علاقه استارت‌آپ‌ها برای عرضه سهام در بازار سرمایه چه شد؟
استارت‌آپ‌ها در سال ۱۴۰۲ با وجود اینکه به خروج بنیان‌گذاران از تپسی به لطف بورسی شدن افتخار کردند اما باز هم دستاورد جدیدی از جنس عرضه اولیه نداشتند که مانند سال ۱۴۰۱ امید را در آنها شعله‌ور کند.
به گزارش پیوست، رشد شدید شاخص بورس در سال ۹۹ شور عرضه سهام را در سر بسیاری از استارت‌آپ‌ها انداخت؛ اما با پایان آن دوره، یکی یکی از صف متقاضیان ورود به بازار سرمایه کاسته شد. در اولین سال قرن جدید (۱۴۰۱) ورود تپسی به بازار سرمایه، دستاورد بسیار بزرگ و مهمی برای اکوسیستم استارت‌آپی ایران بود. آن هم پس از رسیدن به یک آیین‌نامه مشخص برای IPO شدن استارت‌آپ‌ها. در همان سال آسیاتک هم بالاخره بورسی شد؛ اما سال ۱۴۰۲ با افولی شدید همراه بود.
در سال ۱۴۰۲ غیر از توسن تکنو که آن هم استارتآپ محسوب نمی‌شود، عرضه اولیه‌ای در این صنعت نداشت و حتی آن دسته از شرکت‌هایی که می‌گفتند حتما تا پایان سال IPO می‌شوند هم ترجیح دادند در سایه بمانند.
سال ۱۴۰۲ بر خلاف سال قبل از روند حرکت شاخص بورس رشد بیشتری را نشان می‌داد. در حالی که در ابتدای سال میزان این شاخص حدود ۲ دو میلیون واحد می‌چرخید، شانزدهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ رکورد تاریخی این شاخص زده شد و در قله ۲ میلیون ۵۳۵ هزار واحد ایستاد. این بار اما استارت‌آپ‌ها بر خلاف تابستان داغ ۹۹ که البته صعود شاخص نیز شدیدتر بود، هیجان‌زده عمل نکردند و عجولانه از عرضه اولیه صحبت به میان نیاوردند.
در نهایت شاخص بورس اندکی رنگ آرامش به خود دید و با تفاوتی نه چندان زیاد نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۲ به حدود ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار واحد رسید.
خبری از بزرگترها نیست
در فاصله کمی مانده به شروع سال ۱۴۰۲، بیژن عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل از تکلیف ایرانسل به اسنپ برای پیگیری عرضه سهام اسنپ در بورس سخن گفت و همچنین از نزدیک بودن پایان مراحل قانونی برای ورود ایرانسل به بازار سرمایه خبر داد.
اندکی بعد یعنی میانه فروردین ماه ۱۴۰۲، مدیر واحد عرضه و پذیرش مشاور سرمایه‌گذاری ترنج که به نظر می‌آمد پذیرش شرکت‌هایی مانند اسنپ و فیلیمو را در دستور کار دارد در یک نشست خبری اعلام کرد در این سال سه استارتآپ به ارزش ۸۰ هزار میلیارد تومان عرضه اولیه می‌شوند. اتفاقی که تا این لحظه رخ نداده است و حتی خبری از پذیرش شرکت‌های بزرگ این صنعت در بورس دیده نمی‌شود.
حتی در مورد شرکت‌هایی که در این مورد وعده‌هایی داده بود اتفاقی نیفتاد. مسعود وکیلی‌نیا، مدیرعامل ارتباط فردا، مهر ماه ۱۴۰۲ گفته بود این شرکت سال ۱۴۰۱ فرایند ورودش به بورس را آغاز کرده است و تا انتهای سال اتفاقلات خوبی در این زمینه خواهد افتاد اما باز هم نام این شرکت در میان خبرهای بورسی دیده نمی‌شود.
روزنه جدید گشوده میشود؟
روزهای کم‌فروغ بورسی ICT ایران و بازارهای مالی همچنان سپری می‌شد تا اینکه سازمان بورس اعلام کرد بازار نوآفرین را در فرابورس با هیات پذیرشی مستقل ایجاد کرده است تا شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها بتوانند راحت‌تر سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
سخن از ایجاد یک بازار تخصصی برای استارت‌آپ‌ها در فرابورس حدود ۴ سال بود مطرح می‌شد و در نهایت فرابورس قفل ایجاد آن را با بازار نوآفرین شکست.
این حکم حتی در برنامه هفتم توسعه آمده است. در این برنامه به وزارت اقتصاد تکلیف شده با همکاری وزارت ارتباطات بورس تخصصی شرکت‌های فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال و دان‌بنیان، زمینه بورسی شدن آنها را فراهم کند.
همچنین قرار شده است دارایی‌های نامشهود از سوی بانک‌ها، موسسات اعتباری و صندوق‌های مالی سازمان بورس در فرایندهای اعتبارسنجی و وثیقه‌گذاری به رسمیت شناخته شوند.
مشخص نیست با وجود این حکم از برنامه هفتم، تکلیف بازار نوآفرین چه میشود اما این اتفاق فعالان بازار را اندکی امدیوار کرده است.
رادمان ربیعی، معاون نوآوری و اقتصاد دیجیتال گروه مالی فیروزه هم در این باره به پیوست گفته بود حالا زود است بخواهیم بازار نوآفرین را قضاوت کنیم. اما اگر بخواهم از چشم‌انداز فعلی به این موضوع نگاه کنم، معتقدم این بازار به خاطر امکان نقدشوندگی و تامین سرمایه که برای شرکت‌ها فراهم می‌کند می‌تواند فرصت مغتنمی باشد. ما خودمان در گروه فیروزه از شکل‌گیری این بازار استقبال می‌کنیم.
او معتقد است به علت محدودیت‌های SMEها این بازار نتوانست انتظارات را برآورده کند اما به نظر می‌آید این محدودیت‌ها در بازار نوآفرین لحاظ نشده است.
افراد دیگری از جمله علی حیدری، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه سور، با وجود از جزئیات این بازار ابراز بی‌اطلاعی کرده بود، رویکرد فرابورس را در این مورد مثبت ارزیابی کرده بود.
حال انگار استارت‌آ‌پ‌های ایرانی امیدوار شده‌اند پای خود را به بازار سهام باز کنند. نه دیگر مانند سال ۹۹ آنها عجول و هیجان‌زده هستند و یکی پس از دیگری برای عرضه اولیه اعلام آمادگی می‌کنند نه و حتی پس از گذشت چند سال از آن اتفاق، بازار تلاطم‌های بسیار شدید را تجربه می‌کند.
با اینکه سال ۱۴۰۲ نشانی از عرضه اولیه‌های مهم نبود نمی‌توان از سال ۱۴۰۳ به عنوان سال سرنوشت‌ساز ۱۴۰۳ برای استارت‌آپ‌ها و بورس گذشت. حالا بازار نوآفرین آماده استقبال از استارت‌آپ‌هاست.