دبیر شورا و رئیس سازمان ملی راهبری هوش مصنوعی با اشاره به برنامه‌های این سازمان از راه‌اندازی یک مزرعه پردازشی بزرگ تا پایان سال جاری خبر داد و گفت: در حوزه الگوریتم ما از فرصت وجود نیروهای انسانی متخصص برخورداریم و در حوزه سرمایه‌گذاری نیز می‌توانیم از فرصت اعتبار مالیاتی بهره‌مند شویم.

سازمان ملی هوش مصنوعی روز گذشته با حضور سرپرست ریاست جمهوری و روح الله دهقانی فیروز آبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور افتتاح شد.

دی ماه سال گذشته رئیس جمهور شهید مصوبه نهایی سازی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی را ابلاغ کرد و مقرر شد که در راستای ساماندهی و توسعه زیست بوم هوش مصنوعی کشور و ایجاد دبیرخانه راهبردی آن، سازمان ملی هوش مصنوعی به صورت یک سازمان مستقل زیر نظر ریاست جمهوری تاسیس شود.

محمدسعید سرافراز، دبیر شورا و رئیس مرکز ملی راهبری هوش مصنوعی به بیان برنامه‌های این سازمان در زمینه توسعه فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی پرداخت.

وی در ابتدا با اشاره به تعاریف هوش مصنوعی، هوش مصنوعی را مفهومی ساده و در عین حال سخت دانست و گفت: ساده است به این معنی که هوش مصنوعی به دنبال این است که قابلیت‌های ذهنی انسان از سوی ماشین‌ها پیاده شود. ما در عصر صنعتی تلاش کردیم تا ماشین‌ها بتوانند قابلیت‌های فیزیکی انسان را انجام دهند و حتی کارهایی را که یک انسان نمی‌تواند انجام دهد، به راحتی انجام دهد.

وی اظهار کرد: از این رو امروزه نرم افزارها و ماشین‌های کامپیوتری قرار است قابلیت‌های انسانی را پیاده سازی کنند. این قابلیت‌ها از آنچه که ما می‌بینیم و تشخیص می‌دهیم، می‌شنویم و تا فکر می‌کنیم و مطالعه می‌کنیم، اشیاء را تشخیص می‌دهیم و معانی را متوجه می‌شویم و محتوا تولید می‌کنیم، همه این قابلیت‌ها از سوی ماشین‌ها انجام می‌شود.

سرافراز، نمونه این قابلیت را هوشمند شدن نرم‌افزارها عنوان کرد و یادآور شد: در گذشته نرم افزارها قادر به تشخیص نبودند، ولی امروزه ماشین‌ها و نرم افزارهای کامپیوتری این قابلیت را یافته‌اند که با دیدن نمونه‌ها و مجموعه‌هایی، قادر به تولید نمونه‌های جدید باشند و بتوانند با خواندن کتاب‌های مختلف از آنها مفاهیمی را تولید کنند.

رئیس سازمان راهبردی هوش مصنوعی با اشاره به کاربردهای هوش مصنوعی، گفت: پزشکی یکی از حوزه‌های کاربرد این فناوری است.

اهداف سازمان ملی هوش مصنوعی

سرافراز در خصوص اهداف این سازمان گفت: در آبان سال گذشته مقام معظم رهبری هدفگذاری را در حوزه هوش مصنوعی تبیین کردند که عبارت است از قرار گرفتن ایران در میان ۱۰ قدرت برتر دنیا در این حوزه. اینکه اکنون رتبه تولید علم ایران ۱۷ است، باید دقیق‌تر بررسی شود چون در چند سال اخیر دو سه پله تنزل درجه داشتیم.

وی با بیان اینکه در برخی از شاخص‌ها و زیر شاخص‌های هوش مصنوعی مانند انتشار مقالات وضع کشور بهتر است، یادآور شد: ولی در حوزه‌های کاربردی وضع خوبی نداریم و بسته به شاخص‌های مختلف رتبه ‌های ۴۰ و ۵۰ و حتی تا رتبه‌های ۹۰ نیز گزارش شده است و البته این شاخص‌ها باید بهبود یابد.

رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی تاکید کرد: بر اساس هدفگذاری درباره قرار گرفتن کشور در میان ۱۰ کشور برتر دنیا، در هیچ یک از شاخص‌های اساسی نزدیک نیستیم. ما در شاخص‌هایی چون نیروی انسانی جزء بهترین کشورهای دنیا هستیم و نیروی انسانی مستعد و تحصیلکرده با قابلیت پژوهش و توسعه فناوری داریم و این جزء نقاط قوت کشور است.

