کاهش درآمد شرکت ارتباطات زیرساخت به‌دلیل فیلترینگ
رئیس کانون هماهنگی فاوا اعلام کرد که بررسی جداول سود و زیان شرکت ارتباطات زیرساخت در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که میزان درآمد این شرکت از اپراتورهای همراه اول و ایرانسل نسبت به سال۱۴۰۰ کاهش داشته که این امر به‌دلیل فیلترینگ گسترده اینترنت، مسدودسازی اینستاگرام و واتس‌اپ و کاهش مصرف اینترنت مشترکان این اپراتورها بوده است.
داوود ادیب، رئیس کانون هماهنگی فاوا، در ارزیابی عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت در سال‌های اخیر گفت: «شرکت ارتباطات زیرساخت در زمینه تامین زیرساخت‌های ارتباطات مخابراتی و پهنای باند شبکه اینترنت فعالیت می‌کند و در عمل انحصار واردات و توزیع پهنای باند اینترنتی در سراسر کشور را بر عهده دارد؛ به عبارتی می‌توان گفت که شرکت ارتباطات زیرساخت یک شرکت تک‌محصولی یا شرکت با تنوع بسیار کم در خدمات یا محصول است که سود و زیان عملیاتی‌اش می‌تواند جدای از هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، عمدتا محدود به سود یا زیان همان چند محصول یا خدمات محدود نه از نظر وسعت، بلکه از نظر تنوع و تعداد باشد.»
وی ادامه داد: «در ادبیات کسب‌وکار وابستگی به یک محصول یا خدمات خاص، به اقتصاد تک‌محصولی معروف است و معمولا پیامدهای منفی آن خیلی زیاد است؛ زیرا هر گونه خلل در تولید و فروش آن محصول یا خدمات می‌تواند یک شرکت را زمین‌گیر کند. متاسفانه نوع محصول یا خدمات شرکت ارتباطات زیرساخت به‌دلیل ماموریت دولتی آن، از این مدل اقتصادی تبعیت می‌کند.» ادیب خاطرنشان کرد: «از طرفی بررسی تحولات محیطی کسب‌وکار در چند دهه گذشته نشان می‌دهد که بسیاری از اتفاقات حادث‌شده در بسترهای سیاسی و اقتصادی برخی از کشورها و از جمله ایران، در شروع به سختی قابل پیش‌بینی بوده یا حداقل درک روشنی از میزان احتمال آن رخداد و شدت اثرگذاری آن در فاز نخست معمولا به‌دلیل بروز و تغییرات ناگهانی آن وجود نداشته است؛ هرچند که بعد از وقوع آنها پیش‌بینی افزایش شدت این اتفاقات قابل درک بوده و طبیعتا قابل پیشگیری هم نیستند.»
رئیس اتحادیه صنعت مخابرات ایران ادامه داد: «این موضوع را از این زاویه نیز می‌توان تحلیل کرد که بر اساس یک شرایط محیطی موجود، شامل وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، یک شرکت می‌تواند عملکرد عالی داشته باشد و در یک مقطع زمانی متفاوت محدود و نزدیک، تحلیل از وضعیت آن شرکت تبدیل به عملکرد نامناسب شود. نکته مهمی که اینجا باید در نظر گرفت آن است که این عملکرد را نمی‌توان به‌صورت محض و تام به عملکرد مدیران نسبت داد و باید آن را تابعی از صدها عوامل در نظر گرفت.» ادیب در ادامه گفت: «شرکت ارتباطات زیرساخت در ارزیابی عملکرد سال۱۴۰۰ دستگاه‌های اجرایی کشور که توسط سازمان اداری و استخدامی انجام شد، در ارزیابی شاخص‌های اختصاصی و عمومی رتبه خوب را کسب کرد؛ به عبارتی شرکت ارتباطات زیرساخت با کسب درصد تحقق ۹۴.۲۱درصد علاوه بر کسب رتبه برتر محور توسعه دولت الکترونیک در بین دستگاه‌های تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در بین تمام دستگاه‌های اجرایی کشور هم بالاترین رتبه را کسب کرد. شاخص‌های اختصاصی در نظر گرفته شده در این ارزیابی شامل ظرفیت پهنای باند شبکه IP داخل کشور، ظرفیت ترانزیت ارتباطات بین‌الملل، ظرفیت پهنای باند شبکه انتقال، نرخ اتلاف بسته‌ها در شبکه دیتا (PLR)، تاخیر در شبکه دیتا (RTT) و نوسانات تاخیر در شبکه دیتا (Jitter) بوده و همچنین شاخص‌های عمومی نیز که مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، شامل هفت محور دولت مردمی و نظارت عمومی، شفافیت و سلامت اداری، توسعه دولت الکترونیک، مدیریت عملکرد و ارتقای بهره‌وری، مدیریت ساختار سازمانی، مدیریت سرمایه انسانی و توسعه فرهنگ سازمانی مبتنی بر ارزش‌های اسلامی بوده است.»
