بیمه مرکزی، استارت‌آپ‌های بیمه‌ای ایران را بیش از آنکه اینشورتک بداند، سایت‌های فروش بیمه‌ می‌شناسد که هیچ‌گونه فناوری خاصی را ارائه نکرده‌اند و استارت‌آپ‌های اینشورتکی ایران هم، بیمه مرکزی را با انحصارطلبی مانع نوآوری و توسعه در فعالیت‌هایشان می‌دانند. این کشمش‌ها حالا به قطع دسترسی شرکت‌های بیمه آنلاین منجر شده است و فعلا دوطرف ناراضی این بازار قصد کوتاه آمدن از تصمیم خود را ندارند و مذاکرتشان تا این مرحله با بن‌بست مواجه شده است.

بیمه مرکزی دهم شهریور ماه ۱۴۰۳ دسترسی شرکت‌های بیمه آنلاین به سرویس استعلام بیمه را قطع کرد و این شرکت‌ها همچنان نمی‌توانند به کاربرانشان سرویس استعلام بیمه را ارائه دهند، بیمه مرکزی گرچه در این باره هنوز بیانیه رسمی نداده است اما همیشه این انتقاد را به استارت‌‌آپ‌های بیمه‌ای داشته که آنها صرفا کارگزاری آنلاین بوده و اینشورتک نیستند و فقط از فناوری اطلاعات در خصوص تجمیع خدمات بازاریابی و فروش شرکت‌های بیمه استفاده کرده و از سوی بیمه مرکزی شامل آیین نامه شرکت‌های فناوربیمه و آیین‌نامه ۱۰۵ نمی‌شوند.

به باور بیمه مرکزی، استارت‌آپ‌های بیمه‌ای، هیچ گونه افزایش محسوسی در پرتفوی صنعت بیمه در کشور ایجاد نکرده‌اند و حتی برخی از این شرکت‌ها با پرداخت نکردن بدهی‌های خود به شرکت‌های بیمه، صنعت بیمه را دچار ریسک‌های خطرناک و عمیقی کرده‌اند.

در ادامه این کشمکش‌ها انگار این بار بیمه مرکزی، قصد کوتاه آمدن و استارت‌آپ‌های بیمه‌ای هم قصد تسلیم شدن در برابر مبلغ استعلام را ندارند. علی‌رغم اینکه استارت‌‌آپ‌های بیمه‌ای عدد استعلام را بالا می‌دانند، اما بیمه مرکزی نظر دیگری دارد و حال مشکل استارت‌آپ‌ها بیش از مبلغ استعلام، انحصارطلبی و رفتار دستوری بیمه مرکزی است. که البته فنحاب هم اتهام به انحصار را نمی‌پذیرد و می‌گوید شرکت‌های کارگزاری برخط معترض می‌توانند سرویس‌های مورد تایید بیمه مرکزی که از طریق سامانه سوئیچ بیمه طراحی و قابل ارائه است را با پرداخت تعرفه از طریق اپراتورهای PGSB کشور دریافت کنند.

نکته‌ حائز اهمیت دیگری که همیشه بیمه مرکزی به آن انتقاد دارد بحث ناعادلانه بودن صدور بیمه‌نامه در نمایندگی‌هایی است که استارت‌آپ‌ها با آنها کار می‌کنند، در حقیقت کارگزاری‌های آنلاین می‌توانند با پذیرفتن شرط تسهیم و توزیع عادلانه بیمه‌نامه‌ها بین نمایندگی‌ها در عادلانه شدن صدور بیمه به نمایندگی‌های کشور کمک کنند و منابع مالی را به صنعت بیمه و صدها هزار نمایندگی بیمه در کشور برگردانند.اما استارت‌آپ‌های بیمه‌ای ایران نظر دیگری دارند و معتقدند فنحاب با رفتار دستوری خود مانع نوآوری‌های آنها شده است و بیمه مرکزی را رگولاتور تعامل پذیری نمی‌دانند.

بیمه بازار: کارفرمای ما ظاهرا خصوصی است
محمدرضا فرحی مدیرعامل بیمه بازار در این باره می‌گوید: اصل داستان به چهار سال برمی‌گردد، زمانی که بیمه مرکزی بحث سوئیچی را مطرح کرد که در آن شرکت‌های بیمه باید به طور انحصاری با آن سوئیچ کار می‌کردند و همه چیز در انحصار آن قرار داشت. طبق مصوبه‌ای که از هیئت عامل وقت بیمه مرکزی گرفته شده بود، استعلام حق بیمه، صدور بیمه‌نامه، درگاه پرداخت، همه و همه در انحصار سوئیچ آمیتیس بود اما با پیگیری‌هایی که با کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال، شورای رقابت، معاونت علمی، وزارت ارتباطات و خصوصا مرکز ملی فضای مجازی انجام دادیم بیمه مرکزی به صورت غیررسمی و شفاهی در جلسات موضع خود را تعدیل کرد و امکان انتخاب سوئیچ اختیاری شد.