وی اضافه کرد: ولی هدفگذاری برای قرار گرفتن در میان ۱۰ کشور برتر نیازمند برنامه‌ریزی منسجمی است. از آبان ۱۴۰۰ که از بیانات مقام معظم رهبری، این هدفگذاری مد نظر کشور قرار گرفت، حرکتی در دولت آغاز شد و در این راستا دو گام اساسی برنامه‌ریزی شد که یکی از این گام‌ها تدوین سند ملی هوش مصنوعی به عنوان نقشه راه کلان برای رسیدن به قله قرار گرفتن در میان ۱۰ کشور برتر دنیا است.

هوش مصنوعی بازدارنده یا توسعه دهنده

سرافراز، دومین برنامه ریزی را ایجاد سازوکار تشکیلات این حوزه عنوان کرد و یادآور شد: این ساز و کار در اسفند سال ۱۴۰۲ توسط رئیس جمهور شهید در قالب مرکز ملی هوش مصنوعی پایه گذاری شد. ایشان به این موضوع اهتمام داشت و بارها پیگیری کرد و خواستار توجه ویژه ما به این موضوع بود و بعد از اینکه سازوکار قانونی تاسیس سازمان در خرداد ۱۴۰۳ توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد، امروز سازمان هوش مصنوعی را به صورت مصوب در کشور داریم و فعالیت خود را در کشور آغاز کرده است.

وی، خاطر نشان کرد: صحبت هایی که از ابتدای تشکیل مرکز راهبردی هوش مصنوعی مطرح شد و امروز این مرکز تبدیل به سازمان شد، این بود که چه رویکردی در مواجهه با فناوری داریم؛ برخی اوقات رویکرد ما به مقوله فناوری، یک رویکرد تنظیم گری است که در این صورت در حوزه‌های فناوری‌های جدیدی که به کشور وارد می‌شود، تنظیم گری و تدوین سیاست‌ها است و در مقابل برخی اوقات رویکرد ما به فناوری، یک رویکرد توسعه‌ای است.

سرافراز ادامه داد: برداشت ما این است که چون هدفگذاری ما بر اساس قرار گرفتن کشور در میان ۱۰ کشور برتر دنیا در هوش مصنوعی است، امروز اولین و فوری‌ترین کارمان این است که به مقوله هوش مصنوعی به صورت توسعه‌ای توجه داشته باشیم. در کشور بخش‌هایی هستند که معتقدند هوش مصنوعی می تواند خطراتی برای کشور داشته باشد و معضلاتی را برای کشور ایجاد کند؛ چون این فناوری، فناوری است که در همه ساحت‌های زندگی وارد می‌شود.

وی با تاکید بر اینکه هوش مصنوعی می تواند در توسعه فناوری اثرگذار باشد، افزود: این فناوری توانسته است فرآیند تولید دارو را از ۲۰ سال به کمتر از ۵ سال کاهش دهد، یعنی می تواند مسیر توسعه فناوری را تغییر دهد، ضمن آنکه بسیاری از متن، عکس و فیلم‌هایی که امروز تولید می‌شوند قابلیت بازتولید از طریق این فناوری وجود دارد. نفوذ این فناوری در صنعت انیمیشن سبب شده تا هزینه تولید انیمیشین به ۱۰ درصد هزینه فعلی برسد.

سرافراز، ترافیک، شهر هوشمند، فناوری‌های مالی و کشاورزی را از دیگر زمینه‌هایی دانست که هوش مصنوعی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، خاطر نشان کرد: این تحت تاثیر قرار دادن می‌تواند با یک رویکرد مثبت به آن توجه شود و یا تهدیداتی در بر داشته باشد؛ ولی اگر این فناوری به عنوان یک عامل تهدید کننده مورد توجه قرار گیرد، رویکرد ما با آن یک رویکرد مواجهه و بازدارنده می‌شود ولی اگر به عنوان ابزار توسعه تلقی شود، بر روی کاربردهای آن تمرکز می‌شود.

رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی با تاکید بر اینکه کشور در زمینه کاربرد هوش مصنوعی رتبه خوبی ندارد، گفت: میزان درآمدهای ما از هوش مصنوعی بالا نیست و تعداد صنایعی که عمیقا از هوش مصنوعی بهره برداری می‌کنند، زیاد نیست و ما باید در این حوزه یک رویکرد توسعه‌ای را در پیش بگیریم و برای آن چند رکن باید در کنار هم قرار گیرد که یکی از آنها توسعه فناوری هوش مصنوعی است.

