مثلا اگر مواردی که نشان‌دهنده رخداد تقلب و تخلف است به شرکت‌های شبیه ما که در حوزه کشف تقلب فعالیت دارند، ارجاع شود تا از طریق این گزارش‌ها، بتوان به مدلی هوشمند دست یافت و برای جلوگیری از اتفاق مشابه در سایر موسسات استفاده نمود.

او درباره عمده تفاوت کشف تقلب آنلاین و آفلاین گفت که سامانه کشف تقلب برخط، برخلاف سامانه‌های آفلاین که پس از مدتی خبر تقلب را افشا می‌کنند، در لحظه و به‌هنگام، هشدار را صادر و جلوی تقلب را در همان لحظه اتفاق می‌گیرند.

به گفته علی‌اکبرزاده، اخیرا رگولاتور بانک و شبکه پرداخت را تشویق به استفاده از سامانه‌های برخط در حوزه کشف تقلب کرده است، اما از آنجا که هنوز بسترها و چارچوب‌های لازم برای این موضوع تدارک دیده نشده است، درنتیجه سامانه فوق وضعیت مشخصی ندارد.

او درباره چالش‌های این حوزه گفت که عدم ارتباط بانک‌ها و سایر موسسات مالی و اعتباری با یکدیگر، مهم‌ترین آن بشمار می‌رود؛ در واقع علاقه به اشتراک‌گذاری موارد تقلب در آنها وجود ندارد.

همچنین ایجاد نکردن امنیت و مسئولیت‌پذیری بانک‌ها در مقابل فیشینگ قرار گرفتن و تقلب صورت گرفته بر روی حساب کاربرانش، نقصان دیگری است که استفاده از ابزارهای این سامانه را کمرنگ می‌کند. تصور می‌شود اگر مسئولیت و ریسک موضوع سمت بانک باشد شرایط تعدیل پیدا می‌کند.

مورد دیگری که علی‌اکبرزاده از آن به‌عنوان چالش صحبت کرد، تمایل نداشتن موسسات مالی به استفاده از سامانه کشف تقلب بود. به‌نظر می‌رسد موسسات مالی به خودی خود تمایلی به استفاده از سامانه کشف تقلب ندارند و صرفا به دلیل حضور رگولاتوری و الزام به رعایت قوانین و ضوابط به استفاده از آن مجاب به استفاده می‌شودند. به گفته او تا زمانی که نهادهای اقتصادی و صنعت بانکداری دیدگاه خود را در این موضوع تغییر ندهند اهمیت کشف تقلب در سایه باقی می‌ماند.

علی‌اکبرزاده معتقد بود که اهمیت سامانه‌های کشف تقلب و تخلف بر صنعت مالی مشخص است و عدم تغییر پارادایم فکری صاحبان کسب‌وکارها در عدم استفاده درست از سامانه‌های مدنظر می‌تواند آسیب‌های فراوانی را در عصر هوشمندی و داده برجای گذارد.

شفافیت خیال کاربران را در استفاده از ابزارهای الکترونیکی راحت می‌کند

از سویی به نظر می‌رسد می‌رسد اگر سامانه‌های کشف تقلب بیشتر از سوی بانک‌ها مورد استفاده قرار گیرد میزان استفاده از اینترنت بانک و ابزارهای الکترونیکی گسترش پیدا می‌کند.

علی زارع، مالک محصول راهکارهای تشخیص تقلب داتین درباره علل تمایل نداشتن کاربران به استفاده از  اینترنت بانک‌ها گفت: مشاهده موضوع جرا‌‌ئم مالی در فضای آنلاین سبب می‌شود که بعضی‌ها از حساب‌های موبایل و اینترنت بانک کمتر استفاده ‌کنند. در چنین شرایطی بایستی سامانه برخط کشف تقلب وجود داشته باشد تا با تزریق شفافیت خیال کاربران دراستفاده از آن ابزارها راحت می‌شود. با توجه به حجم بالای تراکنش‌ها، بدون سیستم‌های برخط چنین امنیتی را نمی‌شود ایجاد کرد.