او ادامه می‌دهد: ما برای سرویس استعلام ساده در مراحل اولیه خرید بیمه نامه قیمت ۴۰ تا ۱۰۰ تومان پرداخت می‌کردیم؛ اما بلافاصله بعد از اعلام اختیاری بودن سوئیچ در ابتدای سال گذشته، استعلام قیمت را به ۲هزار تومان افزایش دادند، یعنی افزایشی ۵۰ برابری. علی‌رغم همه پیگیری‌هایی که انجام دادیم هنوز نتوانسته‌ایم درباره قیمت به تفاهم برسیم. فکر می‌کنم ریشه اصلی مشکل اینجاست که کارفرمای ما شرکتی به ظاهر خصوصی اما با رفتار و ساختاری دولتی است و نکته جالب توجه هم اینجاست که اغلب تصمیمات چکشی آنها هم در تاریخ‌های تعطیلی و زمانی رخ می‌دهد که ما را در موقعیت انجام شده قرار می‌دهند. فرحی همچنین درباره مشکلات ایجاد شده برای کاربران می‌گوید: حالا کاربران مجبورند داده‌های خود را به صورت دستی وارد پلتفرم کنند و همین عامل باعث بروز خطاهای زیادی شده است، تا قبل از این که بیمه مرکزی دسترسی بیمه‌های آنلاین به سرویس استعلام بیمه را قطع کند اطلاعات به صورت خودکار پس از ثبت شماره ملی و پلاک ماشین انجام می‌شد اما حالا هم تیم عملیات و اجرایی استارت‌آپ‌ها و هم ذینفعان نهایی یعنی تعداد قابل توجهی از کاربران به مشکل خورده‌اند.

در آخرین مذاکراتمان با بیمه مرکزی آنها فعلا به قیمت ۷۰۰ تومان رسیده‌اند که با برخی شرایط سخت مانند خرید عمده و پیش‌پرداخت تخفیفاتی شامل آن می‌شود و در بهترین حالت برای ما در بیمه‌بازار به ۴۰۰ تومان می‌رسد. اما همین عدد هم بالغ بر ۱۰ برابر قیمتی است که بوده و ما و کاربران را متحمل هزینه‌های سنگین می‌کند. ضمن این که این استعلام گرفتن در مراحل اولیه کار است و تنها یک تا سه درصد کاربران پس از استعلام خرید می‌کنند، در نتیجه هزینه سنگینی به فرآیندهای اجرایی ما اضافه می‌شود؛ آن هم برای سرویسی که صرفا محتوای آن یک استعلام ساده است و مراحل پیچیده‌ی صدور را در بر ندارد.

ازکی: تجربه کاربران به خطر افتاده است
حامد ولی‌پوری مدیرعامل ازکی در این باره توضیح می‌دهد: بعد از حذف شدن نسخه فیزیکی بیمه‌نامه، کاربران به سرویس‌های استعلامی نیاز پیدا کردند و استارت‌آپ‌ها با توجه به کیفیت محصولی که ارائه می‌دهند تبدیل به محلی معتبر برای بررسی سوابق بیمه‌نامه شده‌اند؛ فارغ از اینکه خرید بیمه را از استارت‌آپ‌های بیمه‌ای انجام می‌شود یا خیر.

بخش زیادی از کاربران هم برای مطلع شدن از سوابق بیمه‌ای، این فرآیند استعلام را انجام می‌دهند و همین امر باعث شده روزانه افراد زیادی از پلتفرم‌های استارت‌آپی برای این کار استفاده کنند. موضوع دوم برای خرید بیمه است. وقتی این سرویس وجود ندارد کاربران برای خرید بیمه نمی‌توانند اطلاعات بیمه گذشته خود را به راحتی بررسی کنند و نبود این اطلاعات می‌تواند تجربه کاربران را به طور جدی تحت تاثیر قرار بدهد.

اختلاف نظر با بیمه مرکزی در مورد هزینه سرویس‌هایی است که باید بیمه مرکزی به عنوان رگولاتور ارائه دهد. بیمه مرکزی از منطق کسب‌وکارها برای قیمت‌گذاری پیروی نمی‌کند و ممکن است طوری رفتار کند که متناسب با سیستم کسب‌و‌کارها عادلانه و منصفانه نباشد. این دقیقا جایی است که ما به مشکل میخوریم و ما از نهادی صحبت می‌کنیم که محل درآمد و نوع تصمیم‌گیری آن وابسته به نوع قیمت‌گذاری‌اش نیست و به صورت انحصاری این سرویس را ارائه می‌دهد.در همین مورد هم چند سال پیش نامه‌ای به شرکت‌های بیمه ارسال کردند و آنها را از ارائه سرویس به استارت‌آپ‌ها منع کردند و در نهایت نهاد انحصاری را شکل دادند و ما را مجبور به استفاده از این سرویس کردند.

