رونق اقتصاد دیجیتال در روستاها با توسعه زیرساخت‌های ارتباطی
اتصال ۹۰ درصد روستاهای کشور به اینترنت و شبکه ملی اطلاعات در دولت تدبیر و امید باعث تحقق «اقتصاد دیجیتال» در روستاها شد به طوری که روستاییان اکنون می‌توانند چرخه معیوب واسطه‌ها را حذف و محصولات کشاورزی، باغداری و صنایع دستی خود را بی‌واسطه در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند.
آخرین آمار اتصال روستاها به شبکه ملی اطلاعات عدد ۳۵هزار و ۵۱۹ روستا (حدود ۹۰ درصد) را نشان می‌دهد عددی که تقریبا هشت سال قبل معادل صفر بود. توسعه زیرساخت ارتباطی روستاها و اتصال آن‌ها به شبکه پهن‌باند در دولت تدبیر و امید موجب حذف واسطه‌های اقتصادی و بهره‌مندی از حق آموزش مجازی در روستاهای کشور شده است.
رئیس‌جمهوری در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا، به مساله توسعه زیرساخت‌ها تأکید کرد. روحانی با تأکید بر اینکه دولت الکترونیک باید اجرا و تکمیل شود، گفت: زیرساخت‌های دیجیتال در کشور را باید توسعه دهیم تا به واسطه این، اقتصاد، آموزش و دیگر بخش‌های امکان‌پذیر در زندگی مردم دیجیتالی شود.
رئیس‌جمهوری، توسعه فعالیت‌های کشور بر مبنای زیرساخت دیجیتال را وظیفه دوم دولت بیان کرد و افزود: برای این کار قدم‌های بلندی در زمینه آموزش فرزندان، جامعه و دانشگاه‌ها، آموزش‌های عمومی و ارتباطات میان مردم باید برداشته شود، امسال سرمایه‌گذاری ویژه‌ای برای استقرار دولت الکترونیک و همچنین برای ارتباطات جامعه و مردم در چارچوب ارتباطات دیجیتالی مهیا کردیم و دنبال می‌کنیم.
دسترسی ۹۰ درصدی روستاها
ارتباطات در جامعه امروز نقش اساسی ایفا می‌کند. وزارت ارتباطات کوشیده است با توجه حداکثری به ارتباطات روستایی و مناطق محروم و کمتر توسعه یافته، بستری را فراهم کند که تمام جامعه روستایی کشور به ارتباطات مناسب و با کیفیت دسترسی داشته باشند. کاهش چشم‌گیر تعداد روستاهای فاقد ارتباط در سالیان گذشته گویای این موضوع است.
در سال ۹۶ و زمان پایان دولت یازدهم بیش از ۱۸ هزار روستا به شبکه ملی اطلاعات متصل شدند. وضعیت فعلی نشان می‌دهد ۳۵ هزار و ۵۱۹ روستا (۹۰درصد) به شبکه ملی اطلاعات دسترسی دارند.
دسترسی به پوشش تلفن همراه در آغاز دولت یازدهم برای چهار هزار و ۵۰۰ روستا فراهم بود که در سال ۹۶ به ۱۵ هزار روستا رسید و اکنون ساکنان ۳۷ هزار و ۴۹۲ روستا به پوشش تلفن همراه دسترسی دارند. این آمار نشان‌دهنده دسترسی ۹۵ درصدی است.
دسترسی به تلفن ثابت اما در آغاز دولت یازدهم وضعیت بدی نداشت. در سال ۹۲ اتصال تلفن ثابت در ۳۰ هزار روستا برقرار بود، در سال ۹۶ این عدد به ۳۱ هزار و ۲۶۳ روستا رسید و اکنون این عدد ۳۱ هزار و ۵۹۷ روستا (۸۰درصد) است.
