«سیم‌کارت گردشگری» پدیده اینترنت ایران در سال ۱۴۰۲ بود. پدیده‌ای که به اندازه کسی که اولین بار آن را مطرح کرد، حاشیه‌ساز شد. در دوره‌ای که کاربران ایرانی، فشار فیلترینگ بیش از هر زمان دیگری حس می‌کنند، سخن گفتن از لزوم دسترسی مسافران خارجی به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های بین‌المللی، بدترین پیامی بود که درباره اینترنت به ایرانی‌ها داده شد. موضوعی که هر چند بارها تایید و تکذیب شده اما طبق آنچه برخی از آژانس‌های مسافرتی می‌گویند امکان ارائه سیم‌کارت بدون فیلتر به گردشگران وجود دارد.

به گزارش پیوست، هر چند امکان خرید سیم‌کارت گردشگری یا سیم‌کارت بدون فیلتر در مبادی ورودی کشور فراهم نیست اما طبق ‌آنچه برخی از دفاتر خدمات گردشگری می‌گویند، شماره‌های بدون فیلتر، در اختیار تورلیدرهایی که اسم آنها در سازمان میراث فرهنگی ثبت شده باشد قرار می‌گیرد. تورلیدرها با ارائه مشخصات گردشگران، تاریخ ورود و خروج آنها به کشور و لیست فعالیت‌هایشان، می‌توانند برای هر یک از این افراد سیم‌کارتی بگیرند که شماره آن از لیست فیلترینگ خارج شده است.

وجود این سیم‌کارت‌ها را باید به نام وزیر گردشگری دولت دوازدهم نوشت که سرانجام توانست طرح جنجالی خود را اجرایی کند.

امتیازی برای وزیر گردشگری

نزدیک به دو سال از اولین باری که وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از اعطای سیم‌کارت‌های مخصوص به گردشگران صحبت کرد، می‌گذرد. عزت‌الله ضرغامی اولین بار در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ از نزدیک بودن زمان تصویب این طرح صحبت کرد و گفت: «من کماکان اعتقاد به اعطای سیم‌کارت مناسب برای رفع نیازهای گردشگران خارجی دارم.»

ضرغامی باور داشت این سیم‌کارت نه تنها برای گردشگران، بلکه برای مجموعه‌های اصلی ارائه خدمات مسافری هم باید فراهم شود. تا آن زمان پیگیری‌های وزیر گردشگری منجر شده بود این طرح در کمیته‌های مختلف بررسی شده و تا حد زیادی به تصویب برسد.

کمی بعد علی‌اصغر شالبافیان، معاون او از تایید کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای قرار گرفتن سیم‌کارت‌های بدون فیلتر در اختیار دفاتر خدمات مسافرتی، هتل‌ها، راهنمایان گردشگری و گردشگران خارجی گفت.

با وجود این در همان ماه، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت چیزی به اسم سیم‌کارت گردشگری وجود ندارد و هر گردشگر خارجی که وارد خاک ایران می‌شود می‌تواند با اتصال به رومینگ، اینترنت کشور خود را فعال کند.

علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی نیز پیشتر به این موضوع اشاره کرده بود که می‌توان سیم‌کارت بدون فیلتر را در اختیار تورلیدرهایی که اسمشان در سایت وزارت میراث فرهنگی ثبت شده قرار داد، البته با این شرط که تمامی اطلاعاتشان ثبت شود.

طبق گفته او: «آژانس‌های مورد تایید که پروانه بهره‌برداری از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دارند، به منظور بهره‌برداری از طرح سیم‌کارت گردشگری معرفی شده‌اند.»

حامد بیدی، مدیرعامل پلتفرم کارزار، در گفت و گو با پیوست، از پیچیده نبودن زیرساخت‌های این موضوع می‌گوید. به گفته بیدی این موضوع پیش‌تر هم وجود داشته و اکنون به صورت محدود استفاده می‌شود. او در این باره اضافه کرد:‌ «سیم‌کارت گردشگری یک سیم‌کارت معمولی است، مثل سیم‌کارت‌های خبرنگاری و سیم‌کارت‌های خاصی که به بعضی از مسئولان اختصاص داده می‌شود و فیلترینگ روی آنها وجود ندارد. اینها سیم‌کارت‌های ویژه‌ای نیستند، بلکه شماره آنها در لیست سفیدی قرار می‌گیرد که دیگر محدودیتی ندارد. اگر سیم‌کارتی موقع ورود به فرودگاه یا جای دیگری ارائه می‌شود، احتمالا شماره آن توسط وزارت میراث در این لیست سفید قرار گرفته است. مثل سیم‌کارت‌هایی که به مهمانان و گردشگران خاص از جمله بلاگرها و اینفلوئنسرهایی که اخیرا به ایران وارد شده‌اند تعلق یافته است.»

رومینگ که بود

گردشگران خارجی پس از ورود به ایران می‌توانند رومینگ سیم‌کارت خود را فعال کنند و به یکی از اپراتورهای ایرانی برای دریافت خدمات متصل شوند. یعنی از زیرساخت شرکت‌هایی مثل همراه اول و ایرانسل استفاده می‌کنند اما با چیزی که ما کاربران عادی استفاده می‌کنیم، فرق دارد.

خدمات رومینگ، پیرو سیاست‌های کشور مبدا و واردکننده سیم‌کارت است. بنابراین زمانی که گردشگر خارجی وارد ایران می‌شود، به اینترنت بدون فیلتر و پیرو سیاست‌های کشور صادرکننده سیم‌کارت دسترسی دارد؛ اما هزینه آن بالاتر از حد معمول است.

با توجه به این موضوع، به نظر می‌رسد گردشگران خارجی و به ویژه آنهایی که از کشورهای توسعه یافته به ایران می‌آیند و تعدادشان هم زیاد نیست، احساس نیاز جدی به چنین سیم‌کارت‌هایی ندارد؛ چون با همان سیم‌کارت خودشان می‌توانند وارد کشور شده و طبیعتا از اینترنت بدون فیلتر استفاده کنند.

درجه دوم نباشیم
بنا به باور برخی کارشناسان، اساسا ایده قرار دادن سیم‌کارتی با دسترسی متفاوت در اختیار گروهی از انسان‌ها فارغ از ایرانی یا خارجی بودن، یک تبعیض است.

حامد بیدی در این باره می‌گوید: «فارغ از اینکه فرد بلاگر، اینفلوئنسر یا خبرنگار باشد، یا حتی یکی از افراد فعال در حوزه IT مثل برنامه‌نویس‌ها و افراد فنی اینترنت، اساس این مسئله تبعیض است. اصلی‌ترین دلیلی که بخشی از جامعه مدنی و فعالین این حوزه مخالف آن هستند، تبعیض‌آمیز بودن این سیاست است نه اینکه معتقد باشند گردشگر خارجی نباید به اینترنت آزاد دسترسی داشته باشد. طبعا او هم باید اینترنت آزاد داشته باشد اما شهروند ایرانی هم باید اینترنت آزاد داشته باشد.»

بیدی باور دارد سیم‌کارت گردشگری بیشتر از اینکه یک ضرورت برای راحتی گردشگران خارجی در ایران باشد، یک سیاست تبلیغاتی برای عادی‌سازی طبقاتی شدن اینترنت است.