او ادامه می‌دهد: جدا از مشکل ما با ماهیت چنین ساز و کاری؛ در حال حاضر با شیوه قیمت‌گذاری و انحصاری هم که به وجود آمده مشکل جدی داریم. عملا در حال حاضر از قیمتی در سرویس استعلام صحبت می‌کنند که ۲۵ درصد از درآمد عملیاتی استارت‌آپ‌ها را به خودش اختصاص می‌دهد که واقعا هزینه زیادی برای استارت‌آپ‌ها است و همین که با این منطق بیمه مرکزی وارد فضای کسب‌وکارها می ‎شود و قیمت گذاری را انجام می‌دهد، عملا استارت‌آپ‌ها را دچار مشکل می‌کند. اگر بیمه مرکزی به عنوان یک نهاد رگولاتور و تنظیم‌گر وارد فضای کسب و کاری شود بازار را دچار مشکل می‌کند چون این نهاد از قدرتی برخوردار است که سایر بازیگران این حوزه ندارند و در همین راستا می‌تواند تصمیماتی بگیرد که بازار را از فضای عادلانه خارج کند.

بیمه مرکزی در یک لایه‌ای خودش را شریک تجاری شرکت‌های بیمه تعریف می‌کند و اینجا به عنوان بیمه‌گر اتکایی با شرکت‌های بیمه‌ای کار می‌کنند و چون حساب فی مابین دارند؛ شرکت‌های بیمه‌ای می‌توانند این سرویس را به فروشندگان خود ارائه دهند. اما در یک لایه دیگر بیمه مرکزی با ورد به لایه کسب‌و‌کار استارت‌آپ‌ها می‌تواند برای خودش بازار جدیدی را شکل دهد. با توجه به اینکه ما به عنوان استارت‌آپ همان نقش فروشنده بیمه را برای شرکت‌های بیمه داریم ولی بیمه مرکزی یکبار از شرکت بیمه این هزینه را دریافت می‌کند و مجدد با دریافت هزینه از استارت‌آپ‌ها محل درآمد جدیدی را برای خودش شکل می‌دهد. زمانی که بیمه مرکزی به صورت انحصاری این سرویس را ارائه می‌دهد و در این لایه اجازه ورود سرویس دهنده دیگری را نمی‌دهد و حتی شرکت‌های بیمه را از ارائه سرویس به استارت‌آپ‌ها منع می‌کند؛ از روحیه انحصاری صحبت می‌کنیم که می‌تواند در لایه‌های دیگر هم نفوذ کند و مشکلات جدی‌تری را ایجاد کند.

بیمه داتکام: احتمال بروز خطا در داده‌ها بیشتر شده است
بهاره شریفیون مدیرعامل بیمه داتکام هم در این باره می‌گوید: حدود سه سال قبل و حتی زمانی که سنهاب برای کارگزاری‌های آنلاین تعرفه استعلام قیمت را ۴۰ تومان در نظر گرفت، ما به این موضوع نقد داشتیم. اما به هر حال چون خود را شرکت‌های فناور می‌دانستیم با این موضوع کنار آمدیم. اما در عرض یک سال ناگهان این عدد به ۲هزار تومان افزایش پیدا کرد و بدیهی بود که به دلیل عدم تناسب بین سرویس و امکان بهره‌برداری با آن قاطعانه مخالفت کردیم. چون در واقع استعلام همیشه منجر به فروش نمی‌‌شود و به این شکل هزینه‌های عملیاتی سنگینی به ما استارت‌آپ‌ها تحمیل می‌شود.

او ادامه می‌دهد: با همه مذاکراتمان با بیمه مرکزی این عدد به ۵۰۰ تومان رسید که مبلغ کمی هم نبود، اما به اصرار از ما خواستند موافقت کنیم تا روسای بیمه مرکزی آن را به عنوان نشانه‌ای از همکاری ما رگولاتوری ببینند. حتی در یکی از بندهای این قرارداد هم آمده است که این قرارداد بنا به ملاحظات و شرایط قابل تغییر است.

ما در این مدت پیشنهادات خوبی را با استدلال اقتصادی و با در نظر گرفتن منافع سنهاب و پلتفرم‌ها با آنها مطرح کردیم اما در نهایت موضوع با بیمه مرکزی حل نشد و هنوز قرارداد جدیدی امضا نشده است. اما اینکه تمام ابزار قدرت و انحصار دست سنهاب است و هر لحظه که بخواهد بتواند دسترسی‌های ما را قطع کند، ریسک فعالیت‌های ما را افزایش می‌دهد.

حالا و با این تصمیم تجربه کاربری کاربران دچار مشکل شده و کاربران به جای استفاده از استعلام‌هایی که حاکمیت در اختیار دارد مجبورند داده‌های خود را از ابتدا وارد کنند. به این شکل و با خطای کاربری ریسک ورود اطلاعات و اشتباه در صدور بیمه‌‌نامه بالا می‌رود و زحمت چندین ساله ما استارت‌آپ‌ها برای تسهیل در امر استعلام و خرید، دچار چالش جدی می‌شود.