آیفون‌بازها به دنبال اپلیکیشن‌های ایرانی
دردسرهای نصب مستقیم نرم‌افزارهای ایرانی مشکل مضاعف طرفداران آیفون در کنار پیدا کردن ترفندهای مختلف برای آنتن‌دار کردن گوشی‌‌هایشان است. مشکلی که دیگر فقط مختص مدل‌های به روز آیفون نیست بلکه گوشی‌های قدیمی را نیز درگیر کرده است. طی سال‌های گذشته نصب نسخه بومی نرم‌افزارهای ایرانی برای دارندگان آیفون غیرممکن شده و برای دریافت آنها مجبور به پرداخت هزینه هستند. یکی از اصلی‌ترین بسترهای ارائه دهنده نرم‌افزارهای ایرانی باور دارد راه دیگری برای دسترسی به آنها نیست و دیگری می‌گوید تا سال‌های آینده همه به جای استفاده از نسخه بومی نرم‌افزار، سراغ نسخه وب آن می‌روند.
کاربران iOS در ایران به دلیل تحریم‌ها و حذف شدن نرم‌افزارهای ایرانی از اپ استور، با چالش‌های متعددی برای دسترسی به این نرم‌افزارها مواجه هستند. یکی از راه‌های پیش روی این کاربران فروشگاه‌های ایرانی نرم‌افزار است که با خرید اشتراک آنها می‌توانند از این نرم‌افزارها استفاده کنند اما تضمینی وجود ندارد که پس از پایان زمان اشتراک این نرم‌افزارها همچنان قابل استفاده باشند. حمید کوچک‌زاده، مدیرعامل سیب اپ، باور دارد راه دیگری جز پرداخت اشتراک نیست چون فروشگاه‌های ایرانی برای اینکه بتوانند این نرم‌افزارها را روی سیستم عامل iOS نصب کنند باید به اپل، به صورت دلاری پول بپردازند.
کوچک‌زاده در این باره گفت: «ما از اکانت‌های دولوپری استفاده می‌کنیم که به آنها ادهاک می‌گویند و نرم‌افزارها را در ساختار این اکانت‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهیم. یعنی اگر ما در آمریکا و در شرایط غیرتحریمی بودیم و می‌خواستیم یک نرم‌افزار را توسعه بدهیم و در اپ استور بگذاریم، باید یک اکانت دولوپری می‌گرفتیم که توسعه‌دهنده‌های نرم‌افزارها برای انجام تست و تولید نرم‌افزار از آن استفاده می‌کنند.»
به گفته او روی هر اکانت دولوپری امکان ثبت ۱۰۰ دستگاه وجود دارد و این ۱۰۰ دستگاه باید متفاوت و منحصر به فرد باشند. او در این باره گفت: «ما تعداد زیادی از این اکانت‌ها را تامین می‌کنیم، کنار هم می‌چینیم و به کاربران ارائه می‌دهیم. یعنی بعد از اینکه یک اکانت دولوپری ما ۱۰۰ دستگاه را پر کرد سراغ حساب بعدی می‌رویم و به همین ترتیب نسبت به ورودی، حساب‌ها مصرف میشود. پیش از این راه‌های دیگری از جمله اکانت‌های اینترپرایز هم بود که الان دیگر وجود ندارد.»
به گفت کوچک‌زاده این موضوع ساختاری است و به ساز و کار ارائه نرم‌افزار توسط اپل مربوط میشود. او اضافه کرد: «از دید اپل تنها روشی که برای انتشار نرم‌افزارها رسمیت دارد، اپ استور است. به همین دلیل زمانی که شما یک نرم‌افزار را از اپ استور نصب می‌کنید می‌توانید سال‌ها از آن استفاده کنید و فعال است. متاسفانه ما به دلیل تحریم نرم‌افزارهای ایرانی، آنها را در اپ استور نداریم و در سیب اپ فضایی ایجاد کرده‌ایم تا افرادی که نیاز به نسخه بومی نرم‌افزارهای ایرانی دارند بتوانند از آنها استفاده کنند.»