تقلب دو نوع است؛ یک مورد ناشی از اشتباه افراد است. مثلا فرد از طریق صفحه اینستاگرام، یک تراکنش کارت به کارت انجام می‌دهد یا پول را تبدیل به رمزارز می‌کند و پولش از بین می‌رود؛ به گفته زارع در این شرایط، کنترل شرایط ممکن نیست اما می‌شود فعالیت‌های آموزشی را برای کاربران افزایش داد.

نوع بعدی تقلب، تخلفات سیستماتیک است. زارع گفت که در این حوزه اتفاقات خوبی شروع شده و رو به توسعه است، به شکلی که هرجا موسسسات مالی مثل بانک‌ها پایه کار بودند توانستیم جواب خوبی بدهیم. مثلا تراکنش‌های قمار را با دقت بالای ۹۸ درصد شناسایی کردیم و جلوی انجام تراکنش را گرفتیم. همچنین حساب‌های تجاری را با الگوریتم‌های بهتری از روال اعلامی، شناسایی می‌کنیم و می‌توانیم به نیازهای اکوسیستم، پاسخ‌ دهیم.

هزینه تحقیق و توسعه شناسایی تقلب هنگفت است

مالک محصول راهکارهای تشخیص تقلب داتین با اشاره به هزینه هنگفت شناسایی تقلب گفت: چالش‌های این حوزه متنوع است؛ پشت بعضی از جریان‌های متقلب یک فرایند تحقیق، توسعه و سرمایه‌گذاری هنگفت وجود دارد. این یعنی ما هر روز با سناریوهای جدید مواجه می‌شویم و باید همیشه دنبال راهکار و سناریوی جدید باشیم. از طرفی، شناسایی سناریوهای جدید هم کار ساده‌ای نیست.

گفته می‌شود شرایط مالی، تورم و اوضاع اقتصادی، تمایل افراد را به بعضی از کارهایی که تخلف محسوب می‌شود بالا برده و از طرفی تجهیز سخت‌افزاری کار سختی شده است. درواقع مجموعه‌ها مجبور می‌شوند سرمایه‌های هنگفتی را برای این حوزه هزینه کنند.

همچنین یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که در همه حوزه‌های وجود دارد، کمبود سرمایه انسانی است، زیرا موج مهاجرتی که اتفاق افتاده است، تامین سرمایه انسانی و مشاوره گرفتن را سخت می‌کند.

به گفته زارع حوزه تشخیص تقلب یک حوزه انحصاری است و برعکس سایر حوزه‌ها، نمی‌توان مقاله‌های به‌روز را به سادگی پیدا کرد. همچنین موسسات خیلی تمایل ندارند به یکدیگر اطلاعات بدهند. این باعث‌شده تبادل اطلاعات سخت انجام شود.

از طرفی چالش قانونی هم وجود دارد، زیرا فرایند جرم‌انگاری در کشور کند است و به همین دلیل، کمی طول می‌کشد تا این فرایند اتفاق بیفتد.

بانک‌ها نیازمند زیرساخت هوشمند هستند

مدیر محصول داتین با اشاره به اهمیت تجهیز شدن بانک‌ها به این سیستم توضیح داد: بانک‌ها با توجه به محدودیت‌هایشان، استقبال و دغدغه اعتبار دارند، پس نسبت به این موضوع آگاهانه پیش می‌روند. همچنین موضوع اعتبار موسسات بانکی و مالیاتی هم درگیر است و هیچکس دوست ندارد چنین اتفاقی برایش بیفتد. موسسات مالی- اعتباری علاقه دارند برای دفاع از شهرتشان و به خطر نیفتادن مشتریانشان، در این حوزه هزینه کنند؛ به‌عنوان مثال بانک‌های متوسط، بالای ۶ میلیون تراکنش کارتی دارند درنتیجه برای ایجاد امنیت به چنین زیرساخت‌های قابل توجه و هوشمندی نیازمند هستند.

به گفته زارع، سامانه کشف تقلب یک سامانه مستقل است، پس فرد می‌تواند آن را در مسیر سوئیچ یا کربنکینگ، بگذارد و یا در کسب‌وکارهای نزدیک نظیر حوزه بیمه‌گری یا مالیات استفاده کند.