اقتصاد دیجیتال در روستاها
درگذشته روستاییان نمی‌توانستند بدون واسطه محصول، خدمت و کالای خود را به دیگران ارائه کنند، اما دسترسی به پهن‌باند و اینترنت شرایطی را فراهم کرده تا روستاییان فعال در حوزه کشاورزی، باغداری، صنایع‌دستی و گردشگری بتوانند محصولات خود را بی‌واسطه در اختیار مصرف‌کننده قرار دهند و چرخه معیوب واسطه‌ها حذف شوند. این ارزش‌افزوده مناسبی برای روستاییان است. بهداشت الکترونیک، کشاورزی الکترونیک، آموزش، بانکداری و خرده‌بانکداری الکترونیک همگی مسائلی هستند که به‌واسطه دسترسی روستا به پهن باند فراهم شده است. این کار عدالت منطقه‌ای و عدالت اجتماعی را برای روستاییان به ارمغان می‌آورد تا هر امکانی که در شهر وجود دارد، در روستا نیز برقرار شود.
اتصال روزانه ۲۰ روستا به شبکه ملی اطلاعات
میانگین روزانه روستاهای متصل شده به شبکه ملی اطلاعات در دولت دوازدهم، ۲۰ روستا در روز بوده است. طبق ماده ۶۷ برنامه ششم توسعه، وزارت ارتباطات مکلف شد در توسعه زیرساخت خدمات الکترونیکی در مناطق محروم و روستایی سرمایه‌گذاری کنند. به گونه‌ای که امکان ارائه چهار خدمت الکترونیکی اصلی دولت (سلامت، آموزش، کشاورزی و بانکی) در ۸۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور امکان‌پذیر شود.
علاوه بر این چهار خدمت، اتصال به شبکه ملی اطلاعات می‌تواند باعث شکوفایی اقتصادی، برقراری عدالت اجتماعی، کاهش شکاف دیجیتال و کاهش روند مهاجرت روستاییان به شهرها شود.
رشد ۵۵ درصدی اتصال به شبکه تلفن همراه
اتصال تمامی روستاهای بالای ۲۰ خانوار کشور به شبکه تلفن همراه، پیش‌بینی وزارت ارتباطات است که تا پایان سال انجام خواهد شد.
پوشش صوتی تلفن همراه به عنوان یکی از خدمات پایه و مورد نیاز تمام مردم کشور، در تمامی روستاهای بالای ۲۰ خانوار و بسیاری از جاده های روستایی کشور برقرار است که از این طریق علاوه بر رفع نیاز ارتباطی امکان دسترسی روستاییان به خدمات تماس‌های اضطراری مانند امداد و نجات، اورژانس، پلیس و سایر خدمات اضطراری فراهم شده است. این خدمات باعث تسریع در کمک‌رسانی به مردم و بهره‌مندی از برخی خدمات اداری شده است.
نصب دستگاه ATM برای اجرای خدمات خرده بانکی
برنامه‌ریزی برای انجام مناقصه خرید خدمات خرده بانکداری از طریق دستگاه خودپرداز برای هزار روستای جدید از جمله اقداماتی بود که در دولت یازدهم و دوازدهم انجام شد.
با توجه به توسعه دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در بیش از ۳۵ هزار روستای کشور، علاوه بر مشترکین خانگی تعداد زیادی از مدارس روستایی و خانه‌های بهداشت از امکانات شبکه ملی اطلاعات بهره‌مند شده‌اند.
نصب یک هزار و ۲۵۰ دستگاه ATM در روستاها باعث شده، خدمات خرده بانکداری در آن مناطق با استفاده از بسترهای ارتباطی فراهم شده توسعه پیدا کند.
تعداد این دستگاه‌ها در سال ۹۲ صفر دستگاه بود، هزار دستگاه در سال ۹۶ نصب شد و این تعداد اکنون به یک هزار و ۲۵۰ دستگاه رسیده است و تا پایان امسال دو هزار و ۲۵۰ دستگاه ATM برای اجرای خدمات خرده بانکداری نصب خواهد شد.
سال‌های خوش برای دیجیتالی شدن مدارس
اتصال مدارس به پهن باند و شبکه ملی اطلاعات، با توجه به تفاهم‌نامه‌ای که بین وزارت ارتباطات و وزارت آموزش‌وپرورش به امضا رسید، در نهایت باعث شد بیش از ۷۶ هزار مدرسه در روستاها به شبکه هوشمند مدارس متصل شوند تا عدالت اجتماعی برای تمام نقاط کشور در حوزه آموزش مجازی برقرار شود.