مدیرعامل سیب اپ ادامه داد: «این روش مشکلی ندارد اما چون اکانت‌های دولوپری به دلیل متفاوتی از دلیل مصرف ما توسط اپل توسعه داده شده است، ساختارش متفاوت است. ما تا جایی که می‌توانیم سعی می‌کنیم استفاده از خدمات را برای کاربران آسان کنیم اما قطعا ایده‌آل نیست. ضعف‌هایی در کار ما وجود دارد که بیش از ۹۰ درصد آنها به دلیل محدودیت‌هایی است که به صورت ساختاری اعمال شده و اجتناب‌ناپذیر است.»
کوچک‌زاده درباره دلیل حذف شدن نرم‌افزارهای نصب شده با سیب اپ پس از پایان اشتراک توضیح داد: «از دید اپل این نرم‌افزارها برای توسعه‌دهندگانی است که می‌خواهند نرم‌افزار خود را تست کنند و بعد از یک سال باید قراردادشان را تمدید کنند یا اکانت دیگری بگیرند. زمانی که ما در ایران اکانت دولوپری می‌گیریم و در اختیار عموم قرار می‌دهیم، امکان نصب خارج از اپ استور را به آنها داده‌ایم اما نمی‌توانیم محدودیت‌های اکانت دولوپری را برایشان حذف کنیم. ساز و کار اپل این بوده که این اکانت‌ها تا مدتی قابل استفاده باشد و پس از آن منقضی شود.»
او افزود: «کاری که ما در این راستا انجام می‌دهیم این است که اشتراک‌های کوتاه‌تری نسبت به تاریخ انقضای اکانت دولوپری به کاربران می‌فروشیم تا زمانی که اشتراک کاربر فعال است احتمال از کار افتادن اپلیکیشن کمتر باشد. حتی اگر یک کاربر اشتراک ۶ یا ۹ ماهه از ما بگیرد، بعد از یک سال تاریخ انقضای اکانت دولوپری، اپلیکیشن‌هایش از کار می‌افتد. اگر در این زمان حساب او همچنان معتبر باشد لینک نصب دوباره برایش ارسال میشود و می‌تواند از خدمات استفاده کند.»
کوچک‌زاده در مورد حذف نرم‌افزارها پس از پایان اشتراک گفت: «ممکن است برای برخی از کاربران این تصور ایجاد شود که پس از خریدن اشتراک باید مادام‌العمر از آن استفاده کنند در حالی که هیچ سازمانی اینطور نیست. ما نمی‌توانیم از نظر ساختاری کاری کنیم که کسی مادام‌العمر از نرم‌افزارها استفاده کند. حتی اگر چنین امکانی وجود داشت ما موظف نبودیم پس از پایان اشتراک خدمات ادامه‌دار در اختیار کاربران قرار دهیم که حالا کاربران پس از تمام شدن اشتراک و از کار افتادن نرم‌افزارها از این موضوع ناراضی باشند.»
به گفته او محدودیت‌های خارجی برای فروشگاه‌های ایرانی اجتناب‌ناپذیر است و نمی‌توانند کاری برای مقابله با آنها انجام دهند. کوچک‌زاده اضافه کرد: «هزینه‌ای که ما از کاربران می‌گیریم برای خدمات نیست بلکه برای ثبت دستگاه در اکانت دولوپری است که باید به صورت دلاری به اپل پرداخت شود. آیدی دستگاه کاربران برای اپل مشخص میشود، از دید اپل آن دستگاه به عنوان یک اکانت دولوپری ثبت میشود و امتیاز نصب خارج از اپ استور را می‌گیرد. زمانی که کاربر گوشی جدیدی خریداری می‌کند، یک آیدی جدید دارد و ظرفیت جدیدی از اکانت دولوپری مصرف می‌کند پس باید دوباره اشتراک بخرد.»