وی، توسعه فناوری هوش مصنوعی را مبتنی بر ۳ رکن «زیرساخت‌های پردازشی»، «داده‌ها» و «الگوریتم‌ها» دانست و گفت: بعد از اینکه این فناوری توسعه یافت، می‌توان به کاربردهای آن و اتصال آن به اقتصاد توجه کرد. ما در هر کدام از ۴ رکن «زیر ساخت‌های پردازشی»، «داده‌ها»، «الگوریتم‌ها» و «کاربردها»، برنامه هایی را در نظر گرفتیم که اولین آن توسعه زیر ساخت است.

سرافراز، ایجاد زیر ساخت‌ها را از چالش‌های کشور و در جهان عنوان کرد و ادامه داد: وجود تولید کننده‌های انحصاری پردازنده‌ها و سخت بودن شرایط تامین آنها از چالش‌های ما برای توسعه زیر ساخت است. در حوزه داده‌ها نیز این فرصت را داریم که از داده‌های دولت به عنوان بزرگترین تامین کنندگان داده، بهره‌مند شویم و در این زمینه قوانین خوبی وضع شده است و می‌توانیم بر اساس آن داده‌های دولت را آزاد کنیم و در خدمت توسعه قرار دهیم.

وی با اشاره به برنامه‌های این سازمان ملی در حوزه زیر ساخت گفت: به زودی یک مزرعه پردازشی بزرگ را در کشور راه‌اندازی خواهیم کرد. امیدواریم تا پایان سال این مزرعه راه‌اندازی شود.

به گفته وی، کاری که امروز ما در حوزه هوش مصنوعی انجام می‌دهیم با کاری که بعد از تامین این زیر ساخت انجام می‌شود، از جهش چند پله‌ای برخوردار می‌شوند.

رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی با بیان اینکه امروزه برخی از شرکت‌ها و دانشگاه ها به دلیل نبود زیر ساخت مناسب در کشور، توان ورود به برخی از فناوری‌ها را ندارند، گفت: این زیر ساخت در ایران ایجاد می‌شود، ولی پردازنده‌های آن باید تامین شود چون این پردازنده‌ها انحصاری و در اختیار یک کشور است، ولی اصل کار و سرویس آن در داخل کشور انجام خواهد شد.

فرصت‌های بومی در توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی

وی با اشاره به برنامه‌های این سازمان در زمینه توسعه الگوریتم‌های هوش مصنوعی، اظهار کرد: ما فرصت‌ها و نیروهای انسانی متخصص بسیار خوبی در کشور داریم و باید از این نیروی انسانی، بهره‌مندی حداکثری را داشته باشیم.

سرافزار در گفت‌وگوی ویژه صدا و سیما، همچنین به حوزه کاربرد هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: دولت با مجموعه‌های مرتبط با آن بزرگترین بازار برای حوزه هستند. شاید برای برخی مجموعه‌ها این تصور ایجاد شود که این فناوری یک فناوری لوکس است و نیازی به آن ندارند، ولی در آینده نیازمند این فناوری هستند و ما باید از هم‌اکنون اقدام به توسعه شرکت‌ها در این حوزه کنیم و در عین حال بازار را به فناوری نزدیک کنیم.

تجاری‌سازی فناوری هوش مصنوعی

رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی تاکید کرد: در حوزه تجاری‌سازی تصور ما بر این است که باید سرمایه‌گذاری در این حوزه تسهیل شود. بخشی از این سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی است که لازم است مشوق‌هایی برای آن در نظر گرفته شود تا بخش خصوصی در حوزه هوش مصنوعی حتی قبل از اینکه از سمت بازار کششی ایجاد شود، رغبت به سرمایه‌گذاری داشته باشد.

وی افزود: منابع و سرمایه‌های دولتی را باید به سمت سرمایه‌گذاری در این حوزه هدایت کنیم تا این سرمایه‌ها در کنار سرمایه‌های بخش خصوصی قرار گیرند. ما بخش عمده سرمایه‌گذاری در این فناوری را بر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دیده‌ایم. فرصتی که در قانون جهش تولید دانش‌بنیان و مصوبه هیات وزیران و برنامه هفتم در قالب اعتبار مالیاتی دیده شده است، فرصتی است که در اختیار دولت قرار گرفته تا در قالب بخشیدن مالیات، سرمایه‌های بخش خصوصی را به سمت سرمایه‌گذاری در فناوری هدایت کند.