برق‌دزدی ۷۰۰ هزار ماینر غیرمجاز
وزارت نیرو اعلام کرده است که ۷۰۰ هزار ماینر غیرمجاز که با برق یارانه‌ای فعال هستند، بیش از ۲ هزار مگاوات از برق تولیدی کشور را استفاده می‌کنند.
ناترازی انرژی یکی از اصلی‌ترین چالش‌های کشور به‌ویژه از تابستان ۱۴۰۳ تا امروز بوده است. قطعی‌های مکرر برق مثل سال‌های گذشته به فصل گرما محدود نماند و در زمستان هم ادامه پیدا کرد. هرچند این روزها ساکنان پایتخت کمتر با خاموشی‌های چندساعته مواجه می‌شوند اما در بسیاری از شهرها همچنان معضل قطعی برق وجود دارد و خاموشی‌ها کماکان ادامه دارد.
دلایل مختلف بروز معضل ناترازی انرژی پیش از این بارها توسط کارشناسان بررسی و مطرح شده است. سوء مدیریت‌ها در برنامه‌ریزی و اقدام در حوزه انرژی از یک سو و اجرایی نشدن طرح‌ها و قوانینی مثل اصلاح الگوی مصرف، چه در بخش صنعت و چه در مصارف خانگی از سوی دیگر ناترازی‌های امروز را ایجاد کرده است.
البته کارشناسان به همه دلایل پیشین که سال‌ها است گریبان‌گیر صنعت برق کشور شده، مدتی است که استخراج رمزارز را هم اضافه کرده‌اند. داده‌هایی که پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون) منتشر کرده هم نشان می‌دهد استخراج رمزارز در حدی که این روزها فراگیر شده یکی از عوامل افزایش مصرف برق در این صنعت شده و به مشکل ناترازی دامن زده است.
این صنعت در همه دنیا به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی نسبتاً جدید که سوددهی قابل توجهی دارد شناخته شده و توجه بسیاری از کشورهای دنیا را جلب کرده است. با این حال، اکثر کشورها برای بهره‌برداری از این صنعت قوانین و قواعدی برای استخراج رمرارز تعیین کرده‌اند که در بسیاری از موارد بسیار سخت‌گیرانه است تا استخراج‌ها برای تأمین انرژی مشکل‌ساز نشود.
در ایران اما نه قوانین سخت‌گیرانه متقنی وجود دارد و نه همه استخراج‌ها شیوه قانونی و مجازی دارند؛ به همین دلیل، بارها اخبار کشف و امحای ماینرهای غیرقانونی و مزرعه‌های استخراج رمزارز را خوانده و شنیده‌ایم.
پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو هم در گزارش اخیر خود به کشورهایی مانند روسیه و چین اشاره کرده که ضمن تصویب و اجرای قوانین سخت گیرانه در حوزه استخراج رمزارز، ماینینگ را فقط در مراکزی انجام می‌دهند که مازاد تولید برق دارند. در این کشورها فرایند استخراج فقط در چنین مناطقی مجاز است و در غیر این صورت غیرقانونی و غیرمجاز محسوب شده و مشمول جریمه میشود.
در کشورهای اروپایی هم که می‌دانیم انرژی بسیار گران و هزینه برق بالا است، با مراکز غیرقانونی استخراج رمزارز برخوردهای شدید قضایی و امنیتی میشود. در گزارش «پاون» به گزارش های خبری مربوط به اسپانیا اشاره شده که «ضابطان قضایی به محض اطلاع از استخراج غیرقانونی رمز ارز به محل انجام این فعالیت مراجعه کرده و ضمن بازداشت افراد فعال نسبت به ضبط و امحای دستگاه‌های استخراج رمز ارز اقدام کرده‌اند.»
در ادامه این گزارش نیز ذکر شده است که در ایران هرچند قوانین و مقررات برای ساماندهی این صنعت تدوین شده اما چون قیمت برق پایین و این انرژی نسبت به برخی کشورهای دنیا ارزان است، استخراج غیرقانونی رمزارز به یکی از چالش‌های بزرگ شبکه برق کشور تبدیل شده است.
پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو با بررسی این صنعت و ارائه اطلاعاتی درباره استخراج با دستگاه‌های غیرمجاز از فعالیت ۷۰۰ هزار دستگاه استخراج غیرقانونی در کشور خبر داده است:
برآوردها نشان می‌دهد در حال حاضر دست‌کم ۷۰۰ هزار ماینر غیرمجاز در کشور با برق یارانه‌ای در حال فعالیت هستند که بیش از ۲ هزار مگاوات از برق تولیدی کشور را استفاده می‌کنند.
– از متن گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو
در این گزارش ذکر شده است که تولید این میزان برق به فعالیت شبانه‌روزی ۲ نیروگاه ۱۵۰۰ مگاواتی با هزینه سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلار نیاز دارد. علاوه بر این، این نیروگاه‌ها در هر ساعت از فعالیت ۱۲ میلیارد تومان هزینه سوخت، نیروی انسانی و نگهداری دارند.
در این گزارش پس از اعلام همه این ارقام می‌نویسد: «همه این هزینه‌ها توسط ماینرها مصرف می‌شوند. رقم عجیبی که معادل ۲ برابر کل برق مصرفی صنایع سیمان کشور است و فشار شدیدی بر شبکه سراسری برق تحمیل می‌کند.» در ادامه این گزارش نیز آمده است:
اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مشخص میشود که بدانیم هر دستگاه ماینر به‌طور متوسط ۳٫۵ تا ۴ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند و به دلیل فعالیت شبانه‌روزی، میزان برق مصرفی هر ماینر ۱۰ برابر یک خانوار ایرانی است.
– از متن گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو
ضرورت هم‌افزایی و تعامل نهادهای مربوطه برای مقابله با استخراج غیرقانونی
در ایران استخراج رمزارز به شیوه قانونی مستلزم رعایت مقرراتی همچون ثبت مالکیت دستگاه، تعیین محل فعالیت و دریافت کد رهگیری است؛ با این حال، از یک سو، اخباری که از فعالیت‌های غیرقانونی در این حوزه منتشر میشود و از سوی دیگر، شدت گرفتن معضل ناترازی در صنعت برق نشان می‌دهد که مزارع غیرمجاز بدون پایبندی به این الزامات، کماکان مشغول فعالیت هستند و از برق ارزان‌قیمت برای استخراج رمزارز استفاده می‌کنند.
پاون در ادامه گزارش خود به اقدامات وزارت نیرو برای برطرف کردن این مشکل اشاره کرده و نوشته است:
وزارت نیرو، به‌عنوان متولی تأمین برق کشور، اقدامات متعددی را برای مقابله با این تخلف در دستور کار قرار داده است. از جمله این اقدامات می‌توان به رصد و پایش مستمر نقاط مشکوک، ایجاد مراکز مجاز با تعرفه‌های مشخص (با استفاده از انرژی‌های خورشیدی)، تعیین پاداش برای معرفی مراکز غیرقانونی، افزایش تعرفه برق برای مصرف بیش‌ازحد و قطع دائمی برق مشترکان متخلف اشاره کرد.
– از متن گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو
البته در این گزارش بر ضرورت همکاری و تعامل سایر نهادها با مقابله با این رویه غیرقانونی اشاره شده است: «واقعیت این است که وزارت نیرو به‌‌تنهایی قادر به مقابله کامل با مراکز غیرمجاز استخراج رمزارز نیست و همکاری سایر نهادهای مسئول از جمله نهادهای نظارتی، امنیتی و قضایی برای برخورد مؤثر با این تخلف ضروری است. در سایه این همکاری، اقداماتی همچون برخورد با فرار مالیاتی مزارع غیرقانونی، شناسایی مراکز غیرمجاز از طریق داده‌های اینترنتی و مخابراتی، جلوگیری از ورود غیرمجاز دستگاه‌های ماینر به کشور و ضبط و امحای تجهیزات غیرقانونی می‌تواند به کاهش این معضل کمک کند.»
اجرای سیاست‌های نظارتی دقیق‌تر، تشدید برخوردهای قضایی و افزایش هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و امنیتی، اقدامات ضروری و مهمی است که برای حفظ منابع انرژی و جلوگیری از تداوم آسیب‌های جدی ناشی از استخراج غیرمجاز رمزارز بر صنعت برق کشور عنوان شده تا بتواند از بحران‌های بیشتر در حوزه تأمین برق پیش‌گیری کند.