مدیرعامل سیب اپ ادامه داد: «سال ۱۳۹۷ سرویس ما رایگان بود و بیش از ۵.۵ میلیون کاربر داشتیم. ساختار اینترپرایز مسدود شد و ما نتوانستیم بر اساس آن ساز و کار رایگان خدماتمان را ادامه دهیم. یک شبه ۵.۵ میلیون کاربر ما صفر شد. از ابتدای سال ۱۳۹۸ از اکانت‌های دولوپری استفاده کردیم. به مرور زمان کاربران این موضوع را پذیرفتند و نسبت به آن آگاه‌تر شدند. ما هم در این مدت سعی کردیم خدمات بهتری در اختیار آنها قرار دهیم تا با همه چالش‌ها بتوانند از سرویس خوبی استفاده کنند. اگر ما چنین سرویس ارائه ندهیم کاربران ایرانی نمی‌توانند از نرم‌افزارهای بومی ایرانی استفاده کنند.»
وب‌اپلیکیشن، محدودیت جایگزین
در کنار فروشگاه‌های ایرانی، بعضی از نرم‌افزارهای ایرانی موفق شده‌اند در طول این سال‌ها با نام و لوگوی متفاوت در اپ استور باقی بمانند اما همچنان خطر حذف ناگهانی آنها را تهدید می‌کند. راه دیگری که کاربران سال‌ها است از آن استفاده می‌کنند، نرم‌افزارهای نسخه وب است. این نرم‌افزارها مستقیم به وب‌سایت توسعه‌دهنده وصل شده و امکانات نرم‌افزار بومی را با محدودیت‌هایی در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
محمد افروزه، مدیرعامل «سیبجو» که بستری برای ارائه رایگان این نرم‌افزارهای نسخه وب به صورت جمع‌شده است در این باره گفت: «مسیر اصلی وب‌اپ‌ها سایت خود سازنده است و خطری برای داده‌های کاربران ندارند. وقتی نسخه وب نرم‌افزارها را نصب می‌کنید به صورت خودکار وارد سایت اصلی توسعه‌دهنده برنامه می‌شوید و می‌توانید از خدمات آن استفاده کنید.»
به گفته او سیبجو پس از حذف برنامه‌های ایرانی از اپ استور فعالیت خودش را آغاز کرده است. او درباره هدف از ارائه نسخه وب نرم‌افزارهای ایرانی گفت: «اگر کاربران بخواهند به صورت جدا نرم‌افزارهای نسخه وب را نصب کنند ممکن است وارد صفحات اشتباهی شوند و داده‌های شخصی آنها به خطر بیفتد بنابراین ما کل وب‌اپ‌ها را یکجا جمع کردیم تا تمام کاربران به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنند.»
به گفته افروزه در حال حاضر نسخه بومی نرم‌افزارها روی سیبجو قرار ندارد و ممکن است در آینده اضافه شود. او درباره مدل درآمدی این بستر اضافه کرد: «همه ارائه‌دهندگان خدمات نرم‌افزاری iOS پولی بودند. ما تصمیم گرفتیم رایگان پیش برویم و از توسعه‌دهندگان پول بگیریم در نتیجه از هر وب‌اپی که روی پلتفرم خود قرار می‌دهیم هزینه می‌گیریم و از کاربران هزینه اشتراک نمی‌گیریم.»
او اضافه کرد: «کاربران از سرویس‌های اشتراکی ناراضی هستند چون پس از پایان اشتراک آن برنامه غیرفعال شود. به نظر من ممکن است در سال‌های آینده هیچکس از نسخه بومی نرم‌افزارها استفاده نکند و سراغ نسخه وب نرم‌افزارها بروند. چون رایگان است، کاربران با چالشی برای نصب آنها مواجه نمی‌شوند و فضایی در گوشی آنها نمی‌گیرد.»
با وجود تمامی دردسرهای استفاده از آیفون، چه در زمینه رجیستر شدن آن و چه در خصوص استفاده از اپلیکیشن‌های مختلف کاربردی، هنوز هم آنقدر جذاب هست که طرفداران خاص خود را داشته باشد و آنها حاضر نباشند به سمت استفاده از اندروید بروند.