بر اساس قوانین، دانش آموزان باید به منابع عملی دسترسی داشته باشند و بستر مناسب برای آموزش از راه دور برایشان فراهم تا به واسطه آن فعالیت‌های داخلی مدرسه به‌صورت الکترونیکی دنبال شود. برای اتصال مدارس نیاز بود اطلاعات جمع‌آوری شوند. با توجه به سرویس پهن باندی که در هر منطقه قابل‌ارائه هست، مدارس دسته‌بندی شدند و خدمات‌دهی به آن‌ها به اپراتورهای مختلف مانند همراه اول، ایرانسل، های وب و مخابرات واگذار شد تا از طریق این چهار شرکت، فرآیند اتصال به پهن باند فراهم شود.
ضمن اینکه تعدادی از مدارس که قبلاً متصل بودند، باید روی شبکه خاص مدارس قرار می‌گرفتند و در کنار آن یکسری از شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ثابت و مخابرات ایران باید برگردان به شبکه مدارس می‌شدند که این اتفاق نیز رخ داد.
اتصال روستاها به شبکه مدارس
در طرح اتصال، مدارس به دو دسته تقسیم شدند. مدارسی که با توجه به شیوع کرونا در کشور اطلاعات خود را در سامانه شاد بارگزاری کرده بود و تعدادی از مدارس که روی این پلتفرم نبودند و در فاز دوم احصا اطلاعات قرار داده شدند. در فاز نخست، ۹۰ هزار مدرسه شناسایی شدند که باید زیرساخت آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گرفت.
زیرساخت مانند برق و پوشش اینترنت از جمله موارد مهمی بود که باید موردبررسی قرار می‌گرفت. در این میان مدارسی وجود داشتند که اتصالشان به علت بدهی زیاد به اپراتورها قطع‌شده بود و شرایط بهره‌مندی از سرویس جدید را نداشتند. آماری این مدارس نزدیک به چهار هزار مدرسه بود. به‌این‌ترتیب کار اتصال ۸۶ هزار مدرسه به اپراتورهای مختلف سپرده و با تقسیم کار، فعالیت آن‌ها آغاز شد.
خوشبختانه طبق زمان‌بندی که از قبل مشخص‌شده بود اتصال روستاها به پهن باند و شبکه مدارس برقرار شد. فاز نخست اتصال مدارس ۱۵ شهریورماه به اتمام رسید و در این فاز تقریباً بیش از ۹۵ درصد مدارس کشور به پهن باند و شبکه هوشمند مدارس متصل شدند. پنج درصد باقی‌مانده، مدارسی هستند که اطلاعات دقیق زیرساختی ندارند و آن‌ها نیز تا پایان سال به پهن باند شبکه مدارس متصل خواهند شد.
هدفگذاری برای اتصال روستاهای باقی‌مانده
اکنون ۹۰ درصد روستاها به پهن باند شبکه ملی و اینترنت متصل هستند. ۱۰ درصد باقی‌مانده نیز در حال انجام است. اتصال نیمی از این ۱۰ درصد باقی‌مانده در سه ماه آینده برنامه‌ریزی شده است و نیمی دیگر چون در مناطق بسیار دورافتاده یا فاقد برق هستند، امکان انتقال داده برایشان فراهم نیست.
این پنج درصد باقی‌مانده جزو روستاهایی هستند که اتصالشان به پهن باند کار سخت و طاقت‌فرسایی است. مشکل زیرساختی برخی از روستاهایی که در میان این پنج درصد قرار دارند، با احداث یک سایت مرتفع نمی‌شود و نیاز به احداث چندین سایت دارد. برخی دیگر نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی که دارند، برقرار کردن مسیر انتقال زمینی وجود ندارد و حتماً باید مسیر انتقال ماهواره‌ای برایشان فراهم شود. وزیر ارتباطات وعده داده است که تا پایان سال روستای بالای ۲۰ خانوار بدون دسترسی به پهن باند نخواهیم داشت.