رئیس کانون هماهنگی فاوا گفت: «از سال۱۴۰۰ افزایش آسیب‌های کاهش پهنای باند و اعمال فیلترینگ را در کشور داشته‌ایم و بدیهی است که می‌دانیم برقراری چنین محدودیت‌هایی چه پیامدهایی را در بخش‌هایی از فعالیت‌های مبتنی بر شبکه‌های مجازی داشته است. ارائه‌‌دهندگان اینترنت و اپراتورهای کشور در این دوره متحمل ضرر و زیان‌هایی می‌شوند، درآمدشان کاهش پیدا می‌کند و مکررا در جریان این اخبار بوده‌ایم که برخی اپراتورها اعلام کردند که کاهش پهنای باند اینترنت بین‌الملل و مسدود شدن پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و واتس‌اپ به آنها خسارت‌های مالی وارد کرده و صد البته این واقعیت درست است که میزان پهنای باند و ترافیک اینترنت کشور از مسیرهای قانونی در سال گذشته کاهش قابل ملاحظه‌ای داشته است و موضوعات غیرقانونی فیلترشکن‌ها هم نیز که کاملا گویا است و نیاز به توضیح ندارد.»
ادیب خاطرنشان کرد: «می‌توان ضرر و اصلی‌‌ترین عامل زیان مقطعی زیرساخت را ناشی از پایین آمدن فروش شرکت ارتباطات زیرساخت دانست. بررسی جداول سود و زیان شرکت ارتباطات زیرساخت در سال۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که میزان درآمد شرکت ارتباطات زیرساخت از همراه اول و ایرانسل نسبت به سال۱۴۰۰ کاهش داشته که این امر به‌دلیل فیلترینگ گسترده اینترنت، مسدودسازی اینستاگرام و واتس‌اپ و کاهش مصرف اینترنت مشترکان این اپراتورها بوده است.» رئیس اتحادیه صنعت مخابرات گفت: «در بخش درآمدی صورت‌های مالی زیرساخت، عمده‌ترین مشتریان این شرکت و مبلغی که پرداخت کرده‌اند، آمده است. مقایسه اعداد این جدول با نیمه سال۱۴۰۱ نشان می‌دهد دو اپراتور اصلی تلفن همراه کشور مبالغ کمتری به زیرساخت پرداخته‌اند و این موضوع درباره همراه اول شدیدتر است. در این بخش می‌توان به کاهش پرداختی شرکت‌های های‌وب، شاتل و فناپ نیز اشاره کرد و در مقابل برخی شرکت‌های دیگر با افزایش مصرف روبه‌رو بوده‌اند؛ اما این افزایش، کاهش شرکت‌های بزرگ را جبران نکرده است.»
وی تاکید کرد: «برخی از تصمیمات اثرات دومینویی دارد و این دومینوها گاهی واکنش‌های زنجیره‌ای ایجاد می‌کنند. به اعتقاد کارشناسان تصمیمات تک‌بعدی به‌عنوان مثال فیلترینگ کور، هر چند که ممکن است با بهترین نیت اعمال شود، ولیکن ممکن است بدترین عملکرد را به‌وجود آورد. علم اقتصاد با نیت افراد کاری ندارد و معمولا در صورت عدم تحلیل صحیح و مناسب وضعیت موجود در ساختار مد نظر، نتیجه عکس می‌دهد و این موارد باید به جد در سیاستگذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد.»